Na de eerste IJzerwake staat de IJzerbedevaart van volgende zondag voor de krachtproef.
Een bus huren, kost geld. Toch konden de deelnemers aan de zogeheten IJzerwake vorige zondag vanuit het hele land gratis met ten minste achttien bussen naar het West-Vlaamse Steenstrate. Daar kwamen enkele duizenden bijeen voor wat een alternatief wil zijn voor de traditionele IJzerbedevaart in Diksmuide.
Er schuilt dus behoorlijk wat geld achter de IJzerwake. Over waar dat vandaan komt, valt snel te speculeren: het Vlaams Blok, waarmee de organiserende vzw nauwe banden onderhoudt. De extreem-rechtse partij heeft het al lang lastig met de bedevaart, de jaarlijkse hoogmis van de Vlaamse beweging en het belangrijkste forum waarop de flamingantische grieventrommel wordt geroerd. De partij wil het radicale Vlaams-nationalisme monopoliseren om het politiek rechts in te kleuren. Daar ging het IJzerbedevaartcomité, anders dan andere flamingantische clubs, evenwel niet in mee.
Voormalig comitévoorzitter Lionel Vandenberghe, nu Spirit-senator, hoopte de publieke opkomst voor de stilaan oubollige bedevaart op te krikken door de boodschap ervan te actualiseren. Hij koos voor het democratische nationalisme, het pacifisme en de multiculturele verdraagzaamheid. Diens rechtse tot zéér rechtse opponenten vonden al die nieuwlichterij niet stroken met de harde compromisloosheid die zij van de bedevaart verwachten. Nadat een poging tot coup in het comité was mislukt, kwam het in 1996 tot geweld op de bedevaartweide. Dan organiseerden de rechtse radicalen een tegenmanifestatie op de andere oever van de IJzer in Diksmuide en met de alternatieve IJzerwake van zondag in Steenstrate is de scheiding compleet.
Vandenberghes opvolger Walter Baeten staat nu voor de krachtproef: wie mobiliseert het meeste volk, de IJzer- wake of de bedevaart in Diksmuide nu zondag? Althans als hij zich daartoe laat verleiden. Erger voor Baeten is dat net nu ook CD&V en N-VA dreigen af te haken. Deels uit electorale frustratie mokken ze dat de geloofwaardigheid van het comité is geschaad door de overstap van ex-voorzitter Vandenberghe naar het SP.A-Spirit-kartel.
Baeten moet vooral uitzoeken hoe hij de relevantie van de IJzerbedevaart kan handhaven in het Vlaanderen van nu, dat moderner, pluralistischer, toleranter, zelfstandiger en minder nationalistisch is dan de nostalgici van de IJzerwake denken of willen – maar dat ook minder tuk is op de traditionele bedevaart dan op pakweg het multiculturele festival Ten Vrede, dat eveneens door het comité wordt georganiseerd. Met de vraag wie de IJzerbedevaart ‘bezit’, staat de hele Vlaamse beweging alweer voor de tweesprong: kiest ze voor de rechtse franje of wil ze dan toch een brede volksbeweging zijn?
Marc Reynebeau
