MENU’S VOOR MARS

Tijdens de simulatie op Hawaï voelden de 'ruimtevaarders' zich gelukkiger als ze culinair creatief konden zijn. © GF

Nu de verkenner Curiosity water heeft ontdekt in de bodem van Mars, komt een ruimtemissie naar de rode planeet weer een stapje dichterbij. Of zo’n lange vlucht kan slagen, hangt ook af van het proviand aan boord.

Ervaringen in het internationale ruimtestation ISS leren dat het reukvermogen en de smaakzin verminderen bij gewichtloosheid. Dat leidt ertoe dat ruimtevaarders van dag tot dag minder eten. De saaie astronautenkost aan boord verergert het gebrek aan appetijt.

Bij langeafstandsvluchten zou een ongeremde gewichtsafname fatale gevolgen hebben, want in de kosmos verliest de mens sowieso spiermassa. Of een afmattende vlucht naar Mars kan slagen, hangt bijgevolg ook af van het proviand aan boord – een reis naar de woestijnplaneet zou tweeëneenhalf jaar duren: twee keer zes maanden voor de heen- en de terugweg, daartussen achttien maanden verblijf.

In opdracht van de NASA startten voedingsonderzoekers Jean Hunter van de Cornell University en Kim Binsted van de University of Hawaii in de lente het project ‘Menu’s voor Mars’. Hun visie: in plaats van alleen zakjes met astronautenkost open te trekken, moeten de ruimtereizigers voortaan zelf koken.

Om de interplanetaire trip te simuleren, sloten de NASA-onderzoekers vier maanden lang zes vrouwen en mannen op in een koepelvormige tent op Hawaï. De zes vrijwilligers leefden in een habitat op de vulkaan Mauna Loa. Wanneer ze in ruimtepak over het lavagesteente klauterden, zagen ze slechts woestenij. Per week douchte elkeen hooguit acht minuten, omdat water kostbaar is in de kosmos. En wanneer ze het basisstation opriepen, kwam het antwoord met meerdere minuten vertraging – omdat radiosignalen tussen de aarde en Mars nu eenmaal zo veel tijd nodig hebben.

In de voorraadkasten vonden de geïsoleerde proefkonijnen ansjovis, kruiden, zuurdesem, gedroogde algen en dozen met gezouten vlees: allemaal ingrediënten die lang houdbaar en goed met mekaar combineerbaar zijn.

Met de ingrediënten bakten de ‘gastronauten’ koekjes en maakten kaas op basis van melkpoeder. Er waren chiliburrito’s en glasnoedels met curry, en vlees uit dozen erbij. Telkens twee dagen na elkaar kookten ze zelf, de volgende twee dagen kregen ze verpakt eten voorgeschoteld. Voor en na het eten noteerden ze hoe voldaan ze zich voelden en hoe hun stemming was. Ze lieten zich wegen en fotografeerden de restanten op hun bord.

Zwevende schotels

Midden augustus eindigde het isolatie-experiment. De gegevens zijn nog niet allemaal geëvalueerd, maar nu al weet onderzoeker Hunter zeker: de ervaringen zullen toekomstige astronauten het reizen door de ruimte vergemakkelijken. En niet alleen omdat zelfgemaakte gerechten hen beter smaken, maar ook omdat het gemeenschappelijke koken hen mentaal op koers houdt.

Op Hawaï voelden de bewoners zich gelukkiger als ze culinair creatief konden zijn. Er ontstonden al snel rituelen: het team vierde ‘één maand in het heelal’ met een vakkundig bereid Marsmenu. ‘Voor elkaar koken betekent voor elkaar zorgen’, zegt Hunter: ‘Idealiter is een crew als een familie.’

In de loop der weken werden de recepten almaar ingewikkelder. Aan het eind van de isolatietijd probeerden de proefkonijnen zelfs om verpakt eten op te pimpen – zij het dan door de noedels-uit-de-zak fantasievol op de borden te draperen.

Astronaute Sandra Magnus deed het allemaal al eens voor, toen ze in 2008 in het ISS het eten klaarmaakte. Haar keuken bestond uit plastic zakjes, plakband en een mes. Om niets te laten wegzweven, sneed ze groenten in de zak, schotels kleefde ze vast. Dan schoof ze haantjes met pesto, olijven, tomaten en andere ingrediënten in zakjes, kneedde ze daarin en maalde ze ten slotte fijn tot iets wat men kon opwarmen. Het feestmaal in de ruimte smaakte navenant brijig.

Op grond van de ontbrekende zwaartekracht tijdens de maandenlange vlucht zouden ook Marsreizigers wel voornamelijk uit plastic zakjes eten. Maar op de woestijnplaneet zou het koken echt kunnen beginnen.

DOOR LAURA HÖFLINGER

In plaats van alleen zakjes met astronautenkost open te trekken, moeten de ruimtereizigers voortaan zelf hun potje koken.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content