Bon, het Vlaamse onthaalbureau voor Inburgering in Brussel, viert zijn tiende verjaardag. Ook de Franstaligen willen nu een inburgeringsbeleid ontwikkelen. ‘We mogen geen concurrenten worden.’
Inburgeren in Brussel doe je per caravan. Het is alleszins de wat aparte manier waarop bon, het Brusselse onthaalbureau van de Vlaamse overheid, zijn cliënteel probeert te bereiken. Anders dan in Vlaanderen is inburgering in Brussel niet verplicht en worden Nieuwe Brusselaars niet systematisch doorgestuurd. En dus schuimt de bon-caravan nu al vijf jaar de Brusselse markten af, op zoek naar geïnteresseerde nieuwkomers.
De ochtendmarkt in Sint-Jans-Molenbeek is de eerste gelegenheid waarop de caravan dit jaar uitrukt. De markt is een bont allegaartje multiculturele commercie. Marktkramers van diverse pluimage prijzen in bulderend Frans of Arabisch hun koopwaar aan. Tussen de kraampjes kringelt de zoete geur van sinaasappels en ras el hanout. Rond de caravan hebben de zogenaamde ‘ambassadeurs’ zich verzameld. Dat zijn ex-inburgeraars die als vrijwilliger contact proberen te leggen met nieuwkomers.
Een van die ambassadeurs is Varujan Apelian, een Bulgaar die drieënhalf jaar geleden naar ons land kwam. In een lichtgroen T-shirt probeert hij mensen warm te maken voor een inburgeringstraject. Hij focust zich vooral op de Bulgaren en de Turken, omdat hij hen in hun moedertaal kan aanspreken. ‘Ik zoek vooral ouders met kinderen’, vertelt hij. ‘Als je op dit moment met de hele familie over straat wandelt, heb je doorgaans geen werk. Dan is de kans groot dat je nog niet lang in België bent.’
De inburgeringsdienst wordt elk jaar populairder. Vorig jaar startte een recordaantal van 2885 inburgeraars een traject. Directeur Eric De Jonge schat dat het onthaalbureau momenteel 15 à 25 procent van het potentieel bedient, een aanzienlijk aandeel voor een Vlaamse organisatie in Brussel. Behalve een cursus Nederlands organiseert bon ook loopbaanbegeleiding en een cursus Maatschappelijke Oriëntatie. ‘Een vast programma bestaat niet echt’, zegt Lahcen Iken, die de cursus zowel in het Engels, Frans en Arabisch geeft. ‘Aan het begin van de cursus vraag ik de cursisten wat ze juist willen leren, en probeer daar zo veel mogelijk op in te spelen. Ik ga wel met elke klas minstens één keer naar het politiekantoor. Zo leren ze dat ze niet bang hoeven te zijn van de Belgische politie. Veel nieuwkomers hebben negatieve ervaringen uit hun geboorteland.’
Uit alle hoeken
Ikens klas is een uiterst heterogeen gezelschap. De cursisten verschillen enorm van leeftijd en opleidingsniveau, en komen uit alle uithoeken van de Arabische wereld. Onder elkaar spreken ze Arabisch, maar ze leren bijna allemaal ook Nederlands. Nederlands is de taal van de toekomst, vindt Chokar, een van de cursisten. ‘De Vlamingen zijn beter georganiseerd dan de Franstaligen. Zonder Nederlands kom je niet aan de bak.’
En toch krijgen ‘de Vlamingen’ er binnenkort concurrentie bij. Na decennia van halsstarrig verzet gaat nu ook de Franse Gemeenschapscommissie een inburgeringstraject op poten zetten. ‘Inburgering ligt in Franstalig België traditioneel moeilijk’, zegt De Jonge. ‘Veel Franstalige politici stelden inburgering gelijk aan assimilatie, terwijl dat de laatste van onze bedoelingen is.’ Vermoedelijk zal de Franstalige aanpak vergelijkbaar zijn met die van bon. Toch zorgt dat mogelijk voor problemen, waarschuwt De Jonge. ‘We gaan een manier moeten zoeken om beide systemen op elkaar af te stemmen. We mogen geen concurrenten worden.’
Ook de toekomst van bon zelf is onzeker. In de loop van dit jaar wordt het onthaalbureau immers opgenomen in een Extern Verzelfstandigd Agentschap, dat alle Vlaamse onthaalbureaus en integratiecentra samenbrengt. De Jonge hoopt ondanks de fusie de nodige autonomie te behouden. ‘Omdat wij als enige in een grootstad werken, zijn we koploper in het ontwikkelen van inburgeringsvormen. Het zou jammer zijn als we die bevoorrechte positie kwijt zouden raken.’
Bon (vzw) viert zijn tiende verjaardag op 23 april met Brussel onthaalt (niet), een debat in de Beursschouwburg.
DOOR JEROEN ZUALLAERT
‘Zonder Nederlands kom je niet aan de bak.’
