‘De geschiedenis zal over mij oordelen’, beweerde François Mitterrand ooit. Zondag herdachten de Fransen de tiende verjaardag van zijn overlijden.
Acht dagen voor zijn dood zat hij totaal verzwakt aan een lange tafel met dertig vrienden en familieleden om hem heen. Obers kwamen binnen met de Laatste Maaltijd. Op ieder van de eenendertig borden lag een ortolaan, een gebraden zangvogeltje van amper 55 gram en een lijf zo groot als een mensenduim. De gasten vouwden hun servet over hun hoofd. Niets van het aroma van de zangvogel die als een belichaming van de ziel van Frankrijk wordt beschouwd, mocht verloren gaan. Eerst beten de oud-president en zijn gasten de kop van de vogel af. Dan stopten ze het lijfje in een hap in hun mond en begonnen te kauwen. De oud-president verloor tijdens die laatste maaltijd bij vlagen zijn bewustzijn. Acht dagen later stierf hij aan een vergevorderde pros- taatkanker. Na de ortolaan had hij geen voedsel meer tot zich genomen.
François Mitterrand was een man van formaat, die bij iedere gelegenheid naar passende woorden zocht en ervan hield symbolische daden te stellen. Hij werd op 26 oktober 1916 geboren in Jarnac, in het département de Charente, als zoon van een plaatselijke stationschef. Op de lagere school maakte hij al furore. Hij wilde alleen maar tot een groepje behoren als hij er de leider van mocht zijn. Hij stierf op 8 januari 1996, na 14 jaar de president van Frankrijk geweest te zijn. Zondag werd in zijn geboortedorp de tiende verjaardag van zijn dood herdacht. Mazarine Pingeot, zijn buitenechtelijke dochter, wier bestaan Mitterrand tot in 1994 verborgen wist te houden, kreeg een centrale rol toebedeeld in de verering. Ségolène Royal, de vrouw die wordt getipt als toekomstige eerste vrouwelijke president van Frankrijk en onder de bescherming van Mitterrand in de politiek opgroeide, was er niet. Zij was op missie naar Chili. Nochtans is het herdenken van de dood van Mitterrand, meer dan een hernieuwd afscheid nemen. Dat blijkt uit de verschillende opiniepeilingen in Frankrijk, zestien maanden voor de presidentsverkiezingen.
Uit zo’n peiling van de krant Libération blijkt dat de Fransen Mitterrand beschouwen als de beste Franse president van de Vijfde Republiek. Volgens de krant krijgt Mitterrand vooral stemmen van jongeren en van links die op zoek zijn naar ‘een echte chef’. Het weekblad Le Nouvel Observateur bracht deze week een speciaal nummer uit over Mitterrand. Ook uit de opiniepeilingen van dit blad blijkt hij de favoriet van de Fransen, hoewel hij het hier moet afleggen tegen Charles de Gaulle (39 procent kiest De Gaulle als beste president van de Vijfde Republiek, 30 procent kiest Mitterrand).
Het lijkt erop dat het tweetal ook na de dood rivalen blijven.
Mitterrand was in 1958 een van de weinigen die bezwaar maakten tegen de nominatie van Charles de Gaulle als hoofd van de regering en tegen diens plan voor de Vijfde Republiek. Dat kostte hem een zetel en een lange tocht door de politieke woestijn. Maar Mitterrand was een politiek beest. Altijd geweest. In zijn jonge jaren was hij een trouwe katholiek die zich aansloot bij het ultranationalistische Croix de Feu. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd hij soldaat, raakte gewond bij Verdun en werd in 1940 gevangengenomen door de Duitsers. Hij kon ontsnappen en ging aan de slag voor het rechtse regime van Henri Philippe Pétain. Tegelijkertijd werd hij lid van het Franse verzet. Later weerlegde Mitterrand de bewering dat hij banden zou hebben met het Vichy-regime en benadrukte hij zijn verzetswerk, dat hij ‘zijn eerste verantwoordelijkheid’ noemde.
Na de oorlog wierp hij zich uitdrukkelijk in de politiek. In de Vierde Franse Republiek bekleedde hij verschillende politieke ambten, maar hij trad in 1957 af wegens zijn onvrede met de Franse politiek tijdens de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog. Een jaar later werd hij verzetsleider tegen de Constitutie van de Vijfde Republiek van Charles de Gaulle.
Op 15 oktober 1959 loopt hij met zijn vertrouwde, statige tred over de Avenue de l’Observatoire in Parijs terwijl een moordenaar hem in het vizier houdt. Mitterrand moet plots wegduiken voor de afgevuurde kogel en komt achter een haag terecht. Het incident levert hem veel gratis propaganda op voor zijn politieke ambities. Sommigen beweren dat Mitterrand het zelf heeft geregisseerd. Zijn heldenstatus is groot. In 1965 is hij de enige kandidaat van links tijdens de presidentsverkiezingen, maar hij wordt verslagen door Charles de Gaulle.
In 1968 stapt hij over naar de socialistische partij, waarvan hij voorzitter wordt in 1971. In 1974 is hij opnieuw de enige kandidaat van links en wordt hij verslagen door Valéry Giscard d’Estaing. In 1981 neemt hij weerwraak en verslaat hij met 52 procent van de stemmen zijn voorganger Giscard d’Estaing. De regering-Mitterrand is dan de eerste linkse regering sinds 23 jaar. Mitterrand zal veertien jaar lang aan de macht blijven. Een van zijn eerste beslissingen was het afschaffen van de doodstraf. 71 procent van de Fransen noemt dat nu nog zijn grootste politieke daad, naast de sociale hervormingen en de onderhandelingen voor het Verdrag van Maastricht. Mitterrand oogst nog altijd lof voor de verschillende grote projecten die tijdens zijn presidentschap gerealiseerd werden: de Opéra Bastille, de piramide van het Louvre en de Bibliothèque nationale de France. Vele Fransen beschouwen Mitterrand nog altijd als de redder van links, als hun tonton, hun oom. Maar critici merken op dat het met die Tontonmania nu maar eens gedaan moet zijn en laken zijn monarchistische stijl.
