Op de Europese top in Brussel donderdag en vrijdag staan voornamelijk economische thema’s op de agenda, maar ook de migratieproblematiek komt aan bod.
Migratie staat niet op de officiële ontwerpagenda, maar zal haast zeker de Europese top overschaduwen. Nabij het Italiaanse eiland Lampedusa zonken de voorbije weken twee boten, met honderden Afrikaanse vluchtelingen aan boord. ‘De Middellandse Zee is een kerkhof aan het worden’, waarschuwt de Maltese premier Joseph Muscat.
Zuid-Europese landen zoals Italië, Griekenland en Malta voelen zich in de steek gelaten door de rest van de Unie, en vragen een meer geïntegreerd asiel- en migratiebeleid. De Italiaanse minister van Integratie, Cécile Kyenge, pleit in de eerste plaats voor meer solidariteit. Mogelijkheid is een soort spreidingsplan, waardoor elk land een bepaald aantal vluchtelingen moet opvangen. Ook Guy Verhofstadt, liberaal fractieleider in het Europees Parlement, is voorstander van een quotasysteem. ‘Illegale migratie moet vervangen worden door legale economische migratie. Europa is een continent dat veroudert: de Duitse economische groei bijvoorbeeld kan maar aanhouden als er een serieuze immigratie op gang komt.’
De Noord-Europese landen staan echter niet te springen voor een meer gezamenlijke aanpak. Die zou koren op de molen zijn van de succesvolle eurosceptische en antimigratiepartijen in eigen land, zo vrezen ze. ‘Europa kan eigenlijk niet anders dan een gezamenlijk beleid voeren als het drama’s zoals Lampedusa wil vermijden, maar toch gebeurt het niet’, weet Hendrik Vos, directeur van het Centrum voor EU-studies aan de Universiteit Gent. ‘Elke lidstaat heeft de neiging om eerst naar de eigen tenen te staren, en élke lidstaat kampt op een andere manier met het migratieprobleem: de ene heeft te veel Syriërs, de andere te veel Afghanen, nog een andere te veel Roma. Ze hebben daarom geen zin om ook nog de ‘lasten’ van de andere lidstaten te dragen. Er is dus weinig solidariteit. En ik betwijfel of daar op deze top verandering in zal komen.’
Sinds het Verdrag van Maastricht (1993) is Europa bevoegd voor asiel en migratie, maar van een doorgedreven gemeenschappelijk beleid is geen sprake. De Europese instellingen hebben nu wel een akkoord bereikt over de oprichting van het grensbewakingssysteem Eurosur, dat bewegingen aan de grenzen van de Unie zal kunnen opsporen. ‘Alleen is er nog altijd geen Europese patrouille die snel tussenbeide kan komen als er problemen zijn’, zegt Hendrik Vos. Eurosur moet het grensbewakingsagentschap Frontex versterken.
Paul Cobbaert
