De wetenschappelijke wereld produceert bij de vleet verslagen over haar strijd tegen de onvruchtbaarheid van de man.
Het buitenland zit niet stil in het onderzoek naar de oorzaken en gevolgen van een verminderde vruchtbaarheid van de mens – en vooral de man. Met de regelmaat van een klok worden nieuwe gegevens bekendgemaakt. Die viseren in eerste instantie de chemie. Zo publiceerde het topvakblad Nature evidentie dat het belangrijkste afbraakproduct van het pesticide DDT, de werking van de mannelijke geslachtshormonen blokkeert. Het vakblad Environmental Health Perspectives liet weten dat nonylfenolen en andere afbraakproducten van verven zich gedragen alsof ze een vrouwelijk geslachtshormoon zijn. Alvast bij ratten leidt dat tot kleinere teelballen en minder zaad. The Sciences schreef dat ftalaten en andere plasticverzachters hetzelfde effect opwekken. Het blad Biology of Reproduction boog zich over octylfenol, een afbraakproduct van een detergent uit de papier- en textielindustrie, en signaleerde een halvering van het aantal zaadcellen per volume-eenheid in ratten en een verviervoudiging van het aantal zaadafwijkingen.
De New Scientist wees op de toenemende vervuiling van het afvalwater met restanten van geneesmiddelen. Het blad lanceerde ook een meer natuurlijke hypothese voor de mogelijke vervrouwelijking van de geslachtshormonenbalans in de man: hormonen uit de urine van vrouwen die in het afvalwater terechtkomen. Vrouwen worden overigens niet gespaard. De American Journal of Epidemiology liet weten dat het geregeld eten van met hormoonachtige afvalstoffen en zware metalen besmette vissen, leidde tot kortere menstruele cycli, wat op termijn gezondheidsproblemen kan uitlokken.
Ook andere facetten komen aan bod. De British Medical Journal publiceerde vorig jaar de eerste gegevens over de evolutie van teelbalkwaliteit – dus niet de moeilijk exact te meten zaadkwaliteit. In 1981 had 56 procent van de Finse mannen normaal sperma in het teelbalweefsel; in 1991 was dat nog slechts 27 procent. Het gemiddelde gewicht van de ballen was in die tien jaar beduidend afgenomen.
Environmental Health Perspectives bracht eind vorig jaar een doorgedreven statistische analyse van de veel bekritiseerde Deense gegevens, die in 1992 voor het eerst de daling van de spermakwaliteit hadden aangetoond. Ze bevestigde dat sinds 1970, het aantal zaadcellen van de Europese man elk jaar gemiddeld met 1 procent daalt: drie miljoen cellen per milliliter minder. In 1990 had een man gemiddeld 66 miljoen cellen per milliliter zaad – in 1940 was dat nog 113 miljoen.
KLAGENDE MINNARESSEN
Nature toonde aan dat vrouwelijke geslachtshormonen ook nuttig zijn bij mannen. Mannen én vrouwen hebben zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtshormonen, maar in een aangepaste verhouding. Mannen zonder vrouwelijke hormonen zijn onvruchtbaar: hun teelballen degenereren omdat overtollig zaadvocht niet efficiënt wordt afgevoerd. Nature Genetics rapporteerde vorige maand dat abnormale zaadcellen zichzelf uitschakelen om te voorkomen dat hun fouten effect zouden hebben op de volgende generatie – een vingerwijzing voor artsen die te laks omspringen met het kunstmatig bevruchten van een eitje met één enkele zaadcel.
Op zijn minst controversieel was een recent voorstel in Nature om jonge zaadcellen van onvruchtbare mannen te laten rijpen in teelballen van muizen, en ze zo voor inplanting geschikt te maken.
Voor echte venten was er goed nieuws. De New Scientist meldde dat dominante mannen superieur sperma produceren in vergelijking met ondergeschikte mannen – dat gold alvast voor muizen, maar macho’s twijfelen er niet aan dat dit ook zo is voor de mens. En de Journal of Neuroscience maakte bekend dat het mechanisme achter de tijd tussen twee orgasmen van de man ontrafeld is. Voor mannen met klagende minnaressen: de truc is een laag gehalte van de zenuwprikkeloverdrager serotonine.
Dirk Draulans
