Een meerderheid van de Zwitsers sprak zich uit voor een nieuw grondwetsartikel: ‘De bouw van minaretten is verboden.’

De opiniepeilingen zaten er weer eens flink naast. Tot ieders verrassing heeft een meerderheid van de Zwitsers zich afgelopen zondag in een referendum dat door twee rechts-populistische partijen was aangevraagd uitgesproken voor een verbod op de bouw van minaretten. Er staan er in Zwitserland nu vier – en dat moet genoeg zijn.

Natuurlijk ging het niet echt om die minaretten. Het ging om ‘de islam’. In de campagne die aan het referendum voorafging, werd het spookbeeld opgevoerd van een dreigende islamitische machtsovername. Er werd niet alleen over minaretten gepraat, maar ook over boerka’s en over de invoering van de sharia. Een tamelijk virtueel debat, want in de praktijk zijn er weinig problemen met de naar schatting 400.000 moslims in Zwitserland (op een totale bevolking van 7,5 miljoen). De meesten van hen komen uit Bosnië, Kosovo en Turkije en zijn behoorlijk geïntegreerd. Boerka’s komen in het straatbeeld van Zürich niet voor, en een met kromzwaard tegen kruisboog uitgevochten jihad valt in de Alpenrepubliek niet meteen te vrezen.

Wat is er toch met Zwitserland aan de hand? De Zwitsers hebben zich in het verleden altijd opgeworpen als de hoeders van de mensenrechten. Hoe is het mogelijk dat een land dat de bakermat is van het Internationale Rode Kruis en waar de Conventie van Genève werd gesloten, nu de mensenrechten aan zijn laars lapt? Godsdienstvrijheid is immers tot nader order een fundamenteel recht voor ieder mens.

Het imago van Zwitserland had de voorbije jaren al een flinke deuk gekregen. Na het uitbreken van de financiële crisis kreeg het land een storm van internationale kritiek over zich heen omdat het belastingvluchtelingen met open armen bleef ontvangen – uiteindelijk zagen de Zwitsers zich genoodzaakt het bankgeheim grotendeels op te heffen. De uitslag van het referendum is een nieuwe streep door de rekening van de Zwitserse bankiers, die graag zaken doen met de Arabische wereld. En het zal ook de geloofwaardigheid van de Zwitserse diplomatie niet ten goede komen (Zwitserland vertegenwoordigt momenteel de Verenigde Staten in Iran en bemiddelt in het conflict tussen Turkije en Armenië).

Of het verbod op de bouw van minaretten er daadwerkelijk komt, is overigens nog maar de vraag. Nogal wat juristen gaan ervan uit dat Zwitserland zal worden teruggefloten door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Felicitaties kwamen er intussen zowel uit Nederland als uit Vlaanderen. Filip Dewinter en Geert Wilders waren vol lof voor ‘de voortrekkersrol’ van de Zwitsers. ‘Wat in Zwitserland kan, moet ook hier kunnen!’

© Der Spiegel

‘Handel, dat is belangrijk, zegt men. Nou: dan heb je het de hele dag over schoenen en beha’s.’

De Nederlandse eurocommissaris Neelie Kroes over de nieuwe baanvan collega Karel De Gucht.