Het zou de moeite lonen om het na te trekken in de annalen van de Belgische administratie. …
Hubert van Humbeeck
De opwinding was een gevolg van een uitspraak van Luwel in Knack van vorige week. Hij omschreef de onderwijsambtenaren daarin als een ‘duizendkoppig monster […] dat barst van de slaapkoppen en incompetentie’. Voor wie niet helemaal thuis is in het jargon: een adjunct-kabinetschef heeft een hoge, beleidsbepalende functie in de onmiddellijke omgeving van de minister. Marc Luwel ontkende eerst nog weinig moedig dat hij zoiets ooit had gezegd, maar voor de ambtenaren was de maat vol. Ze kennen de man en ze waren hem spuugzat.
Er bleef de adjunct-kabinetschef geen andere keuze dan ontslag: hij had zijn minister in een onmogelijk parket gebracht en zijn eigen werkrelatie met de ambtenaren onherstelbaar beschadigd. Het kabinet van Marleen Vanderpoorten heeft zich nog niet zo sterk getoond dat het zich veel smalende kritiek op de administratie kan veroorloven.
De grove grol van Luwel verwijst naar een tijd toen het bon ton was om alle ambtenaren te vergelijken met de stuntelende personages uit het televisiefeuilleton De Collega’s. Ze doet tegelijk denken aan de wijze waarop directeur-generaal Frans Rombouts van De Post meent zich van zijn taak te moeten kwijten. Uit zijn optreden spreekt eenzelfde soort misprijzen voor mensen die leven van een simpele baan, met een doordeweeks inkomen. Het is geen toeval dat de twee heren op hetzelfde moment in ruwe zee belanden, enkele weken na het debacle bij Sabena en met een economische crisis die onverwacht scherp aantrekt. Het spook van de werkloosheid sluipt weer door het land, de zenuwen staan overal strak gespannen.
Of Frans Rombouts als manager van De Post doet waarvoor hij is aangetrokken, zal deze week blijken. Opgeschrikt door de commotie rond zijn persoon bestelde de regering een doorlichting van wat hij totnogtoe heeft gedaan. Ons financieel-economische zusterblad Trends stelde een jaar geleden al grote vragen bij de gewoonte van Rombouts om zich met een vloot dure consultants te omringen. Die zijn dit jaar goed voor de exorbitante som van 1,2 miljard frank. Dat hij zelf goed verdient, kan hem bezwaarlijk worden aangewreven _ daarover heeft hij gewoon goed onderhandeld.
Wat Marc Luwel en Frans Rombouts overkomt, doet denken aan een artikel van Francis Fukuyama, na de aanval op het World Trade Center op 11 september. In de chique Twin Towers, schreef Fukuyama, betrokken veel mensen die een lage dunk hadden van de overheid een kantoor: met zijn reglementen en zijn belastingen stond die de ontplooiing van hun briljante geesten maar in de weg. In het stof, de rook, het vuur en de chaos van 11 september bleek dat de overheid toch ergens voor dient. Met het belastinggeld betaalt zij namelijk onder meer de brandweerlui, die op gevaar voor hun eigen leven in de brandende torens doken.
Fukuyama wou duidelijk maken dat de overheid een aantal taken heeft in de samenleving, dat die belangrijk zijn en het respect moeten krijgen dat ze verdienen. Onderweg naar een concurrentiële markt heeft De Post zeker baat bij enig denkwerk over de bestaande activiteiten en de wijze waarop de klant tevreden kan worden gehouden. Het is niet onbelangrijk dat daarbij tegelijk wordt nagedacht over de rol van de mensen in de organisatie. Maar daarover zegt het managerstaaltje doorgaans niets. Als de VLD wil uitgroeien tot een volkspartij zal ze nochtans moeten leren om op de kleintjes te letten. Alvast Karel De Gucht zal dat niet ontkennen.
