Han Renard

Met beperkte middelen doet de Amerikaanse president Barack Obama alles wat hij kan in de strijd tegen klimaatverandering. Maar de tegenkanting in eigen land is bijzonder groot, aldus klimaatdeskundige Ruth Greenspan Bell.

Ruth Greenspan Bell was twee weken geleden even in ons land. De Amerikaanse expert in klimaatbeleid kwam voor een publiek van Argus, het milieupunt van KBC, het klimaatbeleid van de VS toelichten. Greenspan Bell werkt voor het World Resources Institute, een grote in Washington gevestigde milieudenktank van Democratische signatuur. Nobelprijswinnaar Al Gore zit er in de raad van bestuur. Greenspan Bell heeft voor haar baan de hele wereld gezien. Ze werkte onder meer in Azië en centraal- en oost-Europa. Ze is een fan van president Barack Obama, maar pleit voor een realistisch verwachtingspatroon. ‘Verwacht geen mirakels’, zegt Greenspan Bell. ‘De uitdagingen waarmee hij wordt geconfronteerd, wens je je ergste vijand niet toe.’ Ruth Greenspan Bell woonde eind vorig jaar ook de klimaattop in Kopenhagen bij, die volgens de meeste waarnemers een complete mislukking was. Maar zij ziet dat anders.

Ruth Greenspan Bell: ‘Over het algemeen denk ik dat er positieve dingen zijn gebeurd in Kopenhagen. Vooral het feit dat er onderhandeld werd op het niveau van de regeringsleiders. Op voorgaande klimaattoppen waren de hoogste in rang altijd de milieuministers, en ik ken geen enkel land waar de milieuminister de belangrijkste politicus in de regering is. Door de aanwezigheid van al die wereldleiders die, ondanks het chaotische kader en zonder duidelijke regie, toch ernstig met elkaar gepraat hebben, heeft het klimaatvraagstuk aan gewicht gewonnen. Het valt na Kopenhagen nauwelijks nog te ontkennen dat klimaatverandering een ernstige uitdaging is. Zo bekeken was Kopenhagen een begin. Ook heel positief is de vermelding in het akkoord dat de gemiddelde temperatuur wereldwijd maximaal twee graden Celsius mag stijgen.’

Dat was dan ook het enige concrete cijfer in een voor het overige vage tekst.

Greenspan Bell: Het is op de eerste plaats een politiek akkoord, maar voor mij is een politiek akkoord op dat niveau al heel wat. Vergeet ook niet: die nationale econo-mieën zijn als grote locomotieven die al sinds de industriële revolutie op volle kracht in een en dezelfde richting stomen. Nu moeten we proberen die gevaarten van richting te doen veranderen. Zijn we te laat, of hebben we nog tijd genoeg? Daarop weet ik het antwoord ook niet.

Kopenhagen was zeker niet perfect. Het akkoord bevatte niet de cijfers waarop we hadden gehoopt. Maar het gaat toch om reële toezeggingen van een aantal landen. Daarom denk ik niet dat Kopenhagen een ramp was. Ik besef wel dat Kopenhagen groot onbehagen in Europa heeft veroorzaakt, omdat de Europeanen niet in de kamer zaten waar de deal is gesloten. Terwijl Europa het onderhandelingsproces heeft getrokken gedurende al die jaren dat de VS achteroverleunden.

Dan kon Europa internationaal eens schitteren, maar moest het op de gang blijven wachten. Terwijl binnen de grote jongens, de VS en China voorop, het samen eens werden.

Greenspan Bell: Ook onze president werd niet bepaald met open armen in die kamer ontvangen. Het is blijkbaar zo gegaan dat hij zelf de deur heeft opengetrokken en zei dat hij naar binnen kwam. Maar Europa moet opnieuw een partner in het onderhandelingsproces worden, daar kun je niet omheen.

Er was kritiek op president Obama, die met niets meer over de brug kwam dan het magere bod uit het in de Amerikaanse Senaat gestrande klimaatwetsvoorstel. Terecht?

Greenspan Bell: Voor het klimaatbeleid van de VS moet je natuurlijk kijken naar het Congres, maar ook naar wat er gebeurt op het niveau van de regering. Daar doet president Obama alles wat hij kan in de strijd tegen klimaatverandering.

Zo heeft hij door middel van presidentiële decreten binnen zijn regering een heleboel initiatieven in de steigers gezet om onze CO2-uitstoot te verminderen. Alle federale agentschappen zullen becijferde doelstellingen voor emissiereducties moeten formuleren. Dat zal zeker een impact hebben, want de federale regering is de grootste energieverbruiker in de Amerikaanse economie. Ook zijn er verplichte beperkingen op brandstofverbruik. Dat is met name belangrijk voor het departement Defensie, een notoire energieverslinder. Daarnaast heb je het Environment Protection Agency, het nationale milieuagentschap, dat regels uitvaardigt in verband met de uitstoot van broeikasgassen op basis van bestaande wetgeving, zoals de Clean Air Act.

Sommigen proberen nu te kwantificeren hoeveel emissiereductie kan worden bereikt met bestaande wetgeving en presidentiële decreten. Optimisten geloven namelijk dat ook zonder nationale klimaatwet Obama zijn belofte kan nakomen om de uitstoot van schadelijke gassen in 2020 met 17 procent te verminderen ten opzichte van 2005.

Hoeveel kans maakt een nationale klimaatwet nog, nu de Democraten hun cruciale 60e senator kwijt zijn?

Greenspan Bell: Mijn kantoor is maar drie huizenblokken van het Capitool, de zetel van het Amerikaanse Congres, verwijderd, maar zelfs ik kan u onmogelijk voorspellen hoe het met de klimaatwet zal aflopen. Het wetsvoorstel nog goedgekeurd krijgen, wordt onvoorstelbaar moeilijk. Klimaat is in de VS een bijna religieuze kwestie geworden, een strijd tussen believers en non-believers. Onlangs heeft Utah, de meest Republikeinse staat in de VS, een wet aangenomen waarin de klimaatwetenschap ter discussie wordt gesteld en beweerd wordt dat emissies in essentie onschadelijk zijn. Een verkozene van Utah zei dat milieuactivisten onderdeel zijn van een groot complot om de Amerikaanse way of life te vernietigen en de wereldbevolking door middel van gedwongen sterilisatie en abortus te controleren. Bepaalde lieden gooien al die thema’s op een hoopje. Ze voeren een kruistocht. Je kunt natuurlijk zeggen, het is Utah maar, een zelfs naar Amerikaanse normen extreem buitenbeentje, maar die arme senator Harry Reid, die het klimaatwetsvoorstel door de Senaat probeert te loodsen, heeft wel dit soort mensen tegenover zich.

Binnen de Europese Unie is er onenigheid tussen oude en nieuwe lidstaten over het Europese klimaatbeleid. Is dat een van de redenen waarom de Europeanen er in Kopenhagen nauwelijks aan te pas kwamen?

Greenspan Bell: De Polen hebben het Europese klimaatpakket nooit aanvaard, en dat lijkt me een groot probleem voor Europa. De Europeanen zaten in Kopenhagen niet allemaal op dezelfde lijn. Maar Polen heeft sinds 1989 een moeilijke transitie gemaakt naar een leefbare markteconomie. Consumenten hebben nu keuzevrijheid, mensen kunnen vrij reizen. Poolse bewindvoerders zijn bezorgd dat de hervormingen die ze om klimaatredenen moeten doorvoeren, die nieuwe verworvenheden weer op de helling zouden zetten. Europa moet Polen en soortgelijke landen doen inzien dat ze zelf ook belang hebben bij de strijd tegen klimaatverandering, anders komt er nooit wat van.

Hoe overtuig je landen daarvan?

Greenspan Bell: Groene banen, economisch groei en argumenten van nationale veiligheid. Ik heb me de laatste tijd veel beziggehouden met dat aspect van het klimaatvraagstuk. Neem de Amerikaanse afhankelijkheid van buitenlandse olie. De VS stuurt jaarlijks tussen 2 en 4 miljard dollar naar Saudi-Arabië en Venezuela, landen die ons niet altijd gunstig gezind zijn. De vraag is of dat wel verstandig economisch beleid is.

Wat moet er gebeuren om de klimaatonderhandelingen opnieuw vlot te krijgen?

Greenspan Bell: Het zou helpen als mijn land, dat historisch het meest tot klimaatopwarming heeft bijgedragen, concrete vooruitgang zou boeken. Als we met daden en niet alleen met woorden zouden laten zien dat we het probleem ter harte nemen. Dat kan een wezenlijk verschil maken.

Willen de VS ook inspanningen leveren zelfs indien groeilanden zoals China en India dat niet doen?

Greenspan Bell: Een belangrijk citaat van Obama is dat het niet gaat om een keuze tussen de planeet redden of de economie redden, maar om een keuze tussen welvaart en verval. En dat de natie die in de 21e eeuw wereldleider wordt op het vlak van schone energiebronnen, ook de economische wereldleider wordt. China ziet groene technologie duidelijk als de toekomst. De VS zouden dan wel heel dom zijn om niet eveneens op die trein te springen.

HAN RENARD

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content