De alternatieve financiering van de gezondheidszorg stond al in het VLD-verkiezingsprogramma van 1995. Waarop Louis Tobback (SP.A) de liberalen tot boeman uitriep.

Een Vlaamse volksverzekering geldt louter voor wat men aanvullende inkomens – zoals kinderbijslag en ziekteverzekering – noemt. Vandaar dat het federale niveau bevoegd zou blijven voor vervangende inkomens, zoals de pensioenen en de werkloosheidsuitkeringen. Die blijven bovendien gefinancierd middels het huidige systeem.

Met een volksverzekering maakt men wel komaf met de werkgevers- en werknemersbijdragen. Daardoor hebben de sociale partners of de ‘belangengroepen’ niets meer te zoeken in de beheersorganen van de ziekteverzekering. Dat sluit aan bij het liberale en nationalistische gedachtegoed, maar stuit op aversie van de vakbonden.

Bovendien zou de afschaffing van de werkgeversbijdrage resulteren in een door de bedrijfsleiders gewenste loonlastenverlaging. De auteurs van het document hebben evenwel nagelaten die verlaging te berekenen. Ook dát zal bij de vakbonden de wenkbrauwen doen fronsen. Wel wordt de financiering van de gezondheidszorg én de kinderbijslag over meer inkomens gespreid dan alleen die uit arbeid. In principe kan een arbeidersbeweging dit alleen maar toejuichen. Maar in de praktijk onthaalt men het nieuwe systeem niet zelden op hoongelach. Inkomsten aanboren uit roerend, onroerend goed en kapitaal, allemaal goed en wel, maar correcte belastingaangiften zijn hier te lande weinig vanzelfsprekend.

Hoe dan ook, de volksverzekering, aldus de opstellers van het document, zou de werknemer geen noemenswaardige baten opleveren, maar ze houdt evenmin een aantasting van het netto-inkomen in.

Hoewel… De berekeningen in het document bieden een simulatie op basis van de huidige inkomsten en uitgaven in de gezondheidssector, alsook van het momenteel aangeboden gezondheidspakket. Niets belet een autonome Vlaamse gemeenschap andere richtingen in te slaan, de bijdragevoeten te verlagen of te verhogen. Dat wordt in het rapport met zoveel woorden bevestigd. ‘Het vaststellen van de universele bijdragen is uiteindelijk een politieke beslissing, die door de betrokken beleidsverantwoordelijken moet worden genomen.’

Dat doet bij vakbonden, ziekenfondsen, allerlei zorgverstrekkers, SP.A en Agalev de angst om het hart slaan. Gevreesd wordt dat een door de liberalen gedomineerde Vlaamse regering de volksverzekering zal aangrijpen om voor iedereen een basispakket gezondheidszorg aan te bieden, terwijl men andere diensten privatiseert. Op federaal niveau wijzen de Franstalige partijen een dergelijk scenario met- een af. Op Vlaams niveau denkt een ‘rechtse coalitie’ daar misschien anders over.

De ideologische koers stond overigens al in het liberale verkiezingsprogramma van 1995 vermeld. Het bracht Louis Tobback (SP.A) ertoe de VLD als boeman uit te roepen en de partij uit de regering te houden.

De Vlaamse liberalen willen zich geen tweede keer aan deze steen stoten. Daarom de pleinvrees om – in tegenstelling tot de N-VA – resoluut de weg van de volksverzekering in te slaan. Patrik Vankrunkelsven: ‘De VLD weet dat het huidige stelsel van sociale zekerheid niet ideaal is. Ik denk ook dat de partij af wil van het systeem waarin de totale gezondheidsinkomsten uit arbeid worden geheven. In de aanloop naar de verkiezingen gaan we deze problematiek goed voorbereiden. Het plan dat we eertijds hebben voorgesteld is een belangrijk document, maar het moet nader worden bestudeerd en verfijnd. Momenteel is de volksverzekering binnen de VLD geen actueel debat. Vandaag zijn we er niet voor, maar ook niet tegen.’

VLD-voorzitter Karel De Gucht bleek, ook na herhaaldelijk aandringen, niet bereid tot commentaar.