Als de CVP op haar Vlaamse vleugel wordt aangevallen, staan Herman en Eric Van Rompuy zij aan zij.
Helemaal in de lijn van de CVP-campagne beklemtonen Herman en Eric Van Rompuy dat België en Vlaanderen er aan het einde van deze kabinetsperiode goed voor staan. “We hebben de laagste armoedegraad van de wereld en op Luxemburg na de grootste koopkracht. We hebben bijna het laagste begrotingstekort van de ons omringende landen en inzake werkgelegenheid kunnen de Vlaamse cijfers naast die van Nederland liggen.”
In het verleden stonden de broers in communautaire dossiers niet altijd op dezelfde lijn. Maar geconfronteerd met de kritiek dat de CVP samen met de SP al voor de verkiezingen meer Vlaamse autonomie onmogelijk maakten, reageren ze eendrachtig. De verkiezingen staan voor de deur en de federale vice-premier en minister van Begroting (Herman) voert samen met de Vlaamse minister van Economie (Eric) campagne in Brussel-Halle-Vilvoorde.
Onder Franstalige druk besliste de regering om geen communautair geladen thema’s op te nemen in het lijstje van de grondwetsartikelen die het volgende parlement kan wijzigen. De CVP blijft erbij dat de deuren voor een nieuwe staatshervorming desondanks open blijven.
Herman Van Rompuy: Kamer en Senaat wuifden onze redenering niet weg als was het intellectuele gymnastiek. Er was alleen discussie of het mogelijk was de organieke wetgeving voor lokale besturen zonder grondwetswijziging over te hevelen. Daar begrijp ik de Franstaligen niet. Zelfs als ze dat bewuste artikel 162 in herziening stelden, konden ze later nog altijd neen zeggen. Het volgende parlement moet een tweederde meerderheid vinden. Met of zonder grondwetsherziening.
Eric Van Rompuy: Het Vlaams Parlement en de Vlaamse regering willen meer fiscale autonomie en de overheveling van een pakket bevoegdheden – van buitenlandse handel, wetenschapsbeleid, kinderbijslagen, gezondheidszorgen tot ontwikkelingssamenwerking. Dat kan met een gewone wet.
PS-voorzitter Philippe Busquin is duidelijk: er gebeurt niets.
Herman Van Rompuy: Wat in verkiezingsstrijd wordt gezegd, is dikwijls helemaal niet relevant voor de echte opinies van de politici. In 1987 was de PS tegen een overheveling van het onderwijs naar de gemeenschappen. Die kwam er toch.
Er zijn openingen mogelijk?
Herman Van Rompuy: De defederalisering van de gezondheidszorg maakt een kans. Maar dan moet die er komen omwille van het goed beheer en de eigen opvattingen die daarover in Vlaanderen leven. Die overheveling mag dus de solidariteit niet overhoop halen, en de rest van het land niet verarmen. Het zal ook moeilijk zijn om hiervoor een goede Brusselse oplossing uit te dokteren.
Eric Van Rompuy: Het Vlaams Parlement wil doorzichtige solidariteit en het behoud van het huidige welvaartspeil.
Vlaanderen wil meer hefbomen voor een eigen economisch beleid.
Eric Van Rompuy: We hebben geen pasklare instrumenten. Het fiscale luik is onvoldoende ontwikkeld.
Herman Van Rompuy: Er is één groot verschil met Wallonië. In Vlaanderen is de socialemarkteconomie in alle partijen ingebed, in Wallonië niet. Honderd jaar te laat ontdekt Philippe Busquin dat de onderneming niet langer de vijand van de arbeidersklasse is. In de federale regering hebben we onze Vlaamse opvattingen over de sociale markteconomie kunnen doordrukken. Het slechtste dat België kan overkomen, is dat Wallonië en Vlaanderen verder uit elkaar groeien. De kloof is breed, maar wordt gelukkig niet groter. Die kentering moet Wallonië na de verkiezingen drastisch doorzetten.
Eric Van Rompuy: De federale belastingen verhoogden niet en de arbeidskosten werden met 83 miljard frank verlaagd. Maar Vlaanderen kan zijn budgettaire ruimte niet gebruiken om de economie te versterken. We weigeren principieel om verlieslatende ondernemingen te subsidiëren. We deden dat zelfs niet bij de dramatische sluitingen van Renault, Levi’s en Verlipack. We zouden wel nog meer fiscale stimuli willen geven, maar die bevoegdheid hebben we niet.
U bent het eens met de vennootschapsbelastingen zoals voorgesteld door het Vlaams Parlement. Waarmee bent u het niet eens?
Herman Van Rompuy: Het fout gebruik van de terminologie liet verkeerdelijk uitschijnen dat Vlaanderen een confederaal model wil.
Het beeld van Vlaanderen als melkkoe komt van een CVP-congres.
Eric Van Rompuy: Dat was van Johan Van Hecke. ( lacht)
Herman Van Rompuy: ( onverstoord) Ook fout was dat Vlaanderen op alle terreinen vragende partij werd: de rand van Brussel, Brussel zelf, financiële middelen, overdracht van bevoegdheden. Je kan iets in je achterhoofd houden, of alles hardop eisen. Dat laatste is het verhaal van de ingebouwde nederlaag.
Deelt u de visie dat de Vlaamse tactiek verkeerd was?
Eric Van Rompuy: De afspraak was dat er deze legislatuur geen staatshervorming kwam. Aan de andere kant is het de taak van het Vlaams Parlement om een programma over de toekomst van Vlaanderen te ontwikkelen. Men kan ons dus niet verwijten dat we onze kaarten op tafel gooien. Uiteindelijk moet hierover worden onderhandeld.
Herman Van Rompuy: De moties van het Vlaams Parlement resumeerde de CVP in vijf punten. Absoluut prioritair zijn: meer bevoegdheden – zeker in gezondheidszorg – en meer financiële verantwoordelijkheid. Ik voeg daar met het Vlaams Parlement aan toe: zonder de solidariteit ter discussie te stellen.
De staatshervorming is een belangrijk thema voor de volgende legislatuur. De regering moet daarin een rol spelen. Maar er bestaat binnen de CVP geen politieke afspraak om geen federale regering te vormen zonder een inhoudelijk akkoord over de staatshervorming.
Wie het slecht voor heeft met de staatshervorming, moet ervoor pleiten om de executieven met elkaar te laten onderhandelen.
Als de Waalse socialisten verzwakken, is er geen gesprek meer mogelijk?
Herman Van Rompuy: Opiniepeilingen maken ons tot de gevangenen van de hypothesen. De CVP heeft inzake staatshervorming een strategie op middellange en lange termijn. Let op: de staatshervorming is niet onze enige bekommernis en de kiezer heeft op 13 juni wel wat anders aan zijn hoofd. Die is nu met Kosovo bezig en niet met, ik zeg maar iets, de rondzendbrief van Leo Peeters (SP). Maar de CVP wil haar verantwoordelijkheid nemen.
Gaat dat thuis zo’n beetje bij jullie?
Herman Van Rompuy: (lachend) Onze vrouwen komen zeer goed overeen.
Eric Van Rompuy: Er bestaat geen discrepantie tussen Jean-Luc Dehaene en Luc Van den Brande of tussen Herman en mij.
De Vlaamse Beweging haalt uit naar de CVP.
Eric Van Rompuy: Ik ben vorig jaar bewust niet naar de IJzerbedevaart geweest omdat er binnen de Vlaamse Beweging een andere agenda bestaat. De terugkeer van het Blok naar de IJzerbedevaart is afgekocht. Voorzitter Lionel Vandenberghe zette daarvoor de stap van het democratisch federalisme naar het separatisme. Mathias Storme (voorzitter Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen) beoordeelt ons niet op meer Vlaamse zelfstandigheid of op een beter beleid voor de mensen. Voor hem geldt alleen een onafhankelijk Vlaanderen. Die idee leeft ook in een bepaalde pers.
Groeit dat ook in ondernemerskringen? Kijk maar naar de Vlaamse eisen die binnen een groep als Almanij circuleren.
Herman Van Rompuy: Het gaat goed bij de ondernemers. Dat het beter kan, geldt vooral voor Charlotte Verhofstadt. Mijn gezondheid is goed, maar ze kan beter. Ik heb een hartslag van zeventig maar als ik er een van veertig had, was ik Eddy Merckx. Alles kan beter, is zowat de flauwste slogan die ooit bedacht werd.
Eric Van Rompuy: Ondernemers vinden wel dat Vlaanderen de economische groei remt door te regulerend op te treden inzake ruimtelijke ordening en leefmilieu en te weinig te doen voor de mobiliteit. De socialisten hebben in de Vlaamse regering te veel rood-groene accenten willen leggen op leefmilieu en ruimtelijke ordening. Ik zie ons niet opnieuw met hen starten, als daar geen bijsturing komt.
Herman Van Rompuy: Als er een coalitie met de socialisten komt. Het leven herbegint na 13 juni.
U zegt dat u een communautaire visie heeft op middellange en lange termijn. Betekent dat dat er op korte termijn niet over Brussel moet worden gesproken?
Herman Van Rompuy: Ons vijfpuntenprogramma bevat ook een betere vertegenwoordiging van de Vlamingen in de Brusselse instellingen. Daarvoor zijn er interessante pistes geopend door André Alen.
Eric Van Rompuy: In Brusselt domineert het thema van de veiligheid.
Herman Van Rompuy: De veiligheid is niet alleen een probleem van vreemdelingen. Kijk hoe er wordt gestolen in scholen waar geen migrant komt. Elke school kent een drugsprobleem. De enorme agressiviteit rond onze voetbalvelden is niet de schuld van vreemdelingen. De idee om in Brussel dan maar voor het Vlaams Blok te stemmen, doet me dan ook denken aan Congo voor 1960. Daar zou de onafhankelijkheid alles oplossen. Alsof in Brussel een stem voor het Blok de stad van alle criminelen bevrijdt, iedereen ineens braaf wordt en er geen drugsproblemen meer zouden zijn. Alsof alles met brutale repressie op te lossen is. De Franstalige kiezer moet vandaag weten dat hij met zijn stem voor het Blok in feite voor het separatisme kiest en dus de welvaartspoot onder zijn stoel afzaagt.
Eric Van Rompuy: Het Blok wil de Brusselse instellingen blokkeren om België op te blazen. Daarvan is de Brusselaar het eerste slachtoffer. Het separatisme leidt ook tot het verlies van Brussel voor Vlaanderen en het opgeven van de Brusselse Vlaming.
Herman Van Rompuy: Sommige Vlaamse middens doen hoogst hypocriet over Brussel. Aan de ene kant is Brussel voor hen het bastion dat nooit mag worden prijsgegeven en waar de pariteit op alle niveaus moet spelen. Dat zijn de fantasieën die het Vlaams Economisch Verbond vorige week nog voorstelde. Maar diezelfde mensen hebben Brussel in hun eigen eindoplossing, ik zei bijna Eindlösung, mentaal al lang afgeschreven. Voor hen is Brussel immers een van de obstakels tegen het separatisme.
Is dat een dominante strekking in de Vlaamse Beweging?
Herman Van Rompuy: Het Vlaams Parlement geeft Brussel niet op. Sinds het rechtstreeks is verkozen, bepaalt het Vlaams Parlement in de plaats van de niet-partijpolitieke beweging het Vlaamse standpunt.
Tot frustratie van de klassieke beweging.
Herman Van Rompuy: Het gaat om macht.
Eric Van Rompuy: We horen dikwijls dat de Vlaamse CVP niet strijdbaar genoeg was. Maar wat hebben wij toegegeven?
Herman Van Rompuy: Misschien dat we de Vlaamse economie tot de sterkste van Europa maakten? Dat is een zware toegeving.
Eric Van Rompuy: Het eurostemrecht is totaal gedemystifieerd. In Hoeilaart, Overijse en Tervuren zullen er bij de Europese verkiezingen tweehonderd Europeanen meestemmen.
Herman Van Rompuy: Daarvoor is Guido Tastenhoye ( Gazet van Antwerpen) naar het Blok gegaan. Hij was er natuurlijk al lang bij. Dat is pas hypocriet.
Eric Van Rompuy: Diezelfde kringen willen ook niet weten van democratische onderhandelingen. Ze bewijzen lippendienst aan de motie van het Vlaams Parlement, maar hopen tegelijk dat er nooit over die motie wordt onderhandeld.
Herman Van Rompuy: Het Blok en zijn verborgen medestanders weten dat de Belgische grondwet geen separatisme toelaat. Wij, de federalisten, zijn in hun ogen de slechte Vlamingen omdat we de grondwet niet willen wijzigen. Maar zijzelf willen diezelfde grondwet overboord gooien omdat die het separatisme in de weg staat.
Zoals ex-Davidsfondsvoorzitter Lieven Van Gerven zegt: zelfs als de Raad van State bezwaren maakt, doen we voort.
Herman Van Rompuy: Van hem zeggen wij al jarenlang dat hij tot het Blok behoort. Nu laat hij eindelijk zijn foto met de paus afdrukken in het blaadje van het Blok.
Waren jullie het oneens over de rondzendbrief over de faciliteiten?
Eric Van Rompuy: Het begon met de rondzendbrief van minister-president Luc Van den Brande. Voor een belasting die we zelf innen – het kijk- en luistergeld – wilden we dat wie een Franstalig formulier wenste, dat expliciet vroeg. De rondzendbrief van Leo Peeters gaat over gemeentelijke belastingen en vroeg om de medewerking van de gemeenten. We bewogen ons binnen het normaal juridisch kader. Het is grotesk hoe de Franstaligen die brief van Peeters hebben opgeklopt. Wat betekent dat voor het leven van de Franstaligen in de rand?
De brief is ontoepasbaar.
Herman Van Rompuy: Dat was van in het begin duidelijk.
De Franstaligen betreuren dat Jean-Luc Dehaene en Herman Van Rompuy nooit openlijk Van den Brande hebben gedesavoueerd.
Herman Van Rompuy: Los van alle spelletjes, zijn wij het binnen de CVP allemaal eens over ons vijfpuntenprogramma. Iedereen vult dat in met de woordenschat hem eigen. Sommige woordenschatten leiden meer tot verwarring dan andere. Maar vergeet niet dat Dehaene en Herman Van Rompuy drie staatshervormingen tot een goed eind brachten, zonder dat daar veel protest tegen kwam. Integendeel, het Sint-Michielsakkoord met zijn rechtstreeks verkozen parlementen werd op gejuich onthaald.
Eric Van Rompuy: Luc Van den Brande en Eric Van Rompuy van hun kant hielden de vlam brandend en zorgden ervoor dat ze de fakkel weer aan het federale bestuursniveau konden doorgeven.
Herman Van Rompuy: Intussen maakten wij ons land financieel gezonder en economisch aantrekkelijker.
Eric Van Rompuy: En stimuleerden wij de Vlaamse economie.
Herman Van Rompuy: Inderdaad, alles op zijn tijd.
Eric Van Rompuy: Het is fout om te spreken over de goede Vlamingen in het Vlaams Parlement en de unitaire Vlamingen in de federale instellingen.
Dat is een probleem voor de CVP.
Eric Van Rompuy: De SP en de VLD hebben die Vlaamse gevoeligheid niet.
Herman Van Rompuy: Het is een kwestie van verantwoordelijkheid. De anderen stoppen zich weg, in de oppositie of achter de CVP. Noem mij eens één socialist die een belangrijke rol speelde bij een staatshervorming? Ze waren loyaal, dat wel.
Eric Van Rompuy: De bijdrage van de generatie Verhofstadt aan de staatshervorming is nul. Enkele jaren geleden beweerde Verhofstadt: geen federale regering zonder staatshervorming. Ik hoor dat al niet meer.
In dit land krijgt alles communautaire trekjes, zelfs de affaire Dutroux.
Herman Van Rompuy: Ik leerde van Wilfried Martens (CVP) – u merkt dat ik mild ben – dat als je een probleem niet wil oplossen, je het communautair moet kleuren.
Kan er een communautaire clash komen?
Herman Van Rompuy: Sommige Franstaligen in de rand rond Brussel klagen eerst over de klopjachten van de Vlaamse overheid, en besluiten: je vote Vlaamse Blok. Een stem voor een protestpartij heeft dus minder met een programma dan met een algemeen gevoel te maken. Dat was vroeger bij de VU en Agalev net hetzelfde. Niet alle kiezers van het Blok zijn racisten. Voor de politici van het Blok ben ik strenger. Anders dan Manu Ruys, die niet meer in het federale model gelooft, onderscheid ik bij het Blok geen goede en slechte politici. Ze hebben allemaal het programma onderschreven. Het Blok verzamelt een amalgaam van ongenoegens op een programma dat het nooit moet uitvoeren. Als het Blok mee zou besturen, was het er onmiddellijk mee gedaan, zoals destijds met het FDF, de VU en het RW. Het enige verschil is dat we het met het Blok zo ver niet zullen laten komen. In Frankrijk kregen de tegenstanders van de samenwerking met het Front National (FN) gelijk. Door een partij met tien, vijftien procent van de stemmen gedurende jaren in de oppositie te laten zitten, groeien de interne tegenstellingen. Het FN is gesplitst. Dat komt nooit meer goed. En iedereen van de klassieke rechterzijde die met het FN wilde samenwerken, heeft verloren. We moeten dus de isolatiestrategie volhouden en intussen aan de problemen werken.
Rik Van Cauwelaert Peter Renard
