Elektrisch aangedreven eenwielers, hoverboards, raketrolschaatsen: trendy manieren om je te verplaatsen overspoelen de markt. Daar moeten wel van ongelukken komen.

Ruim tweeënhalf miljoen keer is hij al aangeklikt: de YouTube-clip waarin de voormalige Amerikaanse bokskampioen Mike Tyson tegen het vloerkleed in zijn vestibule smakt terwijl hij een hoverboard uitprobeert. Zo soeverein als hij op de met omgevingsgevoelige sensoren uitgeruste tweewieler was gestapt, zo genadeloos werd hij door het ding gevloerd. Knock-out in de eerste ronde.

Aan zulke pechfilmpjes is er natuurlijk geen gebrek op het net. Maar alsmaar vaker gaat die pech hand in hand met een trend die behalve de toezichthouders op de verkeersreglementen ook de botchirurgen aan het werk houdt: onder het motto ‘Lopen is van gisteren’ stappen scholieren, sportvrienden en zakenmensen op deinende skateboards die je bestuurt door je lichaamsgewicht te verplaatsen. Een elektromotor zorgt voor de aandrijving.

Intussen zijn er tal van varianten van die tuigen, die een, twee, drie of vier wielen hebben. Sommige zien eruit als opgedreven skateboards, andere lijken op circusfietsen of doorgezaagde motorfietsen. In het ingenieursjargon noemt men ze ‘zichzelf stabiliserende voertuigen’.

De fabrikanten beloven veel ‘fun’. In twintig minuten zou je de techniek moeiteloos onder de knie hebben. ‘U rolt snel en comfortabel door uw buurt zonder dat u uw benen hoeft te bewegen’, beweert de reclametekst van elektro-warenhuis Media Markt.

De waarheid ziet er anders uit: toen de voetmobiel vorig jaar op de markt kwam, groeide hij bliksemsnel uit tot ‘het gevaarlijkste kerstgeschenk aller tijden’, aldus een gespecialiseerde website. Bij testritten werd al menige kerstboom overhoop gereden, en ten minste vijf gebruikers verloren al het leven. In Londen viel een vijftienjarige van zijn elektrostep terwijl hij een boodschap deed en werd door een lijnbus gegrepen. Ook Jimi Heselden, de steenrijke eigenaar van Segway, kwam een paar jaar geleden op zijn eigen Segway om het leven. Hij verloor de controle en donderde van een hoge klif naar beneden.

Meer dan twintig kilometer per uur halen die waaghalzerige e-boardpiloten, en dat terwijl ze rechtop staan. Met die snelheid kun je raar opkijken als de wielen plots blokkeren, wat gebeurt als de stroom op is. Het overkwam een medewerker van het computervakblad c’t, die net een loflied op de nieuwe funmobielen wilde aanheffen toen hij zwierig over de kop ging en zijn elleboog brak.

En loeren nog meer gevaren. Veel nieuwerwetse vehikels zijn afkomstig van goedkope bedrijven uit het Chinese Shenzhen. Ze hebben de neiging om vanzelf vuur te vatten. Tijdens het opladen kunnen de lithiumbatterijen ontvlammen – met water kun je die vlammen helaas niet blussen. Vanwege dat ontploffingsgevaar zijn hoverboards in Amerikaanse steden als New York en Boston ook verboden.

Omdat in de huizen van funrijders al tientallen branden uitgebroken waren, trok de Amerikaanse dienst voor consumentenbelangen aan de noodrem: begin juli decreteerde hij dat ongeveer 500.000 e-boards zouden worden teruggeroepen. Dat gold voor meer dan een dozijn modellen, waaronder ook de Swagway X1, die in de States al 267.000 keer verkocht werd.

Een auto in je aktetas

Hoeveel elektrische funrijders België telt, is niet geweten, zegt Benoit Godard van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid (BIVV). ‘Je hebt geen nummerbord nodig voor die ‘voortbewegingstoestellen’, zoals ze officieel heten, dus is er geen registratie. Maar dat het aantal gebruikers stijgt, lijdt geen twijfel. Die toestellen worden nu overal te koop aangeboden, zelfs in de supermarkt.’

Het BIVV raadt nieuwe gebruikers aan om niet meteen in het centrum van Brussel te gaan cruisen, maar eerst op een lege parking te oefenen. Een helm en kniebeschermers zijn niet verplicht, maar strekken tot aanbeveling, zeker in het begin. Verder zijn riolen en stoep-randen obstakels waarop met name hoverboarders zich lelijk kunnen verkijken.

Eind augustus start het BIVV in Brussel een onderzoek met een tiental gebruikers van elektrische funvoertuigen. Het wil nagaan aan welke risico’s funrijders blootgesteld zijn en hoe de interactie met andere weggebruikers verloopt, om zo aan ongevallenpreventie te kunnen doen. Het wil ook bestuderen hoe de stadsinfrastructuur kan worden aangepast aan deze nieuwkomers op de weg.

Ondertussen ontwerpen bedrijven alsmaar meer buitenissige voertuigen. De iCarbot, bijvoorbeeld, lijkt wel een weegschaal op vier rolschaatswielen: een auto die in je aktetas kan.

In China zijn miljoenen mensen met dergelijke rijprothesen onderweg in winkelcentra en luchthavens. In Mekka kwam onlangs een pelgrim met zo’n e-board aangesnord. Op de Filipijnen las een priester zelfs de mis op zo’n evenwichtsstep, wat hem wel op een flinke berisping kwam te staan.

In de Verenigde Staten spannen unicycles de kroon. Ze hebben maar één wiel en er zijn modellen met uitklapbare voetsteunen of met een zadel. De OneWheel heeft een langwerpige tree-plank met een wiel in het midden: de producent uit Santa Cruz in Californië belooft een ‘golvende rijsensatie’, alsof je door poedersneeuw zou stuiven.

Niet zelden lopen nieuwelingen bij zo’n ritje verstuikingen op die je anders alleen van Tom en Jerry kent. Nog meer behendigheid vereisen modellen die afzonderlijk aan de voeten worden gegespt, zoals de raketrolschaatsen van de Amerikaanse knutselaar Peter Treadway. Tijdens een test van diens Rocket- Skates was de redacteur van een nieuwswebsite een paar keer onzacht op zijn kin gesmakt, moest hij achteraf bekennen.

Zulke ongevallen zijn vaak te wijten aan het menselijke evenwichtsorgaan: dat heeft geen vertrouwen in de gyro-scopen die de stabiliteit van de e-boards verzekeren. Het oermodel van al die sneldraaiende vliegwielen werd in 1817 in Duitsland gefabriceerd; in de e-boards zorgen ze ervoor dat elke verschuiving van het zwaartepunt meteen wordt uitgebalanceerd. Maar omdat de mens dat intuïtief óók probeert als hij wankelt of zijn evenwicht verliest, moet de gyroscoop ook die reflex weer bliksemsnel bijsturen. Gevolg: een plots geharrewar, vaak met alle gevolgen van dien.

‘Je moet je ontspannen. Alleen wie zich láát vallen, valt niet’, verklapt de 22-jarige Hamburgse mediavormgever Anton Reim. Hij gebruikt zijn e-board op kantoor, bijvoorbeeld om de weg naar de koffieautomaat af te leggen. Vaak rolt hij ’s nachts heimelijk door lege straten terwijl hij een sigaretje rookt: ‘Dat is als mediteren voor mij.’

Helaas heeft niet iedereen het talent om zich zo relaxed te laten gaan. Geen wonder dat Duitse ontwerpers voorzichtig geworden zijn. Volkswagen kondigde deze zomer een flitser op drie wielen aan. Die zou ervoor zorgen dat de zakenman de laatste meters op weg naar zijn bestemming comfortabeler kon afleggen. Maar het ding werd uiteindelijk toch niet geproduceerd, net zomin als de e-step van BMW, waarop je gas geeft met je duim.

Toyota blijft wél zweren bij zijn Winglet. Met zijn hoge stuurstang ziet die eruit als een kruising van een Segway en een stofzuiger. In maart kreeg het vehikel de toelating om, bij wijze van experiment, in Tokio een tijdlang op straat te komen. Maar de Japanners namen het zekere voor het onzekere: de Winglet haalt een snelheid van zes kilometer per uur. Hij is niet sneller dan een voetganger.

DOOR MATTHIAS SCHULZ

‘Je moet je ontspannen. Alleen wie zich láát vallen, valt niet.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content