De Albanese extremisten in Macedonië zijn veelal infiltranten uit Kosovo, wordt gezegd. Maar volgens de Macedonisch-Albanese socioloog en politicus Arben Xhaferi liggen de wortels van het conflict in Macedonië zelf: zolang de twee gemeenschappen in het land niet gelijk worden behandeld, tikt de tijdbom.
Arben Xhaferi (54) is socioloog en voorzitter van de Democratische Albanese Partij (DAP), de belangrijkste Albanese partij in Macedonië. Sinds twee jaar heeft de DAP vijf ministerportefeuilles in de regering in Skopje. Op kleine punten heeft zijn partij wel vooruitgang weten te boeken: er is nu een Albanees chef van de politie in de grootste Albanese stad van Macedonië (Tetovo), er komt een Albanese privé-universiteit, het aantal Albanese ondernemers groeit. Maar aan de grond van de zaak is niks veranderd, en dat verklaart de radicalisering bij de Albanese bevolking, zo verklaarde Xhaferi maandag in een interview met de Franse krant Libération.
‘De crisis komt voort uit de onverzoenbaarheid van het concept van een mono-etnische staat, zoals die vandaag in Macedonië bestaat, en de realiteit van een pluri-etnische samenleving’, zegt Xhaferi. ‘De staat is hier het bijna exclusieve eigendom van één gemeenschap, die ook haar taal oplegt als enige officiële taal. Albanezen zijn tweederangsburgers. Ze bezetten bijvoorbeeld nauwelijks drie procent van de overheidsbanen, en dan gaat het nog meestal om jobs op het laagste niveau.’ Hoe reusachtig de kloof tussen Albanezen en Slaven is, blijkt volgens Xhaferi ook uit het zeer beperkte aantal gemengde huwelijken: niet meer dan één procent. De polarisering tussen de twee gemeenschappen heeft ook de democratie volledig lamgelegd: ‘De Slavo-Macedonische partijen stemmen automatisch samen tegen de Albanese gemeenschap’, stelt de Albanese partijleider.
Geweld is niet de oplossing, zo beklemtoont Xhaferi. Het is de politiek die de sleutel heeft om een duurzame vrede tot stand te brengen: ‘Macedonië moet worden omgevormd tot een federale staat.’ Federalisme is voor Xhaferi geen tussenstap om daarna tot een afscheiding te komen, het is gewoon de enige manier om de Macedonische democratie te doen werken, en de rechten van de minderheden te respecteren. ‘Want er zijn jonge Albanezen die bereid zijn te sterven vor hun rechten. Als de overheid vergissingen begaat, zal hun aantal jammer genoeg alleen maar toenemen.’
