De auteur is voorzitter van de GIMV en van Barco. Hij is professor Internationaal Management en Strategie aan de KU Leuven.
Heel wat bedrijven veranderen de laatste maanden van aandeelhouder. Het Franse Suez pikt Electrabel in. Bij De Post vergroten een strategische partner, de Deense Post, en durfkapitalist CVC de aandeelhouderskring. Het Amerikaanse Mohawk kocht Unilin over van de familiale aandeelhouders. Bij BIAC, de Zaventemse luchthavenuitbater, nam de Australische durfkapitalist Macquarie de aandeelhoudersposities van de federale overheid en van een privé-consortium over. Dit zijn slechts enkele van de bekendste voorbeelden. De lijst van aandeelhouderswissels is op korte tijd heel lang geworden en niet alleen in ons land. Natuurlijk slagen niet alle aandeelhouderswissels. Zo wees Dexia de avances van Fortis af, en op dit moment is het nog onduidelijk wat er verder met het aandeelhouderschap van Telindus gebeurt.
Deze nieuwe overnamegolf is zeer bijzonder en verschilt grondig van de voorbije Europese overnamegolven. Een groot deel van de aandeelhouderswissels in Europa gebeurt vandaag door private equity-spelers. In Vlaanderen noemen wij dat durfkapitalisten, al dekt die vlag niet volledig de lading.
Private equity-spelers halen geld op bij pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen en investeren dat geld in het eigen vermogen van ondernemingen. De laatste drie jaar werd in Europa zo ongeveer 65 miljard euro geïnvesteerd in aandeelhouderswissels. Geen peulenschil. Verleden jaar werd trouwens een nieuw record van 27 miljard euro gevestigd.
Wie zijn die nieuwe financieel krachtige aandeelhouders? Waar halen ze hun geld vandaan? En welke invloed hebben zij op Europese en Belgische bedrijven? Het gaat om professionele investeerders die met geld van derden werken. Het grootste deel van hun middelen, bijna driekwart, halen ze direct of indirect bij een combinatie van pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en banken. Misschien bent u zelf wel zo’n nieuwe aandeelhouder. De stortingen voor een levensverzekering, een aanvullend pensioen of een spaarproduct van een lokale bank, komen voor een stukje terecht bij de professionele investeerders van de private equity-maatschappijen.
Dat de financiële sector met durfkapitalisten in zee gaat, heeft een reden. Met de huidige rentestand is het voor die sector heel moeilijk om goede rendementen te halen. En die zijn nodig om de toekomstige pensioenen en levensverzekeringen te betalen. De private equity-maatschappijen denken dit rendement alleen te kunnen leveren als zij hun rol van aandeelhouder anders invullen.
Bij die aandeelhouderswissels gaat het niet alleen om nieuwe, maar ook om andere aandeelhouders. De tijd van de passieve of geduldige aandeelhouders lijkt voorbij. Dit zal het bedrijfsleven ingrijpend veranderen. Private equity-maatschappijen besturen als actieve aandeelhouders hun bedrijven om de resultaten te verbeteren. Dat lukt vaak, maar niet altijd. Toch ondergaan die bedrijven meestal succesvolle verbeteringen, die slechts voor een klein deel voortkomen uit een grotere efficiëntie, voor het grootste deel uit extra omzetgroei.
De nieuwe aandeelhouders zijn ongeduldig en zeker niet meer hondstrouw aan hun bedrijven. Na vijf tot zeven jaar stappen zij als aandeelhouder weer op. Blijven die bedrijven dan uitgeperst achter? Dat zou tegen de doelstellingen van de nieuwe aandeelhouders ingaan: ze kunnen alleen maar rendementen halen voor de pensioenfondsen en levensverzekeringsmaatschappijen als zij hun bedrijven met een meerwaarde kunnen verkopen.
Het is duidelijk dat de nieuwe aandeelhouders een fundamentele verandering op gang brengen in het bedrijfsleven. Vroeger kwam die druk om te veranderen door de toenemende concurrentie of de ambitieuze plannen van managers. De gevolgen laten zich voelen: meer druk om resultaten te halen, meer groei van de onderneming en meer aandeelhouderswissels. Wij doen het onszelf aan. Hoe meer pensioenen we willen, hoe beter we ons willen indekken tegen risico’s, hoe hoger de rendementen moeten zijn om dat allemaal te betalen.
Herman Daems
