Washington en Moskou zijn het voor het eerst in lange tijd ergens over eens. Hun akkoord over Syrië komt iedereen goed uit. Behalve de slachtoffers van de oorlog.
Schudde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry het voorstel om Syrië niet te bombarderen als het zijn arsenaal aan chemische wapens inlevert, zomaar uit de mouw? Of was het een doordacht diplomatiek manoeuvre, dat grondig met president Barack Obama en met Moskou was doorgepraat? Zeker is dat de Russen de kans voor open doel niet lieten liggen. President Vladimir Poetin trok het initiatief naar zich toe en zijn buitenlandminister Sergei Lavrov werkte vervolgens met Kerry een deal uit die Amerikaanse bombardementen op Syrië op de lange baan schuift. Als het goed gaat, moeten de Syrische chemische wapens ergens volgend jaar allemaal zijn vernietigd.
Dit is overigens min of meer het politieke akkoord waarop de internationale gemeenschap wachtte. Niemand liep echt warm voor het Amerikaanse dreigement om Syrië militair te straffen voor het gebruik van chemische wapens in de burgeroorlog – als die wapens al door het regime werden ingezet, wat niet helemaal zeker is. Dat heeft met de recente geschiedenis te maken: de leugens waarmee Amerika en enkele bondgenoten precies tien jaar geleden Irak binnenvielen, het internationale debacle in Afghanistan en de half mislukte operatie in Libië. Het heeft ook te maken met de vrees dat bombardementen te veel in de kaart zouden spelen van de moslimmilities, die op het terrein een groter gevaar zijn voor Damascus dan het minder efficiënte en verdeelde seculiere verzet.
Vorige week vrijdag draaide Poetin het mes nog wat dieper in de Amerikaanse wonde met een opinieartikel in The New York Times, waarin hij zichzelf uitriep tot beschermheer van het internationale recht. Wellicht denken ze daar in Tsjetsjenië en Georgië anders over. De Amerikanen van hun kant twijfelen of Assad met de Moskouse deal niet te gemakkelijk wegkomt. Obama zelf moppert niet. De kans dat het Congres met een militaire operatie zou instemmen, was zo goed als onbestaande.
Het lijdt weinig twijfel dat Syrië deze week ook de gesprekken domineert tijdens de jaarlijkse Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. De voormalige Zweedse wapeninspecteur en diplomaat Hans Blix vreest dat het Amerikaans-Russische akkoord in de praktijk niet kan worden uitgevoerd. Assad heeft gewoon te veel chemische wapens, waarvan op dit moment nauwelijks iemand weet waar ze zich allemaal bevinden. Tegelijk biedt het akkoord de Syriër een kans op overleven. Letterlijk, als hij het lot van Muammar Khaddafi en Saddam Hoessein voor ogen houdt. Maar misschien zelfs politiek. Ondertussen houdt Obama zijn stok achter de deur. Als Assad de gemaakte afspraken niet naleeft of als hij het de VN-inspecteurs straks moeilijker maakt dan hun werk in oorlogsgebied al is, houdt ook Vladimir Poetin geen argumenten meer over om zijn Syrische bondgenoot bij te springen.
Hubert van Humbeeck
