Na zes jaar oppositie maken de Sandinisten zich klaar om terug aan de macht te komen samen met hun erfvijanden van de Contra’s.

DE rode commandant heeft zijn kakigroene battledress geruild voor een smetteloos wit overhemd. Op het ritme van Beethovens ?Ode aan de vreugde? zwaait hij met zijn zakdoek naar de menigte. ?Wij zullen de stembus met Liefde vullen,? roept hij in de microfoon. ?Daniel, Daniel !? krijsen de teenagers die zich voor het podium van de verkiezingsmeeting in het provinciestadje Chinandenga verdringen.

Presidentskandidaat Daniel Ortega, de leider van de Sandinisten die in de jaren tachtig in Nicaragua het tweede marxistische regime van Latijns-Amerika gevestigd hadden, straalt. Hij knuffelt baby’s en gooit bloementuilen in het publiek. Als een Messias predikt hij ?vrede, liefde en verzoening.?

Die boodschap lijkt aan te slaan. Vlak voor de presidentsverkiezingen van aanstaande zondag is de voormalige revolutionair in de peilingen op gelijke hoogte gekomen van zijn concurrent Arnoldo Alemán. Nog maar enige weken geleden leek Ortega geen schijn van kans te maken tegen de populaire ex-burgemeester van Managua.

Toegegeven, ook in Nicaragua zijn peilingen niet altijd even betrouwbaar : bij de laatste verkiezingen van 1990, toen eveneens een overwinning van de Sandinisten werd voorspeld, moest Ortega uiteindelijk de duimen leggen voor de kandidaat van de burgerij, Violeta Chamorro. Maar ook zijn tegenstanders gaan er nu van uit dat hij Alemán tot een beslissende tweede ronde kan dwingen. Een terugkeer van de Sandinisten is niet langer uit te sluiten.

Om conservatieve stemmen binnen te halen, is ?de rode vechthaan?, zoals zijn koosnaampje vroeger luidde, een windhaan geworden. Zijn oude wapenbroeder Sergio Ramírez spreekt van ?een ideologische striptease.? Vanop de verkiezingsaffiches lacht de ex-guerrillastrijder zijn landgenoten toe als een Latin lover. De strijdhaftige hymne van de Sandinisten, waarin de yankees werden vervloekt als ?vijanden van de mensheid?, is verstomd. En in verkiezingsspotjes op de televisie presenteert Ortega zich nu onomwonden als ?vriend van de Verenigde Staten?.

CONTRA’S.

Als kandidaat voor het vice-presidentschap heeft Ortega de conservatieve grootgrondbezitter Juan Manuel Caldera gestrikt. Caldera, die tot over zijn oren in de schulden zit sinds zijn rundveefokkerij destijds door de Sandinisten werd onteigend, zou financiële compensaties zijn beloofd. ?De Sandinisten hebben ons zeven ministeries aangeboden,? verzekert hij. ?Zij zijn de enige partij die de boeren wil helpen. Ze zijn echt veranderd.?

In september verraste Ortega vriend en vijand door een monsterverbond te sluiten met de voormalige Contra-rebellen, die jaren lang een bloedige oorlog met de Sandinisten hebben uitgevochten. ?Ik wil u graag mijn broeder uit het verzet voorstellen,? zegt hij in Chinandenga, en drukt zijn oude erfvijand José Benito Bravo (alias Commandante Mack) aan zijn boezem. Bravo was onder dictator Anastasio Somoza Debayle officier van de beruchte Nationale Garde en in 1989 werd hij door de Contra’s geroyeerd, omdat hij gevangenen liet martelen en vermoorden.

Ortega rekent op het charisma van de Contra-commandanten, die veel aanhang hebben onder de landarbeiders. Jubelend begroeten de campesinos Elia María Galeano (alias Commandante Chaparra). De zuster van de legendarische Contra-leider Israel Galeano heeft zich op vijftienjarige leeftijd bij de opstandelingen aangesloten. ?Terwijl de ballingen in Miami whisky dronken, ploeterde ik met mijn geweer door de moerassen,? roept ze. ?Die papieren tijgers hebben ons verraden.?

Aanvankelijk hadden de Contra’s een alliantie met Alemán willen aangaan, maar die had al een overeenkomst met de politieke leiders van de ballingen in Miami gesloten. Dus maakten ze van de nood een deugd en kozen ze voor Ortega.

Zowat vierduizend Contra’s kwamen half september naar Managua om het nieuwe bondgenootschap te bezegelen. Hun late erkenning als verzetsstrijders ontmaskert een oude propagandaleugen van de Sandinisten : de rebellen waren geen huurlingen van de Amerikanen, maar een authentiek boerenleger, dat tienduizenden aanhangers telde.

In het noorden hebben voormalige Contra-soldaten de jongste jaren benden gevormd en zijn ze aan het plunderen geslagen. Ze zijn gefrustreerd omdat de regering van Chamorro de belofte van een landverdeling een van de voorwaarden voor de vrede van 1990 nooit heeft ingelost. Ze hebben nu dezelfde belangen als de Sandinistische campesinos. ?Op het platteland vecht iedereen om te overleven,? zegt de voormalige Contra-leider Adolfo Gutiérrez.

MENSENRECHTEN.

Ortega mikt op de stemmen van deze have-nots. Hij heeft de Contra-commandanten belangrijke portefeuilles toegezegd en Commandante Mack zou minister van Binnenlandse Zaken moeten worden, tot grote schrik van iedereen die zich om de mensenrechten bekommert. ?Wij maken een regering voor iedereen,? verdedigt Ortega zich.

Ortega’s broer Humberto en de orthodoxe vleugel van de Sandinisten hebben de operatie op het getouw gezet om stemmen te ronselen, zegt de voormalige vice-president Ramírez, die vorig jaar door de Sandinisten de laan werd uitgestuurd. Hij heeft nu een eigen partij gesticht, nadat hij vruchteloos had geprobeerd een stembusakkoord te sluiten met de burgerlijke partijen. Omdat iedere partij een eigen kandidaat naar voren schoof, is het politieke centrum versplinterd. Bij de verkiezingen van zondag zullen 23 presidentskandidaten in het strijdperk treden ; het stembiljet is 85 centimeter lang.

De conservatieve Alemán, die zich als burgemeester van de hoofdstad Managua een efficiënt maar autoritair bestuurder toonde, probeert de oude haat tegen de Sandinisten weer op te poken. ?Daniel Ortega is een dief,? verkondigt hij : iedereen in Managua weet dat de leider van de Sandinisten zich na de revolutie het huis van een rijke, gevluchte bankier heeft toegeëigend. Medewerkers van Alemán verspreiden bovendien geruchten over de gezondheidstoestand van zijn rivaal, die twee jaar geleden een hartinfarct heeft gehad waarvoor hij in Cuba is behandeld.

Alemán voert een dure campagne, maar hij kan dan ook rekenen op de steun van de zakenwereld. Honderden ballingen uit Miami zijn naar Nicaragua teruggekeerd om een handje toe te steken in zijn verkiezingsteam. Tijdens een ?miljoenendiner voor de Nicaraguaanse democratie? in een luxehotel van Managua brachten meer dan vierhonderd zakenlui fondsen bijeen voor de eindsprint.

?Een overwinning van Alemán zou een terugkeer van de oligarchie betekenen,? vreest Ramírez. ?Hij wordt door dezelfde kliek gesteund als destijds Somoza.? Familieleden van de in 1979 ten val gebrachte dictator werken mee in de campagne van Alemán. Jaren lang kon de naam van de tiran alleen worden gefluisterd. Maar nu geeft zelfs Ramírez toe dat het onder Somoza economisch beter ging.

HALF STUK ZEEP.

Nicaragua is na Haïti het armste land van het Amerikaanse continent. Zowat twee derde van de bevolking heeft geen geregeld inkomen, de criminaliteit is schrikbarend toegenomen en in de hoofdstad bieden twaalfjarige meisjes zich als prostituee aan. In het binnenland wordt honger geleden.

Alemán probeert de miserie demagogisch uit te buiten : ?Als de Sandinisten terug aan de macht komen, gaat de suiker weer op de bon en zullen jullie je moeten wassen met een half stuk zeep per maand.?

Maar vele jonge kiezers kennen de armoedige jaren van de revolutie alleen van horen zeggen. Zowat een derde van de burgers is jonger dan 25 jaar. De Sandinisten zijn zo vooruitziend geweest om tijdens hun regeringsperiode de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen tot zestien jaar. Zij vertrouwen erop dat de meeste tieners nu voor Ortega zullen kiezen.

Geen andere kandidaat heeft zoveel sex-appeal. Drie uur lang laat hij zijn duizenden jonge fans in de tropische hitte bakken, voor hij in Chinandenga het podium beklimt. De vertraging is ingecalculeerd. ?Dat hebben wij van rockconcerten geleerd,? licht een adviseur toe. ?Hoe langer je ze laat wachten, hoe meer de kids uit hun bol gaan.?

Copyright Knack/Der Spiegel

Daniel Ortega op verkiezingstournee.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content