Iedereen wijst erop dat er het best snel een federale regering wordt gevormd, maar dat wil daarom nog niet zeggen dat dit ook zal gebeuren: we hebben met z’n allen zondag gestemd dat de N-VA de grootste partij van het land is, én dat de Vlaamse en Franstalige socialisten samen de grootste politieke familie vormen. De N-VA had ongetwijfeld liever stemmen weggehaald bij de Vlaamse regeringspartijen, maar ze zoog alleen Vlaams Belang en Lijst Dedecker leeg. CD&V en Open VLD wonnen zelfs een zetel, zodat de bestaande coalitie makkelijk kan worden voortgezet, dit keer mét een Vlaamse meerderheid. De N-VA mag dan de grootste winnaar zijn, de strategie van Bart De Wever is mislukt.
Terwijl de N-VA won van extreemrechts, verloor de PS van premier Elio Di Rupo zwaar aan het extreemlinkse PTB, het Franstalige PVDA. De PS zal van nu af aan grotere nadruk leggen op linkse standpunten. Of dat nog met Di Rupo zal zijn, is lang niet zeker: voor hem wenkt een job als Europees commissaris ter vervanging van Karel De Gucht (Open VLD). En dan kan diens partijgenoot Guy Verhofstadt voorzitter worden van het Europees Parlement, zo valt te horen. Of wordt Marianne Thyssen (CD&V) Europees commissaris, als pasmunt bij de regeringsonderhandelingen? Nee, het draait echt niet om postjes.
Waar het wel om draait, is dat er voor 12 miljard euro moet worden gesaneerd om onze begroting in evenwicht te brengen, zoals Europa eist. Daar valt niet aan te ontsnappen, welke coalitie er ook tot stand komt. Er wordt zelfs geopperd dat er nu een Europese commissaris van Begroting moet komen, die het laatste woord zou krijgen over de financiën en de begrotingen van de lidstaten. De Duitse minister van Financiën, de christendemocraat Wolfgang Schäuble, is pleitbezorger: ‘De regels naleven is geen inbreuk op de nationale begrotingssoevereiniteit. Wij hebben die soevereiniteit al verplaatst naar het Europese niveau.’ Nee, de macht van onze politici is niet meer wat ze is geweest.
Om de zware saneringsoperatie door te voeren, zal de volgende regering geen beroep hoeven te doen op bijzondere machten, zoals de regering Martens-Gol dertig jaar geleden deed om het parlement buitenspel te zetten bij de devaluatie van de frank. De rol van parlementsleden is de afgelopen jaren gedegradeerd tot ja-knikken: ze moeten instemmen met wat door hun partijbonzen in de regering al werd beslist. Dat zegt ook Didier Reynders (MR) in het interviewboek Zonder taboes op de vraag of die bijzondere machten voor herhaling vatbaar zijn: ‘Hoezo herhalen? Dat is toch wat we nu aan het doen zijn! Wat sociale en economische zaken betreft, merk je dat in de begrotingen. Het is wel degelijk de regering die beslist. Het is niet abnormaal dat het parlement alleen maar moet controleren, goedkeuren en bekrachtigen.’ En recent bevestigde Karel De Gucht nog in Knack: ‘Een nationaal parlement moet de regering rechthouden.’ Nee, onze parlementaire democratie is niet meer wat ze is geweest.
De verkiezingsprogramma’s van de partijen die de regeringen zullen vormen, moeten nu verzoend worden met de harde realiteit en de doelstellingen die Europa ons oplegt. Dat wordt niet eenvoudig. En het zal ook niet pijnloos zijn. Zo staan we voor een grote fiscale hervorming. CD&V heeft met minister van Financiën Koen Geens en een hele batterij specialisten de voorbije maanden in alle stilte heel hard gewerkt aan een grondig fiscaal hervormingsplan. Daarover zal bij de regeringsonderhandelingen hard worden gebikkeld. Maar dat er wat moet en zal gebeuren, is duidelijk. Bij de Nationale Bank is ondertussen een databank uitgebouwd met de bankrekeningen van alle Belgen. Waar voor de verkiezingen angstvallig over werd gezwegen, kan vlug realiteit worden: dat ‘centraal aanspreekpunt’ laten uitgroeien tot een vermogenskadaster. De Belgische regering zal zeggen dat dit onder internationale druk onvermijdelijk is. En ze heeft niet eens ongelijk. Maar we zullen het wel voelen.
EWALD PIRONET is senior writer van Knack
De verkiezingsprogramma’s moeten nu verzoend worden met de harde realiteit en de doelstellingen die Europa ons oplegt.
