Een dvd van Cinematek maakt pijnlijk duidelijk hoeveel méér er in 2001 naar de prullenmand verwezen is dan een bedrijf dat er niet meer in slaagde winst te maken.
Acht jaar geleden is het al, dat we onze natio-nale luchtvaartmaatschappij verloren. Op 7 november 2001 viel immers definitief het doek. Het Koninklijk Belgisch Filmarchief, dat tegenwoordig Cinematek heet, maakt handig van die verjaardag gebruik om een dvd te presenteren die terugblikt op bijna tachtig jaar Sabena.
Sabena (119 minuten) is in feite een collectie van dertien kortere films. Enkele daarvan zijn compilaties van reclamefilms, de meeste zijn documentaires. Ongeacht het doel waarmee ze gemaakt zijn, bereiken ze hetzelfde effect: Sabena neemt ons mee op een reis in de tijd. Dat klinkt misschien wat evident, voor een product dat voortgebracht is door een organisatie die in eerste instantie archiveert. Maar er is niets evidents aan wat deze films tonen. Wellicht beseffen wij nooit ten volle, wat het eigenlijk betekent om archieven aan te leggen en te koesteren. De eerste verdienste van deze dvd is dus alvast dat ze er is; ze getuigt van de vaste wil van Cinematek om haar archieven ook echt voor het publiek te ontsluiten en wie deze dvd gezien heeft, zal zich niet kunnen inhouden om achteraan in het (uitstekende!) begeleidende boekje door te bladeren in de rubriek ‘eveneens verkrijgbaar in deze reeks’.
Een reis in de tijd. Wat we zien komt ons vertrouwd voor: we herkennen de sites in Brussel, in Congo, in New York. Maar we herkennen ze niet zoals ze ons vertrouwd zijn. We waren vergeten dat de luchthaven ooit ‘in Melsbroek’ lag en niet in Zaventem. We waren vergeten dat we in 1950 bezorgd waren om ‘de sociale vooruitgang der inboorlingen’. We konden ons niet meer herinneren dat helikopters van Sabena een reddende rol speelden tijdens de waterramp van 1953 in Zeeland.
De dvd omspant vooral de periode tussen 1920 en 1960. Sabena zag het licht in 1923, maar we krijgen ook een beeld over hoe de luchtvaart in de periode kort voordien echt van de grond kwam, bijvoorbeeld in avontuurlijke en heldhaftige vliegwedstrijden. De jaren na 1960 krijgen een wat stiefmoederlijke behandeling – we zien de tijd snel opschuiven in een compilatie van zeven korte reclamefilms van Sabena zelf uit de jaren zestig, zeventig en negentig. Maar door dat accent op de eerste 40 jaar van Sabena maakt de dvd wel pijnlijk duidelijk hoeveel méér er in 2001 naar de prullenmand verwezen is, dan een bedrijf dat er niet meer in slaagde winst te maken. De films dwingen de kijker met de neus op het haast mythische karakter van de luchtvaart in die tijd. Deze films gaan dan ook over veel meer dan alleen over Sabena. Ze gaan over de veranderende manieren waarop mensen hun wereld zien. Ze gaan uiteraard over de luchtvaart, die gedurende lange tijd veel méér was dan een economie of een transportmiddel. Voor de Sabéniens was ze dat in 2001 nog altijd. Misschien verklaart dat waarom de wonde van Sabena toen zo pijnlijk wasen waarom we het vandaag opportuun vinden om haar in herinnering te brengen.
SABENA, DVD, 119 MINUTEN, HOOFDREDACTIE ERIK MARTENS, INCL. BOEKJE VAN 96 BLZ., 2009.
Luc Baltussen
‘We zijn de Duitse en andere Europese overheden dankbaar voor het harde werk om door deze moeilijke economische periode te laveren.’
CEO Fritz Henderson van GM, na de beslissing om de Opel/Vauxhallfabrieken toch niet te verkopen.
