De volgende regering kan niet meer om de detentieproblematiek heen.

De aftredende regering wordt er niet graag aan herinnerd dat het Federaal Veiligheids- en Detentieplan dat minister Marc Verwilghen (VLD) in januari 2000 voorstelde 92 vaak vergeten projecten telt, en dat ook het aangekondigde detentiebeleid uitbleef. Zoals de jongste weken iedereen duidelijk werd, bleef het bij lapmiddelen waarmee onder andere het probleem van de overbevolking in de gevangenissen structureel niet opgelost werd. ‘Wel proberen we de druk van de ketel te laten’, zei John Van- acker, de directeur-generaal voor de Uitvoering van Straffen en Maatregelen, hier in een controversieel, maar door hem voor publicatie goedgekeurd interview ( Knack 30/4/03).

De nieuwe meerderheid zal dus snel een Detentieplan moeten uitwerken. Daarvoor liggen al jaren een viertal ontwerpen van Verwilghen in de kamercommissie-Justitie klaar, maar ook die kreeg hij niet goedgekeurd.

Er is de basiswet voor het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden, zoals professor Lieven Dupont (KU Leuven) die reeds in oktober 1998 in boekvorm voorstelde en nadien met alle betrokkenen besprak.

Er is ook het wetsontwerp over de internering van geesteszieke delinquenten, van wie de mensonwaardige behandeling in de gevangenissen mede tot de jongste stakingsgolf van de penitentiaire beambten heeft geleid ( Knack 22/1/03).

Er is nog de beloofde oprichting van de strafuitvoeringsrechtbanken. En er is het wetsontwerp dat elke gevangenisdirecteur zelf strafrechtelijk verantwoordelijk stelt als hij of zij het opgelegde maximumaantal gedetineerden (de quota) in zijn of haar gevangenis overschrijdt; ongeacht het aantal gearresteerden die het gerecht aanvoert.

Dit ontwerp dateert van 22 november 2001 en omvat nog een paar aspecten van de strafuitvoering die, ter aanvulling van het ontwerp-Dupont, ook de rechtspositie van de gedetineerden buiten de gevangenismuren aanbelangen. Greet Smaers, docente aan de Universiteit Maastricht, noemt dit ontwerp echter ‘een hoogst onsamenhangend allegaartje van maatregelen die wijzen op een nieuwe oriëntatie in de strafuitvoering: de reïntegratie van de individuele gedetineerde (in de samenleving) staat niet langer centraal, maar veiligheid en controle zijn nieuwe sleutelwoorden.’ ( Fatik, Tijdschrift voor Strafbeleid en Gevangeniswezen, maart 2003) Uitkijken hoe de nieuwe parlementaire meerderheid dat ziet.