Komt er nu toch een gesprek tussen de Palestijnse president Arafat en de Israëlische premier Netanyahu ? Het vredesproces zit in het slop. En de Palestijnen dreigen al met een nieuwe stenenoorlog.

MISSCHIEN was het zomaar een pesterijtje. Vorige week woensdag, om tien uur ’s ochtends, klom de Palestijnse leider Yasser Arafat in Gaza aan boord van een geleende Egyptische helikopter die hem naar een spoedvergadering in Ramallah, op de Westelijke Jordaanoever, moest brengen in normale omstandigheden een vlucht van niet meer dan een kwartier. Maar een uur later hing Arafat nog altijd in de lucht.

Het bureau van de Israëlische premier Benyamin Netanyahu had weliswaar toestemming gegeven voor de vlucht, maar dat betekende nog niet dat de piloot ook toestemming kreeg om te landen. Arafat had de boodschap begrepen. En hij was ziedend.

De dag daarop veroordeelden de Israëlische kranten de ?belediging en vernedering? ( Ha’aretz) van de gekozen Palestijnse president, maar toen was het kwaad al geschied. Arafat had nog maar nauwelijks voet aan de grond gezet in Ramallah of hij hield een dramatische toespraak, waarin hij voor het eerst sinds het einde van de intifada in 1992 de mobilisatie afkondigde tegen ?de Israëlische bezettingsmacht?. Donderdag werd vrijwel overal in de Palestijnse Autonome Gebieden gestaakt. Arafats oproep tot de Palestijnen om massaal naar het vrijdagsgebed bij de Al Aqsa-moskee in Jeruzalem te komen, had minder succes : slechts vijftienduizend gelovigen stroomden samen op de Tempelberg om er te protesteren tegen de Israëlische nederzettingenpolitiek. Maar dat had veel te maken met speracties van de Israëlische politie, die de toegangswegen naar Jeruzalem hermetisch afsloot.

PACT MET DE DUIVEL.

Arafats nieuwe confrontatiepolitiek is niet zonder risico’s. Hij beseft natuurlijk dat hij met zijn oproep tot geweld de Israëlische sceptici in de kaart speelt, die de PLO-leider nog altijd beschouwen als een onverbeterlijke terrorist, waarmee je geen verdragen sluit. En zijn woedeuitbarstingen tegen Israël versterken de positie van de haviken in zijn eigen kamp, die de akkoorden van Oslo een pact met de duivel noemen. Islamitische fundamentalisten riepen de stakers op hun acties vol te houden ?tot de vredesgesprekken met de zionisten worden afgebroken.?

Zeventig dagen na de ambtsaanvaarding van Likoed-leider Netanyahu schijnt Arafats geduld uitgeput te zijn. ?Ik begrijp er niets meer van,? riep hij onlangs in het Palestijnse parlement. En hij vroeg zich hardop af of de Israëli’s, ?die idioten?, misschien van plan zijn ?Oslo te laten mislukken? : ?Zou Netanyahu werkelijk van voren af aan alles willen herbeginnen ??

Dat vragen ook veel Israëliërs zich af, want Netanyahu slaagt er kennelijk in tegelijk warm en koud te blazen. Zowel ultrareligieuze, rechtse kolonisten als compromisbereide figuren uit het kabinet zijn na een gesprek met de premier in de wolken Bibi is de lieveling van iedereen. Maar diezelfde Bibi slaagt er vervolgens in iedereen in de gordijnen te jagen. Dat kan natuurlijk het resultaat zijn van een uitgekiende tactiek, maar het kan evengoed wijzen op nonchalance of een gebrek aan politieke ervaring.

In ieder geval heeft Netanyahu het hele Arabische kamp tegen zich ingenomen. Met zijn gespierde uitspraken over de Golan, die wat hem betreft tot in der eeuwigheid Israëlisch moet blijven, lokte hij een militaire reactie van de Syriërs uit al was het dan nog maar in de vorm van een raketoefening. ?Wij zijn niet van plan nog eens vijf of tien jaar te onderhandelen over de teruggave van ons land,? waarschuwde de Syrische minister van Buitenlandse Zaken Faruk el-Sharaa.

Ook het voornemen van Netanyahu om nog meer joden op de Westelijke Jordaanoever te huisvesten, heeft kwaad bloed gezet. Volgens het in Oslo overeengekomen draaiboek zal over het lot van de joodse nederzettingen pas in 1999 een beslissing worden genomen, maar in afwachting daarvan hadden Netanyahu’s voorgangers Yitzhak Rabin en Shimon Peres alvast een bouwstop aangekondigd. Dat was ook de enige manier om Arafat aan de onderhandelingstafel te krijgen.

BLINDHEID.

Arafats dreigementen werden door de medewerkers van de Israëlische premier eerst weggelachen : de PLO-leider zal nog wel ondervinden dat Bibi zich niet onder druk laat zetten. Een gevaarlijke misvatting, oordeelde het populaire Israëlische dagblad Yediot Ahronot, die alleen te verklaren is door ?blindheid en stuitende arrogantie?. Volgens de links-liberale krant Ha’aretz draagt de regering-Netanyahu de volle verantwoordelijkheid voor de dreigende mislukking van het vredesproces : ?zij heeft tegenover de Palestijnen niet één van haar beloften gehouden.?

In de zeldzame en discrete gesprekken die medewerkers van Netanyahu met de Palestijnen hebben gevoerd, drongen ze erop aan om religieus en ideologisch zwaar beladen kwesties als het statuut van Jeruzalem en Hebron uiterst omzichtig te benaderen. De Palestijnen hebben dat gedaan. Ze legden geen stoere verklaringen af, ze sloten zonder morren drie kantoren in Jeruzalem. Maar Netanyahu heeft dat gebaar van goodwill niet echt weten te waarderen.

In strijd met de schriftelijke afspraken hebben de Israëliërs het leeuwendeel van hun troepen nog altijd niet teruggetrokken uit het Palestijnse Hebron. En in het Arabische gedeelte van Jeruzalem maakte een bulldozer van het Israëlische leger een armoedig bouwseltje, waarin een jeugdclub en een ontmoetingsplaats voor gehandicapten waren gevestigd, met de grond gelijk. Zogenaamd omdat er geen bouwvergunning was afgeleverd. Na massale protesten van de Palestijnen probeerde een Israëlische regeringswoordvoerder de gemoederen te bedaren met de mededeling dat de sloop was gebeurd zonder dat de bevoegde minister daarvan op de hoogte was. Het maakte weinig indruk.

De Israëlische geheime diensten raakten gealarmeerd en adviseerden hun premier dringend de problemen van Arafat ernstig te nemen. De Israëlische president Ezer Weizman van zijn kant liet weten dat als Netanyahu halsstarrig bleef weigeren Arafat te ontmoeten, hij nog vóór joods nieuwjaar 14 september zelf het initiatief zou nemen om zijn Palestijnse ambtsgenoot uit te nodigen. Mede onder druk van de gematigde minister van Defensie Yitzhak Mordechai en minister van Buitenlandse Zaken David Levy kondigde Netanyahu aan dat hij nu toch tot een gesprek met Arafat bereid zou zijn ?als de ontwikkelingen het toelaten.?

STENEN.

Afgelopen vrijdag besloot het Israëlische kabinet dan eindelijk een commissie in het leven te roepen die in de toekomst de vredesgesprekken moet regelen. De aartsconservatieve minister van Infrastructuur Ariel Sharon, een verklaard tegenstander van de Oslo-akkoorden, kreeg geen zitting in die commissie maar dat was niet voldoende om de Palestijnen optimistisch te stemmen. ?De ervaring met Rabin en Peres heeft ons geleerd dat het vredesproces zich langzaam voortsleept,? zei de Palestijnse minister Saïb Irakat. ?Als een schildpad.? Met Netanyahu kan het alleen maar slechter gaan ?want hij heeft die schildpad op haar rug gelegd.?

?De dingen staan op het punt te exploderen,? zei de Palestijnse toponderhandelaar Faisal Husseini zondag. Hij dreigde ermee dat de Palestijnen een onafhankelijke staat met als hoofdstad Jeruzalem zullen uitroepen als Netanyahu weigert de vredesgesprekken voort te zetten. En Arafat sprak in Nabloes Palestijnse studenten toe. ?Een van onze opties is terugkeer naar de intifada. Jullie weten dat ik jullie heb omschreven als de generaals van de stenen. Houdt de geest van het verzet in leven.?

Copyright Knack/Der Spiegel.

De woedeuitvallen van de Palestijnse president Yasser Arafat tegen Israël versterken de positie van de haviken in zijn eigen kamp.

Het voornemen van premier Netanyahu om nog meer joden op de Westelijke Jordaanoever te huisvesten, heeft kwaad bloed gezet.