In maart 2019 zijn de gsm-nummers van Charles Michel, Louis Michel en Emmanuel Macron door een klant van het Israëlische spytechbedrijf NSO Group geselecteerd als potentieel doelwit voor cyberspionage. Wie zit erachter? Onze analyse wijst in de richting van Marokko, maar dat land ontkent.
Uit een gelekte lijst met meer dan 50.000 telefoonnummers blijkt dat een overheidsdienst die klant is van het Israëlische bedrijf NSO Group in maart 2019 de gsm-nummers van Charles Michel, Louis Michel en Frans president Emmanuel Macron selecteerde als potentieel doelwit voor cyberspionage. Charles Michel (MR), vandaag voorzitter van de Europese Raad, was in die periode nog eerste minister van België. Zijn vader Louis Michel (MR) was toen Europarlementslid en voorzitter van de parlementaire assemblee van EU-ACP (ACP verwijst naar de landen in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan).
Dat de nummers van de drie toppolitici op de gelekte lijst staan, betekent niet noodzakelijk dat hun smartphones ook zijn aangevallen of geïnfecteerd met de spyware Pegasus. Om dat vast te stellen, is forensisch onderzoek nodig op de toestellen zelf.
‘Gevaarlijk voor de democratie’
‘We waren ons bewust van de dreigingen en hebben maatregelen genomen om de risico’s te beperken’, reageert Charles Michel vanuit Georgië op het nieuws. Als eerste minister gebruikte hij naar eigen zeggen een beveiligde telefoon voor gevoelige gesprekken. Uit goed- geïnformeerde bronnen vernamen we dat Michel als premier herhaaldelijk spionage-incidenten heeft meegemaakt. In een van de officiële wagens van de Kanselarij van de Eerste Minister, die Michel gebruikte, vond een garagist bijvoorbeeld een gps-tracker nadat de auto was binnengebracht met batterijproblemen.
Ook zijn vader Louis Michel reageert tegenover Knack en Le Soir op het feit dat zijn eigen gsm-nummer werd geselecteerd. ‘Ik ben zowel verbaasd als verontrust door die informatie. Ik had nooit kunnen vermoeden dat nieuwe technologieën zo intrusief zouden kunnen zijn én extreem gevaarlijk voor het normale functioneren van de democratie.’
Op bevel van rechter
Onderzoek door Knack, Le Soir en Le Monde in samenwerking met Amnesty International en Forbidden Stories wijst de selectie van de nummers van Emmanuel Macron, Louis Michel en Charles Michel met een hoge graad van waarschijnlijkheid toe aan een Marokkaanse overheidsdienst. Marokko ‘verwerpt en veroordeelt deze ongegronde en valse aantijgingen categorisch’. De Marokkaanse overheid onderstreept dat het land een rechtsstaat is, en stelt dat communicatie onderscheppen enkel kan op bevel van een rechter. Ze zegt ook dat Marokko nooit computersoftware heeft aangeschaft om communicatiemiddelen te infiltreren, en roept Forbidden Stories en Amnesty International op om ‘realistische en wetenschappelijke bewijzen te leveren’.
NSO Group geeft géén informatie over wie zijn klanten zijn. Het bedrijf betwist dat de lijst met gelekte telefoonnummers ook maar iets te maken heeft met het Pegasus-systeem en stelt de bevindingen van het Pegasus Project ter discussie. NSO ontkent ook formeel dat Emmanuel Macron of Belgische regeringsleden ooit doelwit waren van Pegasus of ‘geselecteerd werden als doelwit’ door zijn klanten.
14 staatshoofden & regeringsleiders
De gsm-nummers van de volgende politici staan op de gelekte lijst met ruim 50.000 telefoonnummers die door klanten van NSO Group geselecteerd zijn:
1. Cyril Ramaphosa, president van Zuid-Afrika
2. Emmanuel Macron, president van Frankrijk
3. Barham Salih, president van Irak
4. Saadeddine El Othmani, eerste minister van Marokko
5. Imran Khan, eerste minister van Pakistan
6. Mostafa Madbouly, eerste minister van Egypte
7. Mohammed VI, koning van Marokko
8. Saad Hariri, voormalig premier van Libanon
9. Charles Michel, voormalig premier van België; voorzitter van de Europese Raad
10. Ahmed Obeid bin Daghr, voormalig premier van Jemen
11. Ruhakana Rugunda, voormalig premier van Oeganda
12. Édouard Philippe, voormalig premier van Frankrijk
13. Bakitzjan Sagintajev, voormalig premier van Kazachstan
14. Noureddine Bedoui, voormalig premier van Algerije
‘Bespioneren van journalisten is onaanvaardbaar’
Spoedberaad – Frans president Emmanuel Macron hield donderdag spoedoverleg met zijn raad voor de nationale veiligheid. Volgens de Franse autoriteiten is er bewijs dat met behulp van Pegasus een poging is ondernomen om binnen te dringen in een telefoon van een ex-minister en naaste medewerker van Macron, François de Rugy. Die heeft Marokko vorige week om uitleg gevraagd.
Amazon – Het Security Lab van Amnesty International vond indicaties dat klanten van NSO gebruikmaken van commerciële internetservice- bedrijven – waaronder Amazon Web Services – om Pegasus- malware af te leveren op smartphones. Daarop sloot Amazon de betrokken infrastructuur en accounts.
Gerechtelijke onderzoeken – Het parket van Boedapest heeft een onderzoek geopend naar ‘het mogelijk ongeoorloofd verzamelen van vertrouwelijke informatie’ naar aanleiding van verschillende klachten. In Hongarije zijn onder meer Pegasus-sporen aangetroffen op de smartphones van twee journalisten van Direkt36. Ook het parket van Parijs startte een onderzoek naar het bespioneren van journalisten. Onder meer de Franse onderzoekssite Mediapart en het satirische weekblad le Canard enchaîné hadden een klacht ingediend naar aanleiding van het Pegasus Project.
Smaad – De Marokkaanse overheid heeft in Parijs dan weer een klacht ingediend tegen Amnesty International en Forbidden Stories wegens smaad.
Merkel – Duits Bondskanselier Angela Merkel roept op om de verkoop van spionagesoftware aan banden te leggen. De hackingtool mag bijvoorbeeld niet worden verkocht aan landen ‘waar het gerechtelijk toezicht op dergelijke aanvallen wellicht niet is gewaarborgd’.
Onaanvaardbaar – Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen hekelt het bespioneren van journalisten en activisten. ‘Dit moet geverifieerd worden, maar indien dit klopt, is dat totaal onaanvaardbaar. De persvrijheid is een van de kern- waarden van de EU.’
VN – Ook de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties, Michelle Bachelet, noemt het gebruik van de Pegasus- spyware door overheden alarmerend. ‘Regeringen moeten direct stoppen met het gebruik van deze technologie’, aldus Bachelet.
Knesset – Het Israëlische parlement heeft een commissie geïnstalleerd om te onderzoeken of landen de Pegasus-spyware hebben misbruikt. ‘Na afloop zullen we evalueren of we correcties moeten aanbrengen’, aldus Ram Ben-Barak, voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken en Defensie van de Knesset.
Luxemburg – Luxemburgs minister van Buitenlandse Zaken Jean Asselborn stuurde een brief naar de directeurs van verschillende NSO-entiteiten in Luxemburg. Hij drukte zijn bezorgdheid uit over de spionage-aantijgingen, en herinnerde hen aan het belang van de bescherming van mensenrechten.
