“Acqua Alta” van Donna Leon en “Geen pardon” van Chris Niles.

De bovenste verdieping van een veertiende-eeuws Venetiaans palazzo. De diva van La Scala snippert in de keuken uien, om ze bij de tomaten, knoflook en aubergines te voegen. Ze zingt mee met de cd waarop haar eigen stem in “I Puritani” de rol vertolkt van Elvira, die langzaam krankzinnig wordt. Terwijl de twee stemmen zingen over pijn, liefde en verlies wordt haar minnares in de hal door twee mannen zwaar mishandeld. Vuistslagen op de maag, het hoofd, de borsten, de ribben, bloed en urine vermengen zich. Buiten is er de dreiging van de acqua alta – het onderlopen van de stad – en het zal nog even duren voor de held van het verhaal, commissaris Guido Brunetti, zijn rubberlaarzen aantrekt om het kwaad te lijf te gaan.

“Acqua Alta” is de titel van de vijfde Venetiaanse misdaadroman, geschreven door de Amerikaanse auteur Donna Leon. Vorig jaar stond ze in Duitsland met vijf boeken tegelijk op de bestsellerlijsten. Leon is niet van de straat, net zomin als haar hoofdpersonen. In Der Spiegel schampert ze over “de belachelijke, joggende, junkfood etende detectives” van haar Amerikaanse collega-auteurs en in Vrij Nederland noemde ze de televisie “de verschrikkelijkste uitvinding van de twintigste eeuw, die de geest vervuilt”. Geen platvloerse politieman dus, maar een fijngevoelige intellectueel, een family man, die evenals zijn schepper verliefd is op Venetië, maar zijn ogen niet sluit voor maatschappelijke wantoestanden.

Leon woont al ruim zestien jaar in Venetië (waar ze Engels doceert), en startte begin jaren negentig met de reeks thrillers, die overal vertaald werden, behalve in Italië. De Italianen, en met name de Venetianen, hoeven niet geconfronteerd te worden met haar kritiek op het land en bovendien zou ze het onprettig vinden als men haar voortdurend herkent. De bloeiende, soms bloederige, handel in gestolen kunstwerken, en de daarbij behorende kunstvervalsingen, is het thema van haar nieuwste boek. Neventhema: de minachting van menige Italiaanse macho voor lesbische vrouwen.

Een van de andere hoofdpersonen in Acqua Alta is Brett Lynch, een Amerikaanse archeologe die, na het organiseren van een tentoonstelling van Chinese kunst in Venetië, ontdekt dat er diverse vervalsingen naar China zijn teruggestuurd in plaats van de originele keramiekvoorwerpen uit de Han-dynastie. Niet alleen haar reputatie, maar ook haar leven staat op het spel.

Een mooie schets van de stad, waar geen auto’s rijden, waar het water regeert en waar “de mensen uit het zuiden”, de maffia, als een natuurramp zijn binnengevallen, vermomd als stijlvol uitziende liefhebbers van opera en de schone kunsten. Spannend tot het einde: verwoesting, kunst, water, rillingen, klappertanden, dierlijke kreten, liefde, dood. En niet voor iedereen gerechtigheid. Maar de commissaris laat zich niet neerdrukken. “Hij had zijn buik vol van dood en geweld, van gestolen schoonheid en de drang naar perfectie. Hij verlangde naar de lente met haar vele schoonheidsfoutjes.”

DRINKEN, ROKEN EN ONGELUKKIG ZIJN

Opmerkelijk genoeg eindigt ook “Geen pardon” van de in Nieuw-Zeeland geboren auteur Chris Niles met een uitgesproken verlangen naar maart, als in Hyde Park de eerste krokussen uitkomen. Verder is er geen enkele overeenkomst, integendeel, auteur en hoofdpersoon gaan er heel wat uitbundiger en grover tegenaan dan het fijnbesnaarde duo Leon-Brunetti. “Ik was niet van plan geweest om dronken aan het werk te gaan. Maar zo liep het nu eenmaal.” Hoofdpersoon Sam Ridley is misdaadverslaggever bij het Londense radiostation City Radio. Niles werkte in verschillende landen als radio- en televisieverslaggeefster en is op dit moment CNN-reporter in Londen. Haar eerste misdaadroman tekent in snel tempo het ruwere deel van de stad en de vaak venijnige sfeer in de media. Ridley is geënt op de – lange tijd – klassieke protagonist in een thriller. Hij drinkt en rookt als de hel, is ongelukkig (vrouw heeft hem met zoontje verlaten), en verbergt onder zijn cynisme een gevoelige inborst.

Het spreekt bijna vanzelf dat hij de verkeerde dingen zegt, op de verkeerde mensen stuit en regelmatig in elkaar wordt geslagen. Natuurlijkerwijze komt hij in aanraking met het lijk van een jonge, alleenstaande moeder, een sadistische politie-inspecteur, een hitsige mevrouw die niet deugt, de frauduleuze voorman van een milieubeweging, gewelddadige klootzakjes en collega’s die zijn bloed wel kunnen drinken. Maar er zijn ook de beminnelijke mensen die hij ontmoet: de poëzie reciterende zwerver (met flatje), wiens vrouw en kind door een dronken automobilist zijn doodgereden.

De oneliners zijn niet van de lucht. Geestig beschrijft hij niet alleen de mensen, maar ook de plaatsen waar hij vertoeft. Zoals de zaak Blue Skies, waar hij meestal met kater ontbijt. “Dit is frituurland. Geen salades of wit vlees. Wie bruin brood vraagt, wordt gierend van de lach de deur gewezen.” De presentatrice van het vrouwenprogramma waarbij hij tijdelijk – voor straf – is tewerkgesteld, noemt hij “de journalistieke equivalent van een lap dood vlees“. Hij wordt ongetwijfeld de held in een serie.

Donna Leon, “Acqua Alta”, De Boekerij, Amsterdam, 224 blz., 595 fr.

Chris Niles, “Geen pardon”, Meulenhoff/Kritak, Amsterdam/Leuven, 285 blz., 738 fr.

Ineke van den Bergen