Philippe Moureaux (63), baas van de Brusselse PS, links geweten van PS-voorzitter Elio Di Rupo, historicus en meester-intrigant, doet nog één keer mee aan nationale verkiezingen.

Sinds vice-premier Laurette Onkelinx haar thuisbasis Luik voor de hoofdstad inruilde, heeft de Brusselse PS er weliswaar een nieuw, modern boegbeeld bij, maar in de coulissen heeft ervaren rot Philippe Moureaux het nog altijd voor het zeggen. Het was Moureaux die het vóór de gemeenteraadsverkiezingen met de groenen van Ecolo op een akkoordje gooide om waar mogelijk de Franstalige liberalen uit het gemeentebestuur te wippen. Sindsdien staat de Molenbeekse burgemeester bij de MR (Mouvement Réformateur) niet bepaald in een goed blaadje, maar daar is hij allesbehalve rouwig om.

Migrantenstemrecht wordt een breek-punt tijdens de volgende regeringsonderhandelingen, voorspelt de zacht pratende Moureaux, die op 18 mei de tweede plaats inneemt op de PS-senaatslijst. ‘Dat wordt un passage difficile voor de VLD’, stelt hij laconiek vast.

Worden het toch nog spannende verkiezingen?

PHILIPPE MOUREAUX: Aan Franstalige kant staat er veel op het spel. De PS heeft een strategisch belangrijk convergentieakkoord met Ecolo, dat de linkse partijen in principe in een sterke onderhandelingspositie plaatst. Maar wij wachten gespannen af hoe sterk de socialisten na de verkiezingen zullen staan ten opzichte van de liberalen van de MR. En ook naar de interne krachtsverhouding binnen de pôle des gauches, tussen PS en Ecolo, kijken wij met grote belangstelling uit.

Maar toch zullen vooral in Vlaanderen de verkiezingen erg boeiend worden. VLD en CD&V staan in de peilingen dicht bij elkaar. Zolang die partijen gelijk opgaan, blijven alle formules mogelijk. Maar als een van de twee toch afgetekend het pleit zou winnen, zoals in 1999, dan kan dat de politieke kaartverdeling drastisch wijzigen. Voorts is er natuurlijk het gevaar van extreem-rechts, niet alleen, maar toch vooral in Vlaanderen. Zal het Vlaams Blok opnieuw een sprong vooruit maken? Als Franstalige stel ik me soms grote vragen bij het stemgedrag van de Vlamingen. In ieder geval kan die Vlaamse kiezer de deur openen of dichtdoen voor bepaalde coalities, ongeacht de wens van de Franstaligen.

Stapt de PS in een regering zonder Ecolo?

MOUREAUX: Liever niet, maar we willen die redenering niet tot in haar uiterste consequentie volgen. Want het is niet omdat de groenen bijvoorbeeld niet meer willen meedoen, dat ook de PS tot de oppositie veroordeeld is. We zullen alles in het werk stellen om als pôle des gauches in een regering te stappen, maar we laten onze regeringsdeelname niet van Ecolo afhangen. Te meer omdat Ecolo haar lot aan dat van Agalev heeft verbonden, wat dus zou beteken dat Agalev in laatste instantie over de politieke koers van de PS beslist. Dat is ondenkbaar.

U wordt als de architect van het samenwerkingsakkoord tussen de PS en Ecolo gezien. Terecht?

MOUREAUX: Architect is een groot woord. Laten we zeggen dat ik de wegbereider ben geweest, dankzij een aantal geslaagde Brusselse experimenten tussen de PS en Ecolo na de gemeenteraadsverkiezingen van 2000. De twee linkse partijen zijn toen in Brussel onverwacht sterk vooruitgegaan, iets wat in Vlaanderen onvoldoende bekend is. Door die linkse opmars zijn groenen en socialisten erin geslaagd in een aantal strategische gemeenten, zoals Brussel-stad, de meerderheid op de MR te ver-overen. Zo is de idee van deze linkse samenwerking geboren.

En sindsdien is de Brusselse gewestregering verlamd door wederzijds wantrouwen tussen de Franstalige coalitiepartners MR en PS?

MOUREAUX: ( zucht) Dat ook. De Brusselse regering heeft de grootste moeite om zelfs maar enige vooruitgang te boeken. Tussen socialisten en de MR is er een blocage. Voor de toekomst zal er dus aan andere formules moeten worden gedacht.

Parlementsleden van de MR proberen permanent de socialisten in de val te lokken, waardoor ze de hele regering, hun eigen ministers incluis, in moeilijkheden brengen.

Omdat de MR in Brussel constant rekening houdt met de mogelijkheid van een wisselmeerderheid PS – Ecolo in het Brussels parlement?

MOUREAUX: Ondanks het stemmenverlies is de MR in Brussel na de gemeenteraadsverkiezingen de belangrijkste politieke factor gebleven, maar ze gedraagt zich alsof ze op elke straathoek bedreigd wordt.

Als u mag kiezen, geeft u dan de voorkeur aan CD&V of VLD als coalitiepartner in de federale regering?

MOUREAUX: Persoonlijk was ik een groot voorstander van regeringen met de christen-democraten. Ik heb veel plezier beleefd aan de samenwerking met Jean-Luc Dehaene, een man die ik nog altijd sterk waardeer. Mocht een regering onder Jean-Luc tot de mogelijkheden behoren, zou ik daarvoor kiezen. Jammer genoeg bestaat die optie vandaag niet en is de huidige CD&V-leiding een radicale ploeg, die zich erg vijandig tegenover de Franse gemeenschap gedraagt.

Aangezien deze regering weliswaar geen schitterende, maar toch redelijke resultaten kan voorleggen, lijkt een heruitgave van paars-groen op dit ogenblik de meest wenselijke optie. Al zeg ik dit met spijt in het hart, want ik denk graag terug aan die jaren met de christen-democraten.

Met dit standpunt zit u op dezelfde lijn als uw Vlaamse spitsbroeder Louis Tobback, die van de huidige CD&V ook niet meer moet weten.

MOUREAUX: ( glimlach) Dat is geen toeval. Wij behoren tot dezelfde politieke generatie en hebben allebei goede herinneringen aan de christen-democraten van Jean-Luc. Evengoed zijn wij allebei verontrust over de huidige CD&V-top. Niet alleen omdat de partij standpunten inneemt die ons niet bevallen, maar ook en vooral omdat ze de indruk geeft qua betrouwbaarheid niet over dezelfde kwaliteiten als Dehaene te beschikken.

En omdat u de balans van deze regering niet zo slecht vindt?

MOUREAUX: Middelmatig. Ik geef ze 13 op 20. Over sommige punten ben ik tevreden, andere zaken zijn minder goed uit de verf gekomen. Een voorbeeld op het vlak van justitie en veiligheid. De regularisatie van illegalen was positief en staat in schril contrast met het immobilisme van vorige regeringen in dit dossier. Maar de politiehervorming is een mislukking en daar hebben vooral grote steden, zoals Brussel, onder te lijden. De regering probeert nu een en ander nog wat te corrigeren, maar het blijft een feit dat de liberale ministers hun hooggestemde ambities niet hebben waargemaakt.

Op sociaal-economisch vlak verdient de hervorming van de vennootschapsbelasting geen applaus, maar ze is gelukkig een stuk minder omvangrijk dan de liberalen hadden gehoopt. En het zal u niet verwonderen dat ik de gezondheidszorg en het werkgelegenheidsbeleid als de sterke punten van deze regering beschouw.

Wat denkt u van de zogenaamde methode-Verhofstadt, chaotisch en slordig volgens de enen, artistiek en bevlogen volgens de anderen?

MOUREAUX: Ik zat mee aan tafel bij de Lambermont-onderhandelingen en ik wil u niet verhelen dat de werkwijze van de eerste minister me erg verbaasd heeft. Sinds de jaren ’80 heb ik aan heel wat communautaire onderhandelingen deelgenomen, maar daar golden toch andere methodes. Doorgaans hadden de onderhandelaars vóór de finale onderhandelingsronde heel wat informele contacten, die hielpen om het terrein goed af te bakenen. Verhofstadt daarentegen pakt de zaken avontuurlijker aan en heeft de gewoonte pas te elfder ure te proberen een akkoord uit de brand te slepen. Ongelukken vallen met zo’n manier van werken niet uit te sluiten, al moet ik toegeven dat hij er tot nu toe steeds zonder kleerscheuren is afgekomen. Deels is dat de verdienste van de premier zelf, die de gesprekken op een erg handige manier leidt. Maar dat is slechts een stuk van de verklaring. La vraie raison, c’est qu’il a la baraka, ( lacht) hij heeft gewoon mazzel.

Kan er na de federale verkiezingen over nieuwe stappen in de staatshervorming worden gesproken?

MOUREAUX: In principe niet, maar aangezien dit België is, komt er waarschijnlijk toch opnieuw een moment waarop, onder bepaalde voorwaarden, over institutionele hervormingen gesproken zal worden. De Vlaamse eisen inzake de sociale zekerheid blijven echter een point de non retour voor de Franstaligen. Het is overigens de lange schaduw van dat dossier, die nu al jaren de verhoudingen tussen de gemeenschappen verziekt.

In de vorige regeerperiode hebben de Franstaligen geweigerd een aantal artikels uit de grondwet voor herziening open te stellen. Na de verkiezingen zijn we toch om de tafel gaan zitten, op voorwaarde dat de Vlamingen ons niet meer zouden komen lastig vallen met de sociale zekerheid. Zonder de grote profeet te willen uithangen, sluit ik een soortgelijk scenario in de volgende regeerperiode niet uit.

U bent ook burgemeester van Molenbeek, een gemeente waar veel alloch-tonen wonen. Hoe reageren zij op de oorlog in Irak?

MOUREAUX: De hele publieke opinie is natuurlijk ongerust, maar bij de zeer talrijke inwoners van Maghrebijnse origine in Molenbeek, en meer bepaald bij de jongeren, is die bezorgdheid nog vele malen groter. Sinds een aantal weken voeren wij dan ook campagne via de scholen en jeugdorganisaties om die jongeren eraan te herinneren dat België, vergeleken met andere landen, toch een vrij moedig standpunt heeft ingenomen. Tegelijk willen we hen duidelijk maken dat uit protest tegen de oorlog zélf oorlog voeren in onze wijken, een vorm van zelfkastijding is.

Zijn er mensen van de Arabisch-Europese Liga van Abou Jahjah in uw wijken actief?

MOUREAUX: Een paar, maar over het algemeen heeft het gemeentebestuur een vertrouwensrelatie met de allochtone bevolking. Daarin verschilt onze situatie misschien van sommige wijken in Antwerpen, waar de verhoudingen toch moeilijker lijken te liggen. Ik heb er ook altijd naar gestreefd de hele bevolking politiek aan haar trekken te laten komen. In mijn college zitten drie schepenen van Maghrebijnse afkomst.

Vreest u toch voor incidenten?

MOUREAUX: Dat gevaar bestaat.

Han Renard

‘De Vlaamse eisen inzake de sociale zekerheid blijven een ôpoint de non retourô voor de Franstaligen.’