Hedendaagse kunst rond het thema van de slaap in het kasteel van Gaasbeek.

Komm, süsser Tod, sel’ge Ruh‘, klinkt het bij Bach. De god van de dood, Thanatos, had ook een tweelingbroer. Op een altaar bij kunstenaar Fernand Khnopff thuis stond een buste van Hypnos, god van de slaap. Een van z’n vleugels was afgebroken, de andere had hij blauw geschilderd. Niettemin, of juist daarom, vond Khnopff: ‘Slaap is het meest volmaakte in ons bestaan.’ Verbonden met nacht en dromen, met de kleine en de grote dood: het onderwerp liet kunstzinnige zielen nooit koud. Wie er niet een beetje lyrisch over kan doen (vroeger wilden mensen niet gaan liggen, bang om in hun slaap te sterven), raakt snel in inspiratienood. Niet zo op het waterkasteel in Gaasbeek, in de negentiende eeuw door gravin Arconati Visconti zo herbouwd en -ingericht dat het er ging uitzien als in de sprookjes.

Deze zomer zorgde directeur Luc Vanackere voor een gebeuren. Op het kasteeldomein liet hij Spencer Tunick massanaakttaferelen fotograferen in een sfeer van Sleeping Beauties. Hetzelfde thema koos Vanackere voor een tentoonstelling in het kasteel – de schoonste slaapster van allemaal, vindt hij. Het kasteel als Doornroosje, door Arconati uit een lange sluimer gehaald. De foute verleiding om er een Walt Disneyshow van te maken, wees hij van de hand. Ook het vooroordeel dat hedendaagse kunst niet past in een historisch decor, haalde hij onderuit. Een parcours met werk van achttien kunstenaars werd door Ann Geeraerts uitgetekend in het droomdecor, dat een actieve rol speelt. Heden en verleden zijn niet te scheiden.

Slaap komt vaak niet vanzelf, ook niet in de kunst. Hans Op de Beeck fotografeerde jonge gezichten met gesloten ogen. Hij had fijne animatietechnieken nodig om ze in elkaar te laten overlopen, en hij laste meditatieve attributen in omtrent het leven en de dood. Bill Viola attaqueert een oude slaper met nachtmerries, at random afge- vuurd door de computer, en monsterachtig groot geprojecteerd op de vier wanden. Even kort en hevig als elektroshocks. Andres Serrano doorbrak de romantische versluiering van de dood-als-een-soort-slaap, en fotografeerde slachtoffers close, brutaal en gruwelijk mooi. Een mokerslag, na een wandeling langs kunstwerken die vaak het geloof in het schone van een levendige slaap in stand houden, zonder in zoeterigheid te vervallen. De naakte reuzin in de video van Lili Dujourie, wentelend van de ene klassieke pose in de andere op de lakens. Geklemd tussen de poten van het witte paard waarvan ze droomt: een meisjes- hoofd in polyester van Tobias Schalken. Of Kelly Schachts witte neonopschrift in de zaal met oude zigeunertapijten: ‘Where the rooms are a collection of our mind.’ Het leven een droom, doorgebracht in de kamers van ons hoofd.

Jan Braet