Waarom Washington en Peking zich nu plots lijken in te houden

Donald Trump, president van Amerika en Xi Jinping, president van China tijdens een persconferentie in Peking in november 2017. © iStock

De recente luwte tussen de VS en China is hoogstens een kleine tussenpoos in de nieuwe kamp om de macht, meent Jonathan Holslsag, professor internationale betrekkingen aan de VUB.

Een merkwaardige stilte is over de internationale arena neergedaald. Leek enkele maanden geleden nog een grote confrontatie tussen de Verenigde Staten en China in de maak, dan houdt zowel Washington als Peking zich nu in. Hetzelfde geldt voor de relatie tussen de VS en Rusland. Donald Trump en zijn regering gaan ook opvallend beheerst om met Noord-Korea, dat met de test van een ‘gesofisticeerd tactisch wapen’ opnieuw uiting gaf aan zijn frustratie na de mislukte onderhandelingen in Vietnam. Mij doet het denken aan boksers die na hun eerste uithalen om elkaar heen dansen in de ring en elkaars kracht en reactiesnelheid monsteren.

Kleine landen als Noord-Korea proberen hun voordeel te doen met de rivaliteit tussen Washington en Peking.

Neem opnieuw China. Vorige week, tijdens de viering van de zeventigste verjaardag van de Chinese marine, stelde admiraal Shen Jinlong dat hij klaarstaat om samen te werken en bij te dragen aan de internationale maritieme veiligheid. ‘China is gebaat bij kalmte’, opperde hij. Tegenover de Europese Unie zijn de Chinezen een heus charmeoffensief gestart en in de complexe onderhandelingen over de economische relaties met de VS tonen ze zich de beheerstheid zelve. Tezelfdertijd lanceerden ze grootschalige militaire oefeningen voor de kust van Taiwan. Ze onthulden een nagelnieuwe kruiser aan de wereld: een oorlogsschip zo’n vier keer groter dan onze Belgische fregatjes en uitgerust met meer dan honderd raketlanceerders. Strategisch gezien hoeft die T-055 niet onder te doen voor de pogingen van de Duitse admiraal Alfred von Tirpitz om de dominantie van de Britse dreadnoughts te bestrijden, eind negentiende eeuw.

China houdt het hoofd koel tijdens de gesprekken met de VS over de handelsrelaties. Maar vorige week maakte Peking opnieuw duidelijk dat het met de nieuwe Zijderoute zal blijven werken aan zijn internationale economische invloed en dat het er niet over denkt om kroonjuwelen als Huawei op te offeren. De Amerikanen van hun kant blijven druk zetten, met importtarieven en eisen voor een verregaande liberalisering in China. Op militair gebied volgt de ene na de andere Pentagonanalyse over de dreiging van de Chinese raketten. De Nationale Veiligheidsadviseur John Bolton en het defensiedepartement bereiden naar verluidt een nieuwe uitvoerige strategie voor om China de komende jaren verder in toom te houden. Ook binnen de NAVO wordt er nagedacht over welke rol de alliantie daarbij kan spelen.

Er mag dan al een luwte bestaan, van een detente is geen sprake.

Behalve de ’trojka van de tirannie’ – een nieuwe versie van de ‘as van het kwaad’ waar de voormalige president George W. Bush mee schermde – neemt Bolton ook Pyongyang scherper op de korrel. Minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo verklaarde dat een vergelijk mogelijk blijft, maar dat hij klaarstaat om het roer om te gooien als de Noord-Koreanen geen knopen doorhakken. Met andere woorden: eerst moeten de nucleaire wapens weg en dan kan worden gepraat over de opheffing van sancties en een vredesverdrag. Washington houdt het been stijf. Met zijn recente bezoek aan Rusland bevestigde de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un dat hij zijn opties opnieuw overdenkt.

Voor Moskou was de visite van Kim dan weer een zoveelste kans om de Amerikanen een neus te zetten. Het had zich eerder al de woede van Washington op de hals gehaald door Russische paspoorten uit te reiken aan Oekraïense burgers in Donbas. Bijna op datzelfde moment scheepte de Amerikaanse ambassadeur in Rusland, Jon Huntsman, in op een vliegdekschip in de Middellandse Zee om daar een Amerikaanse marine-oefening te volgen. Hij benadrukte dat Rusland zijn destabiliserende activiteiten in de wereld moest staken en dat de Amerikanen de Russen in het oog houden. Dat laatste viel letterlijk te nemen, want een Amerikaans spionagetoestel vloog voorlangs de kust van de Krim.

Er mag dan al een luwte bestaan, van een detente is geen sprake. Alle partijen zijn zich bewust van de inzet en de risico’s. Hoge Amerikaanse militairen waarschuwden ervoor dat de slagkracht in Europa onvoldoende is om een confrontatie met Rusland aan te kunnen. Grote multinationals en investeerders stellen alles in het werk om te voorkomen dat de handelsoorlog tussen China en de Verenigde Staten uit de hand loopt. Maar zelfs al zouden Peking en Washington zulke escalatie vermijden, dan nog blijft de strategische rivaliteit bestaan en zullen kleine landen als Noord-Korea daar hun voordeel mee proberen te doen. De recente luwte is dus hoogstens een kleine tussenpoos in de nieuwe kamp om de macht.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content