Veiligheidsexperts van over de hele wereld praatten vorig weekend in München over Afghanistan en de rol van de NAVO.

Wat Davos is voor de internationale zakenwereld, is München voor wie begaan is met de globale veiligheid. De jaarlijkse Veiligheidsconferentie verloopt wel niet altijd zo rumoerig als in 2003, toen de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer publiekelijk in de clinch ging met de Amerikaanse minister van Defensie Donald Rumsfeld over de oorlog in Irak. Of in 2007, toen Vladimir Poetin als president van Rusland de Amerikaanse defensieminister Robert Gates vanaf het spreekgestoelte de les las over het geplande raketschild in Polen en Tsjechië en de onafhankelijkheid van Kosovo. Dit jaar ging veel aandacht naar – hoe kan het anders – Afghanistan en de rol die de NAVO in de wereld moet spelen. Het ene heeft ook met het andere te maken.

De Deense secretaris-generaal Anders Fogh Rasmussen van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie pleitte er tijdens zijn eerste optreden in München voor dat de hele regio zich meer voor een stabieler Afghanistan zou inzetten. Hij rekende ook Rusland, China en India tot de landen die meer kunnen doen. Hij denkt dan aan het opleiden van Afghaanse soldaten en politiemensen en het ter beschikking stellen van materiaal – Russische helikopters bijvoorbeeld. Russische waarnemers in München vonden dat de NAVO beter eerst wat meer rekening met Rusland kan houden.

Rasmussen ziet de NAVO in de toekomst als een soort van knooppunt van verschillende samenwerkingsverbanden op het vlak van veiligheid. De dreiging is van aard veranderd, betoogde Rasmussen. ‘Het klassieke leger heeft geen antwoord op het moderne terrorisme dat op wereldschaal actief is. Cyberaanvallen kunnen een hele economie ontwrichten. Piraterij vormt een bedreiging voor de internationale scheepvaart. Met het terrorisme begint veiligheid ook binnen de eigen grenzen, en niet meer aan de rand daarvan.’

De nieuwe Duitse minister van Defensie, de nog jonge Karl-Theodor zu Guttenberg (CDU/CSU), vroeg van zijn kant om een snelle hervorming van de NAVO. Dat de alliantie nog bij consensus beslist, noemt Guttenberg ‘absurd’. Hij waarschuwde ervoor dat de afbouw van de nucleaire paraplu – waar overigens zijn minister van Buitenlandse Zaken Guido Westerwelle (FDP) voor pleitte – niet ten koste van de veiligheid mag gaan. Guttenberg kantte zich ook tegen een globale rol van de NAVO. ‘De organisatie moet de eigen grenzen achter zich laten, maar het kan niet de bedoeling zijn dat ze uitgroeit tot een globale veiligheidsarchitectuur.’

Guttenberg was het wel met Rasmussen eens dat de NAVO in ieder geval nooit in de plaats van de Verenigde Naties kan treden. Ze vonden allebei dat de VN van de NAVO kunnen profiteren, in die zin dat de alliantie er nu al regelmatig voor zorgt dat resoluties van de VN worden uitgevoerd.

Een werkgroep van experts werkt ondertussen al enige tijd aan een nieuw strategisch concept voor de NAVO. Van de werkgroep, onder leiding van de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright, wordt verwacht dat ze over afzienbare tijd tot een besluit komt.

Hubert van Humbeeck

‘De wereld staat voor de keuze tussen harde sancties en een militaire aanval.’

De Amerikaanse senator Joe Lieberman, op de internationale veiligheidsconferentie in München, over Iran.