Op 28 februari houden de Zwitsers een referendum om buitenlanders zonder pardon het land uit te zetten als ze twee keer een strafbaar feit plegen.
Zwitserland is in de ban van een referendum dat er komt op initiatief van de rechtse Zwitserse Volkspartij (SVP). Het Durchsetzungsinitiative wil buitenlanders die twee keer een strafbaar feit plegen automatisch het land laten uitzetten. De buitenlandse daders van zware misdaden zoals moord werden al uitgewezen. Het nieuwe voorstel wil echter ook kleine delicten zoals te hard rijden, het bezit van softdrugs, een kruimeldiefstal of een overtreding bij het krijgen van een uitkering strafbaar maken.
Bovendien wil de SVP hoger beroep onmogelijk maken. ‘Misdadigers moeten meteen na de uitspraak het land uitgezet worden. Zo kan er jaarlijks 660 miljoen euro aan gerechts- en gevangeniskosten worden bespaard’, zegt SVP-fractievoorzitter Adrian Amstutz.
De SVP heeft het referendum gelanceerd omdat de regering een vorig voorstel om criminele buitenlanders het land uit te zetten slechts in een verwaterde vorm in een wet wilde omzetten. Het nieuwe voorstel, waarvoor 100.000 handtekeningen werden verzameld, is nog scherper dan het vorige. De rellen tijdens de nieuwjaarsnacht in Keulen hebben het wetsontwerp de wind in de zeilen gegeven, maar de tegenstand is fel.
Zo hebben elf oud-ministers een petitie ondertekend en hebben 150 hoogleraren een manifest opgesteld om hun afkeer voor het voorstel uit te spreken. Op de sociale media woedt het debat en zowel voor- als tegenstanders organiseren betogingen.
‘Alleen al om economische redenen is het voorstel geen goed idee’, zegt de vicevoorzitter van de liberale partij FDP in Zürich, Përparim Avdili, zelf een Zwitser van Albanese afkomst. ‘Rechtszekerheid is een belangrijk motief voor buitenlandse bedrijven om voor Zwitserland te kiezen. Bedrijven zullen zich niet in ons land willen vestigen, net als hoogopgeleide werknemers die we nochtans hard nodig hebben. Bovendien is de SVP veel te streng. Vrijwel iedereen kan een van de overtredingen begaan die de partij heeft opgelijst.’
Veel buitenlanders maken zich zorgen. ‘Mijn kinderen hebben het afgelopen jaar al een paar boetes gehad voor te hard rijden’, zegt de Italiaan Francesco Genova. ‘Moeten die straks het land uit?’
Veel buitenlanders die in Zwitserland geboren zijn, hebben nooit de Zwitserse nationaliteit aangevraagd. Dat komt omdat het inburgeringsproces erg restrictief is en tot voor kort bijzonder duur was. Het gevolg is dat die nochtans volledig geïntegreerde burgers een andere strafmaat zouden krijgen dan hun Zwitserse buurman. Daarom maakt het voorstel volgens de sociaaldemocratische minister van Justitie Simonetta Sommaruga geen kans. Gelijke rechten voor alle inwoners en het recht op hoger beroep zijn immers grondwettelijk verankerde rechten. Nog lastiger voor de regering zijn de internationale verdragen, zoals die met de Europese Unie, waar Zwitserland aan gebonden is en die dit soort wetten verbieden.
De afloop van het referendum is hoogst onzeker. De tegenstanders hebben een week voor de stemming een kleine voorsprong. Maar een ‘minaret-effect’ is niet uitgesloten. In 2009 zeiden opiniepeilingen dat de Zwitsers het verbod op minaretten niet zouden steunen, waarna het voorstel het toch met 57 procent haalde.
Renske Heddema
Na de nieuwjaarsnacht in Keulen kreeg het wetsontwerp de wind in de zeilen.
