Tot 13 augustus kan bezwaar worden aange- tekend tegen de wijziging van het gewest- plan in Nieuwpoort. En bezwaren zijn er.
N ewport is wereldberoemd omdat dit pittoreske jachthaventje tussen New York en Boston rijkdom en zeilraces evoceert. New Port daarentegen bestaat nog niet, maar de promotoren, die Nieuwpoort willen uitbouwen tot Flanders New Port 2002, koesteren grootse ambities. In het kader van het vaak onsamenhangende Kustactieplan-2002, dat Vlaams minister-president Luc Van den Brande (CVP) op 17 december 1997 goedgekeurd kreeg, willen zij van de grootste Vlaamse jachthaven de bijna grootste van Europa maken en zo het Franse La Rochelle naar de kroon steken.
Daarom zal de Vlaamse Administratie van Waterwegen en Zeewezen, afdeling Waterwegen Kust (AWZ-WWK), in de komende vier jaar in Nieuwpoort, naast de bestaande tweeduizend jachtligplaatsen, er nog eens zevenhonderd extra aanleggen. Het bestaande Novus Portus, dat grotendeels in handen is van de Vlaamse Vereniging voor Watersport (VVW), wordt dus (voor zo’n 436,6 miljoen frank) bijna dubbel zo groot.
Het huidig aantal ligplaatsen in Nieuwpoort (2000), Blankenberge (705), Oostende (635) en Zeebrugge (200) wordt immers ontoereikend geacht. Deels omdat er continu ongeveer vijfhonderd aanvragen zijn, waaraan niet kan worden voldaan. Deels omdat verondersteld wordt dat er meer dan vijfduizend Belgische pleziervaartuigen in het buitenland liggen en sommigen wel eens een ligplaats in Nieuwpoort zouden willen: ongeacht de klimatologische, de toeristische en de fiscale nadelen.
Het zal bovendien niet blijven bij het uitgraven van een nieuw jachthavendok met een internationaal aantrekkelijke diepgang van -3,5 meter en de aanleg van havendammen en aanlegsteigers voor een nuttige lengte van 3340 meter. Het project van het Gentse architectenbureau E+W Eggermont, dat zowel door de stad Nieuwpoort, de AWZ-WWK als de Vlaamse regering op 17 december werd weerhouden, voorziet aan de rand van de nieuwe jachthavenkom ook “een combinatie van geschakelde individuele verblijven en gegroepeerde verblijven in herkenbare bouwmassa’s.” De hoogte ervan zou – met uitzondering van de geplande toren bij de haveningang – beperkt blijven tot drie à vijf bouwlagen. Dat is de hoogte van de heterocliete bouwsels die in onbewaakte tijden in de jachthaven werden neergepoot.
Vandaar het pleidooi van architect Wilfried Eggermont voor “eigentijdse architectuur die verwijst naar de typologie en de aard van de omgeving (maritiem), de locatie en de bestemming van gebouwen. De geboden architectuur mag in geen geval aansluiten bij het bekende beeld van de zeedijken van de Vlaamse kust.”
Flanders New Port wil niet alleen internationale zeilers aantrekken, maar op zijn oever ook zo’n veertig commerciële vestigingen en 750 residenties bouwen met evenveel ondergrondse en nog veel meer bovengrondse parkeerplaatsen. Bovendien moet deze nieuwe jachthaven, via een wandelbrug aan de voet van een overdekt shoppingcentrum (bij de geplande toren), ook aansluiten op de oude Vismijn en de stadskern aan de overkant van de IJzermonding. En aansluiten op de promenade langsheen de havengeul, die op haar manier de enige maar urbanistisch vooralsnog amper herkenbare band is tussen Nieuwpoort-stad en Nieuwpoort-bad.
Want zoals architect Eggermont verder in zijn projectnota van september 1997 opmerkte: “De promenade langs de havengeul, de ruggengraat van Nieuwpoort, is inderdaad boeiend als gegeven doch mist een duidelijke uitstraling en aantrekking door het desolate karakter (…) Deze circa 2,5 kilometer lange wandel- en fietsroute dient in de toekomst een actievere rol te gaan spelen als verbindend element en als promenade. Dit is pas mogelijk mits een passende heraanleg. Daarbij zal ongetwijfeld voldoende ruimte moeten worden geschapen voor secundaire functies (bijvoorbeeld horeca, winkels…) ten einde de wandelaar de nodige variatie, beschutting en verpozing te bezorgen.” En daarbij vergeet hij dan nog het unieke zicht op het al even unieke natuurreservaat De IJzermonding, aan de overkant van de havengeulpromenade.
Flanders New Port is dus geen alleenstaand project (3,5 miljard frank), waarvan gezegd wordt dat de Vlaamse overheid het grootste deel (308,5 miljoen frank) van haar investering (436,6 miljoen frank) onder andere door de verkoop van de gronden zal terugwinnen. De economische impact (gemeten naar de inkomensvorming) wordt op 4,5 miljard frank geraamd.
EEN ONHEILSPELLEND BERICHT
Geen wonder dat de steun, die Nieuwpoort op 9 januari 1998 aan het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) vroeg in het kader van het zogeheten Doelstelling 5b-programma Westhoek-Middenkust-Zeevisserijgebied, reeds op 18 maart werd goedgekeurd. Die steun (3.743.805 frank) is goed voor iets meer dan een vierde van de aanvaarde investeringen (14.607.120 frank) en betreft het “aanpassen van toeristische-educatieve infrastructuur van de vissershaven en vismijn en de toeristische valorisering van de havengeulomgeving te Nieuwpoort”.
Concreet zijn die 5b-middelen bestemd voor renovatie van de vismijninfrastructuur; voor de herinrichting van de kaai tussen de Lange Brug, aan de voet van het bekende Albert I-monument, en het Kattesas, waar de wandelweg langs de havengeul begint; én voor de toeristische valorisering van deze promenade zelf. Daarvoor heeft hetEFRO 750.000 frank toegezegd. Daarmee zullen volgend jaar onder meer infopanelen worden geplaatst. Aan het Kattesas komt dan informatie omtrent de gewilde overstroming van de IJzervlakte gedurende de Eerste Wereldoorlog; aan het Krommehoek-schiereiland, informatie omtrent de nog verder op te graven Vierboete-vuurtoren, die reeds op het einde van de dertiende eeuw in gebruik kwam en toen zelfs de enige stenen vuurtoren in de streek was; verderop zeewaarts komen infopanelen omtrent het natuurreservaat aan de overkant; omtrent de slag bij Nieuwpoort in 1600 en de afscheiding van de Zuidelijke Nederlanden, enzovoorts.
In het Nieuwpoortse verzoek omEFRO-steun, schrijft burgemeester Roland Crabbe (CVP) op 9 januari dat het zelfs de bedoeling is “de wandelweg langs de havengeul de functie te geven als aanzet voor verdere verkenning van de Westhoek…”. En hij verbindt er zich toe het project uit te voeren zoals het omschreven is in de aanvraag: op straffe van “opschorting of terugvordering van de bijstand”.
Van de hand van dezelfde burgemeester hangt vandaag, precies langs de zo geprezen wandelweg, een voor de al even zeer geprezen recreanten een cryptisch maar onheilspellend bericht. Daarop staat dat de Vlaamse regering op 3 maart besloot het Gewestplan Veurne-Westkust te wijzigen, dat het ontwerp-Gewestplan tussen 15 juni en 13 augustus onder andere in het Gemeentehuis van Nieuwpoort (tussen 9 en 12 uur) te bekijken is en dat mogelijke bezwaren (met duidelijke localisatie van de opmerkingen op plan) ten laatste op 13 augustus moeten worden bezorgd aan de gouverneur van West-Vlaanderen, provinciehuis Boeverbos (directie MIRONA), 8200 Brugge/St.-Andries.
Enig onderzoek leert dat alleen gouverneur Paul Breyne (CVP) nog kan goedmaken wat de Vlaamse regering, op voordracht van haar minister-president en de Vlaamse minister van Openbare Werken, Vervoer en Ruimtelijke Ordening Eddy Baldewijns (SP) op 3 maart verknalden. Toen werd botweg besloten het Gewestplan Veurne-Westkust zodanig te wijzigen dat het daarop aangegeven parkgebied (9,6 ha.) langsheen de bewuste havengeulpromenade in Nieuwpoort en tegenover de aloude Koninklijke Yacht Club Nieuwpoort (KYCN), zou worden aangewend voor de aanvoer, de overslag en het stockeren van industrieel zand en grind: met schepen, kranen, laadbanken, zeefinstallaties, bulldozers en vrachtwagens dus. Zoals dat nu gebeurt door de Nieuwpoortse Handelsmaatschappij (NHM) in de achterhaven, rechtover de vismijn en aan de rand van de geplande Flanders New Port 2002. De NHM heeft echter nooit een verhuis naar de havengeul, laat staan een gewestplanwijziging van het aanpalend parkgebied bewerkstelligd.
Om Flanders New Port 2002 te realiseren, heeft het gelijknamige studiesyndicaat, waarvan de Nieuwpoortse Handelsmaatschappij van de baggeraarsfamilie Decloedt lid is, wel beslist de omvang van de NHM aan de rand van de geplande jachthaven te beperken tot 3,8 van de huidige 7 ha. Op voorwaarde dat de NHM een kaaimuur (200 meter) met twee aanlegplaatsen behoudt en dat haar exploitatievergunning nu reeds tot 2020 zou worden verlengd; al verstrijkt die pas in 2013.
Van een ontdubbeling van NHM’s activiteiten en een verhuis ervan naar het parkgebied bij de havengeul en de Koninklijke Yacht Club Nieuwpoort, was dus binnen het studiesyndicaat geen sprake. Zelfs indien de Vlaamse Vereniging voor Watersport daarin vertegenwoordigd is. Een lompere beslissing dan die van de Vlaamse regering van 3 maart kan dus moeilijker. Deze beslissing is des te vreemder omdat Bernard Maenhoudt, de adviseur van minister-president Van den Brande inzake ruimtelijke ordening, huisvesting, infrastructuur en milieu, lid is van het studiesyndicaat Flanders New Port 2002 en verondersteld wordt te weten welke de afspraken zijn. Des te vreemder ook omdat de groene jongens van minister Baldewijns met meer dan één kluitje in het riet worden gestuurd.
DE BELOFTEN VAN DE REGERING
Ten eerste belooft de Vlaamse regering in haar besluit van 3 maart tot wijziging van het Gewestplan Veurne-Westkust dat de Hemmepolder (20 ha), een agrarisch gebied ten noorden van de bestaande jachthaven en palend aan het natuurreservaat De IJzermonding, voortaan op zijn beurt als natuurgebied zal worden beschermd. Door zo’n bufferzone zou het natuurreservaat wel degelijk afgeschermd worden tegen de milieuoverlast van de almaar grotere jachthaven. De bezoekers van het natuurreservaat zouden dan in de nog te verwerven (en her in te richten) hoeve op de Hemmepolder opgevangen en daarlangs tot in het reservaat begeleid worden. De voorgestelde herbestemming van de Hemmepolder van agrarisch naar natuurgebied is op zich dus wel een zinvolle gewestplanwijziging. Dit voorstel kost niks, maar brengt zeer veel op. Want, zo komt niet alleen de jachthaven, maar komen vooral de geplande residenties in Flanders New Port 2002 aan de rand te liggen van Vlaanderens meest beloftevolle natuurreservaat aan de kust. Wat voor immobiliënmakelaars een droom is, al zouden sommigen op de Hemmepolder nog liever het golfterrein zien, dat mede door een paar onthullingen in dit blad in januari 1996 op de Lenspolder (in het hinterland van Nieuwpoort) werd weggehouden.
Ten tweede belooft de Vlaamse regering in haar besluit van 3 maart dat de groene strook (9,6 ha) langsheen de havengeulpromenade, die thans wel als parkgebied is bestemd maar als dusdanig nog niet werd aangelegd, in het gewijzigde gewestplan als “grondstoffendepot met nabestemming parkgebied” zal worden omschreven. Er wordt zelf beloofd dat een bestemming als parkgebied “door afgraving en omzetting in zilt slik en schor dient nagestreefd”. Met andere woorden dat de wandelweg, die planologisch van vitaal belang is voor de heropleving van Nieuwpoort-bad en Nieuwpoort-stad, ooit zal opgebroken en omgelegd worden rondom een natuurlijke oever, zoals die van het natuurreservaat aan de overkant. Ook aan deze belofte verbindt de Vlaamse regering in haar voorstel tot gewestplanwijziging echter geen enkele termijn. Intussen wil zij wel de onwikkeling van deze vitale as, tussen het groen, de havengeul en de aloude Koninklijke Yacht Club Nieuwpoort gedurende decennia afremmen door uitgerekend op deze plek de verhandeling van zand en grind toe te staan. Terwijl die nu met minder hinder in de achterhaven gebeurt.
Volgens Bernard Maenhoudt moeten de Nieuwpoortse Handelsmaatschappij en aanverwanten hun activiteiten in de achterhaven (aan de rand van Flanders New Port 2002) niet alleen afbouwen maar op lange termijn zelfs stopzetten en is de verhuis ervan naar het parkgebied op de linkeroever van de havengeul “nodig”. Bernard Maenhoudt is echter niet alleen lid van het studiesyndicaat Flanders New Port 2002 en adviseur van Vlaanderen minister-president. Hij is ook nog CVP-gemeenteraadslid en vergeet blijkbaar dat niet de nieuwe jachthaven op zich, maar het hele project – met inbegrip van de havengeulpromenade, “de ruggengraat van Nieuwpoort” – de stad de samenhangende identiteit kan geven die ze mist.
Frank De Moor
