De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge en Etienne Vermeersch. Hij wordt geraadpleegd over uitzonderlijke omstandigheden.
Mijnheer Muys, in het brandpunt van de nationale politiek blijven de kaderwetten de aandacht opeisen. Het laat zich aanzien dat de leden van de parlementaire meerderheidsfracties hun eigen instelling buitenspel zetten.
PAUL MUYS :Wilfried Martens beweert dat hij nooit zo vaak voor het parlement heeft gestaan als in de periode waarin hij met bijzondere machten regeerde. Die periode heeft drie jaar geduurd, dat stond me niet meer zo duidelijk voor de geest. Volgens Martens is het parlement niet monddood gemaakt want het blijft een politieke macht. Maar ik stel vast dat de scheiding der machten meer dan aangetast is : de regering heeft het parlement het wetgevend initiatief ontnomen. Blijkbaar is dat de enige manier om iets te doen vooruitgaan in dit land. Martens maakt de vergelijking met Nederland, waar ze sneller beslissingen nemen en wetten in de juiste vorm gieten, maar de politieke krachtsverhoudingen zijn daar natuurlijk minder ingewikkeld dan bij ons.
Zijn de kaderwetten geen bevestiging van een trend die al veel langer bezig is ?
MUYS : Het is een beetje lood om oud ijzer. Inzake begrotingen en aanverwante deed het parlement al niet veel meer dan acteren en hooguit wat detailkritiek formuleren. Op de grond van de zaak ingaan, was er nauwelijks bij. Het parlement is jaar in jaar uit verworden tot een stemmachine van meerderheid tegen oppositie. Dat is volgens mij de reden van de grote demotivatie bij veel parlementairen en van de desinteresse van het grote publiek.
De Raad van State kan een belangrijke rol spelen, zeker bij de fiscale maatregelen. De handen van Dehaene blijven toch nog enigszins gebonden. Ook met de sociale partners moet hij blijven rekening houden, al hebben die zich evenzeer het initiatief laten ontnemen. Er zijn nog andere onzekere factoren, denk maar aan het sociale klimaat in Wallonië dat zienderogen slechter wordt. De PS staat al onder zeer zware druk van het onderwijs, in de staalsector komen er weer massale ontslagen en ook bij FN moet opnieuw fors gesaneerd worden. Het houdt niet op. Je vraagt je af wat er in Wallonië eigenlijk nog overblijft als industriële basis. Als je onder die omstandigheden elke ingrijpende wet eerst door het parlement moet sluizen, pleeg je zelfmoord. Wat niet wegneemt dat de premier terdege rekening zal moeten houden met deze feiten. Het is niet omdat hij met kaderwetten mag werken dat hij volledig zijn zin kan doen.
Toch verwacht ik dat de regering tijdens de grote vakantie voor de dag zal komen met maatregelen die iedereen zullen onthutsen. Ik vermoed dat de ingrijpende wijzigingen, waar we al een paar jaar zitten op te wachten, binnen dit en een paar maanden zullen worden doorgevoerd.
Fons Verplaetse, de gouverneur van de Nationale Bank, stelt zich eens te meer nadrukkelijk op achter de regering.
MUYS : Dehaene en hij zijn twee trekpaarden voor dezelfde ploeg. Verplaetse verbindt de eenheid van het land aan het slagen van deze regering. Als we de drie procent niet halen, zijn we volgens hem vertrokken voor een communautaire oorlog. Ik begrijp dat sommigen het lastig hebben met die politieke uitspraken van de gouverneur van de Nationale Bank, die au-dessus de la mêlée zou moeten staan. Hij zal wel zeggen : ik spreek voor het belang van het land. Maar hij kiest wat al te veel partij. En in dit geval was het niet eens nodig aangezien de meerderheidsfracties in het parlement zich al bij de gang van zaken hadden neergelegd.
Verplaetse zou beter voor betrouwbare cijfers zorgen. Wat de economische groei betreft, wordt het verschil tussen de werkelijkheid en de voorspellingen van de Nationale Bank steeds pijnlijker.
MUYS : Dat geeft hij zelf toe. Maar ik vind ook dat wie er zo ver naast zit, beter zou zwijgen of in voorwaardelijke termen zou spreken. De voorspellingen van de economische groei hebben een te groot politiek gewicht om er zo onnauwkeurig mee om te springen.
Als het parlement zelf toegeeft dat het inefficiënt is, zou het er dan niet beter aan doen om zijn eigen procedures te herwerken in plaats van alle macht aan de premier te geven ?
MUYS : Het parlement moet zich zeer zeker bezinnen. Telkens als er een belangrijke beslissing moet genomen worden, wordt het buitenspel gezet. En na de jongste hervorming van de instellingen zit je ook nog eens met de Senaat, die blijkbaar zelf niet weet waarmee hij zich moet bezighouden. Dat wordt allemaal nogal burlesk. Even opvallend is dat de oppositie zich niet meer kan doen gelden. De langzaam-aan-acties die de twee liberale partijen aankondigen, zijn te gek voor woorden. Maar wat me nog het meest ergert, is dat het parlement zich dan maar van lieverlee op allerlei non-problemen stort en zich daar te buiten gaat aan overregulering. Zoals het verbod op tabaksreclame bijvoorbeeld.
Het parlement geeft zelf zijn wetgevende bevoegdheid af. En wat de controlerende bevoegdheid betreft, is er ook al niet veel te beleven. De schandalen die worden opgerakeld, worden door de pers ontdekt. Zoals afgelopen week weer werd aangetoond met de Bukoba, de door België gebouwde maar door het Abos niet aangepaste veerboot die op het Victoriameer is gezonken.
MUYS : Een luguber verhaal, waarbij ik de kanttekening wil maken dat er op die boot plaats was voor vierhonderd mensen terwijl er meer dan het dubbele op zaten. Het gaat dus alvast om een gedeelde verantwoordelijkheid. Wat niet wegneemt dat de nalatigheid van het Abos in deze zaak schrijnend is. De Denen hebben één van die boten wel opgelapt. Ook dit geval is door een journalist naar voren gebracht, en niet door een oplettend parlementslid. Terwijl er een parlementscommissie bestaat die zich specifiek bezighoudt met ontwikkelingssamenwerking. Ondanks de zwarte zondag van enkele jaren geleden slaagt het parlement er niet meer in een vooraanstaande rol te vervullen. Als je vele, ook nieuwe, parlementairen hoort, zijn ze zich goed bewust van die machteloosheid.
Een parlementair die nog wel op onderzoek is uitgetrokken, is Willy Kuijpers. Al lijkt het erop dat zijn conclusies over de moord op veearts-keurder Karel Van Noppen wat voorbarig waren.
MUYS : Misschien. Het zou mij niet verbazen, mochten al die misdadige praktijken zoals drugshandel en hormonengebruik met elkaar gelieerd zijn. Ik vind wel dat er wat te veel met gissingen wordt uitgepakt. De Morgen brengt groot op de voorpagina dat Van Griensven de opdracht voor de moord heeft gegeven. Het Nieuwsblad laat Albert Barrez uitschreeuwen dat hij de moord heeft gepleegd. Als dat dan niet juist is, zijn die artikelen een kwalijke zaak. Vooraleer je met zo zware beschuldigingen komt, moet je tweehonderd procent zeker zijn. Wat niet wegneemt dat de berichtgeving de verdienste heeft het vuur van het onderzoek brandend te houden en de zaken in beweging te brengen. Felicitaties ook voor de gerechtelijke diensten die alvast de twee uitvoerders van de moord te pakken hebben gekregen. Dat doet de hoop groeien dat ook de opdrachtgevers achter de schermen ontmaskerd zullen worden.
Maurits Coppieters en Norbert De Batselier hebben hun project voorgesteld. Door alle afwijzingen vooraf had het bijna iets zieligs.
MUYS : Naam en spelling van ?Het sienjaal? zijn symbolisch : de titel van een dichtbundel van Paul van Ostaijen, humanitair expressionistisch, vol hoop en oproepen tot vrede en broederlijkheid. Zoals bij Achilles Mussche en Wies Moens. Een stroming die geen lang leven heeft gekend omdat het geen hoogstaande poëzie was maar kretologie op een zeer hoogdravende manier gebracht, al was het dan met goede bedoelingen. Zoals ook dit document. Ik denk niet dat er iemand iets verwacht van ?Het sienjaal?. Degenen die op de voorstelling aanwezig waren, dachten er duidelijk allemaal het hunne van, en hadden ook zeer uiteenlopende motieven om er te komen. Nu, als het boek bijdraagt tot discussie en een politiek debat, dat er op dit ogenblik helemaal niet is, heeft het zijn nut gehad.
U had het al even over het verbod op tabaksreclame.
MUYS : Een maatregel die de modetrend volgt en mij irriteert. Omdat onze volksvertegenwoordiging niets meer omhanden heeft, gaat ze zich met dit soort zaken bemoeien. Er wordt gedacht aan een tabaksverbod voor minderjarigen, dat is om moeilijkheden vragen. Zo maak je het roken voor de jeugd extra aantrekkelijk. Ik merk dat de meeste rokers van het roken willen afgeraken. Maar dat bereik je zeker niet door de reclame te verbieden. Reclame die 53 miljard frank per jaar in de staatskas brengt. Dus gesteld dat de inspanningen van de overheid succes zouden hebben, dan moet ze er ook maar bij vertellen waar ze die minder-inkomsten op zal verhalen. Want dat er een evenredige daling zou zijn van de kosten voor gezondheidszorg durf ik betwijfelen. Kanker wordt slechts voor dertig procent veroorzaakt door roken.
Het blijft een niet bewezen veronderstelling dat een verbod op reclame tot een vermindering van het roken leidt. De sigarettenmakers zelf halen altijd het argument aan dat reclame dient om de gebruiker het ene merk boven het andere te doen verkiezen, niet om hem tot roken aan te zetten. Ik denk dat dat juist is. Ik vind een verbod op tabaksreclame betuttelend, weinig doordacht, en een al te zware slag aan de reclamesector, waar ik overigens geen affiniteit mee heb.
In het buitenland regende het verkiezingen. Onder meer in Israël met de verrassende winst van Likoed-leider Benyamin Netanyahu.
MUYS : In het nieuwe kiessysteem is de politiek veel meer gepersonaliseerd dan vroeger. Dat vind ik een negatieve ontwikkeling in een zo delicaat land als Israël. De campagne wordt in toenemende mate voor de media gevoerd, en daarvan profiteert Netanyahu die meer charisma heeft dan Peres. Hij is ook niet vies van een lichte vorm van demagogie, maar daar laat ook Labour zich soms toe verleiden in gespannen situaties. Het opmerkelijkste feit is dat beide grote partijen de smadelijkste nederlaag uit hun geschiedenis lijden, al heeft dat minder de headlines van het nieuws gehaald door de nek-aan-nekrace van de twee kandidaat-premiers.
Dat er door de verkiezing van Netanyahu een hypotheek op de vrede rust, geloof ik niet. Het is jaren geleden Likoed geweest dat, onder druk van de Verenigde Staten weliswaar, de opening naar de Arabieren heeft gemaakt met de onderhandelingen tussen Begin en Sadat. De internationale druk op de strijdende partijen in het Midden-Oosten is zo groot dat Likoed zich niet kan veroorloven om de akkoorden van Oslo niet uit te voeren. Wat ik nogal sterk vind, is de reactie van Hamas : de verkiezingsuitslag zou bewijzen dat de Israëliërs geen echte vredeswil hebben. Terwijl ze er zelf met hun zelfmoordacties alles aan gedaan hebben om Peres te saboteren. Zonder die aanslagen zou Peres waarschijnlijk wel de dertigduizend stemmen hebben gehaald die hij nu te kort kwam.
De schrik voor een gebrek aan veiligheid heeft ongetwijfeld de balans doen omslaan.
MUYS : Dat Israëlische burgers zich niet gerust voelen, is makkelijk te begrijpen. Als je de Golanhoogvlakte terug aan Syrië geeft, ligt ongeveer heel Israël binnen het bereik van Syrische kanonnen. Wat is een afspraak met de leider van een politiestaat tenslotte waard ? En hoe lang blijft Assad nog aan de macht ? Als ook de Westbank buiten controle van de Israëlische overheid valt, hoe veilig is je grondgebied dan nog ? Ik zou ook voorzichtig zijn met het aanmoedigen van een Palestijnse staat, want het versnipperde Palestijnse territorium is allesbehalve een garantie voor een stabiel regime. Yasser Arafat heeft nog een hele weg te gaan. Uit wat we erover vernemen, blijkt dat de huidige Palestijnse rompstaat vooral een politiestaat is, met vervolgingen van iedereen die niet naar het pijpen van Arafat en consoorten danst.
Ik weet niet of het voor de Palestijnen zoveel uitmaakt of Likoed dan wel Labour aan de macht is. De manier waarop de Labour-regering hen behandelde, was ook niet bepaald een voorbeeld, laten we dat niet vergeten. Voor het minste akkefietje werd de grens van Gaza afgesloten en konden de tienduizenden mensen die in dat overbevolkte gebied voor de schaarse arbeid zorgen, niet naar hun werk. Een akkoord van de Palestijnen met Likoed is waarschijnlijk stabieler dan één met Labour, omdat er geen tegenkanting zal komen van de oppositie. Er blijven natuurlijk heel wat vragen open : wat doet Likoed met zijn verkiezingsretoriek over de nederzettingen, wat met de terugtrekking uit Hebron, en welke toegevingen moeten er worden gedaan aan de kleinere partijen die nodig zijn om een coalitie te vormen : de religieuze partijen, of eventueel de immigranten van Nathan Sharansky ? Ik zie Tony Naets nog altijd met de vrouw van Sharansky in het Antwerpse stadspark zitten. Dat was nog vooraleer hij werd uitgewisseld in Berlijn. Sharansky, bedoel ik.
Koen Meulenaere
