De nieuwe VLD-voorzitter moet voeling hebben met de basis, de gemeentepolitiek kennen, op goede voet staan met de liberale ministers én tegen de regering in durven te gaan. Op 4 december kiezen de leden hun liberale hoop in bange dagen.

Na de electorale opdoffer en de aanhoudende interne strubbelingen moeten de Vlaamse liberalen zich duidelijker gaan profileren en de band tussen de partijtop en de leden herstellen. Volgens het gros van de mandatarissen kan dat het best met huidig voorzitter ad interim Bart Somers aan het roer. Niet dat Somers als de best man for the job gezien wordt, hij is veeleer de enige aanvaardbare optie. Hoewel velen hem als een stroman van Verhofstadt beschouwen en de donkerblauwe liberalen hem veel te links vinden, is iedereen het erover eens dat hij de rust in de VLD kan doen weerkeren.

Zijn belangrijkste tegenkandidaat, Jean-Marie Dedecker, vertegenwoordigt de rechtervleugel van de partij en wordt vol overgave gesteund door Hugo Coveliers, die zelf zijn kandidatuur heeft ingetrokken. Dedecker mag dan rechtlijnig zijn en luisteren naar zijn achterban, zijn burleske imago staat hem danig in de weg. De kans is dan ook groot dat de leden de genuanceerde stijl van Somers verkiezen boven de onvoorspelbaarheid van zijn opponent. Om de voorzittersverkiezing op 4 december in één ronde te kunnen afhandelen, moet een van de kandidaten 50 procent van de stemmen achter zich krijgen. Net voor ze hun stem uitbrengen, polst Knack een aantal vooraanstaande liberalen naar de kandidaat van hun keuze.

Marleen Vanderpoorten (Vlaams parlementslid, burgemeester van Lier)

‘De nieuwe voorzitter moet kunnen luisteren naar de militanten en de mandatarissen. Op dat vlak is de partijleiding in het verleden tekortgeschoten. Veel lokale mandatarissen voelen zich miskend, en dat is geen goed vertrekpunt voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2006. Inhoudelijk is de partij toe aan een grondige discussie over de precieze invulling van het begrip liberalisme. Dat moet leiden tot een duidelijk geformuleerde maatschappijvisie. In het verleden is de aandacht te eenzijdig naar de economie gegaan.

Zelf stem ik zeker op Bart Somers. Ik weet dat hij veel belang hecht aan de lokale besturen. Hij heeft misschien zijn voorgeschiedenis tegen, maar het is onrechtvaardig om hem daarom een stroman van het partij-establishment te noemen. Hij durft nu al tegen de premier in te gaan en hij beseft dat hij in de toekomst nog meer afstand zal moeten nemen van de huidige partijtop.’

Filip Anthuenis (Kamerlid, burgemeester van Lokeren)

‘Ik hou mijn keuze voor mezelf. Wel wil ik kwijt dat de nieuwe voorzitter onafhankelijk moet zijn van alle uitvoerende mandatarissen. De nadruk moet ook meer op inhoud liggen en minder op communicatie. Zoals in de meeste partijen zou de voorzitter beter meer in de afdelingen en minder in de media zijn. Er moet meer aandacht gaan naar het lokale niveau, want daar hebben de mensen nog veel meer vertrouwen in dan in de nationale politiek. Alle partijen hebben dat niveau de laatste jaren links laten liggen, behalve het Vlaams Belang.’

Miguel Chevalier (Kamerlid, voormalig woordvoerder van premier Guy Verhofstadt)

‘Een partijvoorzitter moet zowel een teamspeler als een coach zijn. Daar beantwoordt Bart Somers, die ik al heel lang ken, perfect aan: als interimvoorzitter heeft hij goed naar de fracties geluisterd. Daarnaast moet de nieuwe VLD-leider geregeld het partijprogramma actualiseren en interne debatten organiseren zodat hij met een gedragen standpunt naar buiten kan komen. Inspraak van alle echelons is heel belangrijk.

Wat met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 ook voor Bart Somers pleit, is dat hij zelf burgemeester van Mechelen is. Hij weet dus perfect wat er op het lokale niveau leeft. Natuurlijk ken ik de kritiek op voormalige woordvoerders die zelf carrière maken, maar dat is helemaal onterecht. Waarom kunnen Bart Somers en ik dingen bereiken? Omdat we als woordvoerder van Guy Verhofstadt allebei cruciale lessen hebben geleerd. Zo heeft hij ons het belang van het interne debat doen inzien. Sommigen denken dat wij onze patron altijd slaafs hebben gevolgd, maar dat is niet waar: wij gingen vaak met hem in discussie.’

Rik Daems (VLD-fractieleider in de Kamer)

‘De nieuwe voorzitter moet kunnen verzamelen, want dat is volgens mij de kern van goed leiderschap. Zeker nu er in de VLD krachten aan het werk zijn die de partij proberen te verdelen. De voorzitter moet zorgen voor een gestroomlijnde groep, en meer inspraak organiseren. De eerste echte vuurproef voor de nieuwe voorzitter worden de gemeenteraadsverkiezingen van 2006. Het is cruciaal dat hij voor dat examen slaagt. De gemeentelijke mandatarissen vormen immers het voornaamste handelsfonds van de partij. Daarnaast moet de VLD weer vanuit haar eigen sterkte vertrekken. Vergelijk het met het zakenleven: als je permanent op de concurrentie gefixeerd bent, hou je op het eind geen eigen merkidentiteit meer over.’

Boudewijn Bouckaert (Voorzitter van Nova Civitas, een rechtse denktank in de VLD)

‘De nieuwe voorzitter moet het personeel weer enthousiast kunnen maken en op de steun van het middenkader van de partij kunnen rekenen. Verder moet hij de onafhankelijkheid van de partij tegenover de regering zien te vrijwaren. Dat heeft de VLD, zeker onder Verhofstadt II, te veel verwaarloosd.

Op wie ik ga stemmen, weet ik nog niet. Ik worstel met hetzelfde dilemma als veel van onze leden: ik zou graag zien dat de partij een stuk naar rechts opschuift, maar ik wil tegelijk dat de beste man voorzitter wordt. Die rechtse ideeën vind ik terug bij iemand als Jean-Marie Dedecker, maar ik weet niet of hij uit het juiste hout gesneden is om de partij te leiden. Als Somers wat explicieter de centrum-rechtse koers van Dedecker zou verdedigen, dan was mijn dilemma van de baan. Jammer genoeg doet hij dat niet.’

Annick De Ridder (Vlaams parlementslid)

‘Hoewel ik de eerlijkheid van Jean-Marie Dedecker en Hugo Coveliers waardeer, zal ik toch voor Bart Somers stemmen. Hij spreekt de breedste laag van onze leden aan en zijn plannen voor onze partij zien er ook goed uit. In elk geval moet de nieuwe voorzitter heel rechtlijnig zijn en stevige standpunten innemen. Onze leden hebben nood aan eenduidigheid. De ledendemocratie moet ook worden hersteld. Als de partijtop voelt dat de basis een duidelijke richting kiest, moet ze die volgen. Dat is de laatste jaren niet altijd gebeurd.’

Patrik Vankrunkelsven (Senator, ex-VU’er)

‘Ik noem mijn favoriet niet, want ik wil de leden niet beïnvloeden. Bovendien heb ik destijds in de VU aan den lijve ondervonden dat de uitdrukkelijke steun van de partijtop voor een bepaalde kandidaat vaak een averechts effect heeft. De nieuwe voorzitter moet in elk geval consequent zijn en de partijlijn aanhouden zonder rekening te houden met druk die uit verschillende hoeken wordt uitgeoefend. Hij moet ook goed luisteren naar zijn eigen achterban en moeite doen om te zien wat er in de samenleving leeft. Als leider van een meerderheidspartij is het belangrijk dat hij genoeg partijaccenten kan leggen zonder daarbij elke keer de regering op het spel te zetten. En mijn laatste criterium: hij mag niet te populistisch zijn.’

Ward Beysen (Voorzitter van het Liberaal Appel, ex-VLD’er)

‘Het feit dat de top van de partij met Bart Somers nadrukkelijk een eigen kandidaat naar voren schuift, vertekent natuurlijk de voorzittersstrijd. Somers is een talentvol politicus, maar op die manier zullen ze hem snel opbranden. Zijn enige ernstige tegenkandidaat, Jean-Marie Dedecker, kan nogal wat stemmen achter zich krijgen, want de onvrede in de partij is groot. Als Dedecker het haalt – ik geef toe dat die kans klein is – ontstaat er voor mij een nieuw politiek feit. Inhoudelijk zitten hij en ik volledig op dezelfde lijn. Als Bart Somers het daarentegen haalt, voorspel ik grote moeilijkheden met de rechtervleugel in de partij.

De gemeenteraadsverkiezingen van 2006 houden een enorm risico in voor de VLD. Veel lokale afdelingen liggen op apegapen, de vertwijfeling aan de basis is groot. Dissidenties en scheurlijsten zijn dus zeker niet uit te sluiten. Als de VLD ook die verkiezingen verliest, zullen de poppen pas echt aan het dansen gaan.’

Ann Peuteman Han Renard

‘Het is een dilemma: ik zou graag zien dat de partij naar rechts opschuift, maar ik wil ook dat de beste man voorzitter wordt.’ (Boudewijn Bouckaert)