De strijders van het wereldwijde terrorisme kennen maar één manier om te laten zien dat ze bestaan en actief zijn: meer bloedbaden aanrichten. Ze kanten zich daarbij niet enkel tegen het Westen, maar ook tegen ontrouwe geloofsgenoten.
Jitendra Patel, een veertigjarige softwareontwikkelaar uit Londen, genoot vorige week met zijn familie van een fantastische vakantie in Sharm El-Sheikh, een trendy vakantieoord aan de Rode Zee. Voor zijn dochter Manisha (7) was het schooljaar juist afgelopen, en ook Patel was toe aan wat rust. Hij was een van de pendelaars in de Londense metro op 7 juli, toen de eerste groep van terroristen toesloeg. Net als duizenden andere passagiers, werd de geschrokken Patel uit de ondergrondse geëvacueerd.
Maar vrijdagnacht heeft Patel ervaren hoe klein de wereld geworden is. Hij was net terug in zijn kamer in het vijfsterrenhotel Mövenpick, toen zijn vrouw Kashmira een hevige lichtflits door het raam zag. Er volgde een enorme knal. De ijzingwekkende kracht van de ontploffing rukte de knop van de kamerdeur. Aan de overkant van de straat zagen ze dat een autobom de gevel van het Ghazala Gardens Hotel had weggeblazen. De lobby was herschapen in een puinhoop. Minstens 88 mensen kwamen om in deze en twee andere gelijktijdige ontploffingen. Patel, die de volgende dag aan het zwembad lag te zonnen, reageerde gelaten op deze nieuwe globale terreur: ‘We kunnen niet blijven weglopen. Dit is het leven.’ Maar Kashmira Patel was minder zelfverzekerd. ‘Ik ben bang van iedereen’, zegt ze. ‘Het kan overal en met iedereen gebeuren.’
Dat lijkt de boodschap te zijn die de terroristen willen meegeven: niemand is veilig. Geen enkel bewijs verbindt de Londense zelfmoordterroristen met de autobommen in Sharm El-Sheikh, maar beide waren goed gecoördineerde en uitgekiende aanslagen. En ze troffen twee van de meest waakzame landen ter wereld: het Verenigd Koninkrijk en Egypte. Beide landen hebben gedurende decennia een efficiënt antiterrorismebeleid opgebouwd, maar voor beide waren deze aanslagen de meest dodelijke ooit.
De stijl van de aanslagen in Londen en in Sharm El-Sheikh is ook gelijksoortig. In Sharm El-Sheikh gingen zaterdag om 01.15 uur drie bommen tegelijkertijd af op meer dan 3 kilometer van elkaar. In Londen sloegen op 7 juli vier terroristen bijna gelijktijdig toe in drie metrostellen en een bus. Vier andere Londense bommenleggers, van wie men gelooft dat ze tot hetzelfde netwerk behoren, probeerden twee weken later opnieuw, maar de bommen kwamen niet tot ontploffing. Deze tweede golf van aanslagen was ongewoon: Al-Qaeda pleegt normaal gezien één grote aanslag en laat dan een hele tijd niets van zich horen. Britse onderzoekers geloven dat de springstof van 21 juli uit dezelfde voorraad komt als de springstof die voor de aanslagen van 7 juli is gebruikt. Dezelfde springstof is ook gevonden in een achtergelaten auto aan het station van Luton ten noorden van Londen.
Waarom is de tweede lading bommen niet ontploft? Volgens een expert uit de Verenigde Staten was de huisgemaakte springstof gedegradeerd en moesten geïmproviseerde ontstekingsmechanismen gebruikt worden. Het betere materiaal bevond zich in de auto in Luton en werd door de politie in beslag genomen. De vier verdachten van de mislukte aanslagen waren begin deze week nog steeds op vrije voeten. Veiligheidsdiensten achtervolgden vrijdag een andere verdachte en schoten hem dood op een trein in de aanwezigheid van doodsbange passagiers. Een dag later gaven de beschaamde autoriteiten echter toe dat de dode man, de Braziliaan Jean Charles de Menezes (27), helemaal niets met de aanslagen te maken had.
Nieuwe generatie
De identiteit van de slachtoffers geeft ook aan dat het terrorisme in Al-Qaeda-stijl heropleeft. Zoals in Irak worden niet alleen ontrouwen uit het Westen geviseerd, maar ook moslims die samenspannen met of werken voor de Verenigde Staten of andere westerse mogendheden. Na de aanslagen in Londen werd het extremisme scherp veroordeeld door sommige islamitische leiders. En op een conferentie eerder deze maand in Jordanië verklaarde een groep soennitische geestelijken een eind te willen maken aan het eeuwenoude conflict met de sjiieten. Bommenleggers zoals die in Sharm El-Sheikh proberen de moslimgemeenschap evenwel weer tot zwijgen te brengen. Minstens twee van de Egyptische bommen waren waarschijnlijk bestemd voor toeristen; die in Ghazala Gardens en die aan een populaire wandelweg. De meerderheid van de slachtoffers waren echter Egyptenaren, en een van de doelwitten vrijdagnacht was een café op de Oude Markt waar veel Egyptische werklui samenkomen. Vorige week vrijdag ontploften ook twee bommen in de straten van Beiroet in Libanon, enkele uren na het bezoek van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Condoleezza Rice. Er vielen geen doden, maar een van de aanslagen vond plaats vlakbij de populaire Monotstraat, die vooral bezocht wordt door Arabische toeristen.
Blijf weg van de ontrouwen of sterf: dat is de boodschap van de terroristen aan hun moslimbroeders. Na de ontvoering van de Algerijnse gezant in Irak vorige week, werd een soortgelijke mededeling gepubliceerd op een islamitische website vaak gebruikt door Abu Mussab Al-Zarqawi, Al-Qaeda’s vertegenwoordiger in Irak. ‘Algerije haastte zich de kruisvaarders te gehoorzamen door een gezant naar Irak te sturen… leerden jullie dan niets uit het lot van de ambassadeur van de Egyptische tiran?’ De Egyptische ambassadeur in Irak werd vorige maand door terroristen omgebracht.
Onderzoekers en analisten zeggen dat het moeilijk is om een profiel op te stellen van de nieuwste generatie terroristen. Velen blijken jonge mannen te zijn die spontaan cellen creëren in eigen land, eventueel met hulp van buitenaf door een ervaren bemiddelaar. De Londense groep kan volgens de autoriteiten wel uit meer dan twintig terroristen bestaan. Onder hen zijn er Britten van Pakistaanse afkomst, terwijl de treinterroristen van maart 2004 in Madrid vooral Spaanse burgers waren met Marokkaanse wortels.
Wie de terroristen ook zijn, ze lijken de bedoeling te hebben wiggen te drijven tussen de Verenigde Staten en hun bondgenoten, zowel in Irak als in de bredere oorlog tegen het terrorisme. Sommige Britten leggen een verband tussen de aanslagen op 7 en 21 juli en de steun van premier Tony Blair voor de oorlog in Irak. De aanslagen gaven ook aanleiding tot een fel dispuut tussen Blair en de Pakistaanse president Pervez Musharraf. Volgens de Britten is Pakistan voor toekomstige terroristen het opleidingsoord bij uitstek geworden. ‘Het probleem ligt niet in Pakistan, het probleem ligt in Engeland’, repliceerde Musharraf op ABC News.
De nieuwe terreurcellen hebben vaak niet zo veel rekrutering van buitenaf of scholing in trainingskampen nodig. Toen Shahzad Tanweer, een van de Londense zelfmoordterroristen, eind 2004 naar Pakistan vertrok, vertelde hij zijn familie dat hij naar een Pakistaanse madrassa of religieuze school ging om zijn opleiding te vervolmaken. Maar Ahmed Rashid, Pakistaans journalist en expert in extremistische groeperingen, zegt dat Tanweer en zijn trawanten waarschijnlijk bij hun aankomst in Pakistan al volledig geïndoctrineerd waren door hun radicale connecties in Groot-Brittannië.
Speurders ondernemen wanhopige pogingen om de volgende aanslag te voorkomen. Maar hoe verhinderen ze dat een nieuwe generatie van terroristen ontstaat? Britse en andere Europese veiligheidsdiensten laten een nieuwe, harde aanpak zien, maar ze stellen zichzelf bloot aan dezelfde beschuldigingen als de Amerikanen: ze hebben zowel schuldigen als onschuldigen in het vizier en dreigen zo nog meer terroristen te creëren. Volgens de Britse politie werd de per vergissing doodgeschoten man gevolgd omdat hij uit een appartementsgebouw kwam dat onder politietoezicht stond. ‘Dat iemand zijn leven in dergelijke omstandigheden verliest, is een tragedie die de politie betreurt.’ Wat als de terroristen op dezelfde manier spijt betonen over de onschuldige slachtoffers van hun aanslagen? Dat blijkt niet het geval te zijn. ‘We zien steeds meer volstrekt blinde aanslagen, zowel in het Westen als in Irak en Egypte’, zegt Bill Durodie van het Britse Royal Military College of Science. ‘Het terrorisme wordt een doel op zich. Het einde daarvan is niet in zicht.’
Copyright Newsweek Vertaling: Wim Schalenbourg
Copyright Newsweek. Vertaling: Wim Schalenbourg
‘Blijf weg van de ontrouwen of sterf.’
