Mozarts “Die Entführung aus dem Serail” in de Munt: uiteindelijk blijft de muziek triomferen.

Als er één opera is geweest waar Mozart zich de blubber aan gewerkt heeft, dan is het wel Die Entführung aus dem Serail. De compositieopdracht kwam in 1781 van keizer Jozef II himself en daarin waren cultuurpolitieke bedoelingen geformuleerd: Zijne Hoogheid wilde krachtige accenten leggen tégen het dominerende Italiaanse operarepertoire en het hele volk, dus ook de gewone man, een eigen nationale Duitstalige theaterkunst opdienen. Mozart was zich terdege van zijn kans bewust. Hij wilde derhalve een perfecte opera schrijven – het zou in feite de allereerste echte Duitse worden – om de Italiaanse kliek in Wenen een hak te zetten. Hij had er de grootste moeite mee zoals we weten uit de brieven aan zijn vader uit die periode, omdat het libretto van Gottlieb Stephanie nogal waardeloos was.

Mozart streefde een symbiose na van muziek en dramatische actie, met èchte karakters, met personages die gelukzalig jubelen maar ook verzeilen in schokkende zielscrisissen. Dat zat er bij Stephanie niet in, dus sleutelde hij er zelf aan. En hij slaagde. Die Entführung werd een kaskraker van hoog niveau.

Voor de dag van vandaag is het echter een probleemopera, omdat de onafgebroken populariteit van de melodieën – hoe paradoxaal ook – niet bepaald bevordelijk zijn voor een scenische weergave. Moderne regisseurs beseffen beter dan vroeger dat Die Entführung niet gewoon een onbezorgd sprookjesstuk is of een typische Turkenopera, maar een volgroeid muziekdrama met voorbeeldig uitgewerkte karakters en een (voor zijn tijd) explosieve maatschappijpolitieke achtergrond.

APPLAUS VOOR DE MAESTRO

Dit prachtige Singspiel staat nu in de Munt op de affiche. Daar ligt de regie in handen van de Duitser Christof Loy. Hij beperkt visueel de lokale kleur en kleedt het geheel behoorlijk tijdloos in. Prima. Eigenlijk was ik allang blij dat hij niet met een Belmonte in jeans is komen aandraven. Een verdienste van zijn regie is ook dat je aandacht niet van de muziek wordt afgeleid. Ik miste wel het geraffineerd komische dat toch duidelijk in de compositie te horen is. Ook gebeuren er soms onverklaarbare dingen, zoals wanneer Belmonte en Konstanze elkaar eindelijk weer ontmoeten (negende scène) en ze behoorlijk koel op afstand van elkaar blijven, terwijl Belmonte toch zijn aria Wenn der Freude Tränen fließen zingt. Loy had hier (en elders) bovendien best wat mogen knippen.

Omdat Mozart de zes personages sterk uitgesproken karakters toebedeelt, is een rolbezetting in dit Singspiel een heel zware klus. In de Munt zijn ze in hun keuze behoorlijk geslaagd. Uitstekend is de man die helemaal niet zingt maar enkel spreekt, namelijk Christoph Quest als Bassa Selim. Een geweldig acteur. Wat de zangers betreft: opvallend goed is Jonas Kaufmann als Belmonte. Voor deze talentvolle jonge Duitse tenor ligt een schitterende toekomst in het verschiet. Applaus ook voor Peter Bronder als Pedrillo en Jaco Huijpen als Osmin. Blijven Karin Ingebäck als Blonde en de als grote ster aangekondigde Elzbieta Szmytka als Konstanze. Hadden ze misschien de rollen voor die twee moeten omdraaien? De twijfel is er vooral wat Szmytka betreft. Natuurlijk, ze zingt ontzettend mooi en virtuoos. Het publiek beloonde dat ook met gul handgeklap. Maar afgezien van het feit dat ze fysiek eerder de moeder van Belmonte is dan zijn liefje, is ze artistiek net een nummer te klein voor deze uiterst moeilijke partij.

Was er wel een echte uitblinker onder de namen die op de affiche prijken? Volgens mij wel: namelijk dirigent Ivor Bolton. Buitengewoon. Die man is met Mozart in de buik geboren. En met hem verdient het Muntorkest – in het bijzonder de blazers – een daverend applaus.

“Die Entführung aus dem Serail”, De Munt, Brussel. Nog op 7, 12, 14, 16, 19, 22, 26 en 28 oktober om 19 (!) uur en op 10 en 24 oktober om 15 uur. Info en reservatie: 070/233.939 – 02/218.52.61.

Fons De Haas

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content