Niet elke underdog is gedoemd om te verliezen. In zijn boek David en Goliath schetst Malcolm Gladwell hoe en waarom moderne Davids de reus kunnen verslaan. Wie erin slaagt een gebrek te compenseren, kan ver boven zichzelf uitstijgen.
De Bijbelse David is volgens de Canadees-Amerikaanse auteur Malcolm Gladwell (50) de underdog bij uitstek. Uitdager Goliath staat dan weer symbool voor allerlei soorten sterke tegenstanders – dat kan een leger soldaten zijn, maar ook fenomenen als invaliditeit, ongeluk of onderdrukking. In zijn boek David en Goliath legt hij de mechanismen uit hoe en waarom een underdog kan winnen. David was bijvoorbeeld niet alleen goed met een slinger, door zijn underdogpositie steeg hij boven zichzelf uit. Los daarvan had die Goliath wellicht acromegalie, een ziekte die een overproductie van menselijk groeihormoon veroorzaakt en die hem wankel en kwetsbaar maakte. Maar laten we het vooral over de David in elk van ons hebben, en Gladwells ode aan de kuitenbijter.
Van dyslecticus tot topadvocaat
Een van de moderne Davids die Malcolm Gladwell opvoert, heet David Boies. Hij is zwaar dyslectisch en heeft zo veel moeite met lezen en met schrijven dat zelfs de spellingcontrole van zijn computer geen suggesties vindt om de woorden die hij tikt te corrigeren. Toch schopte hij het tot een van de succesvolste advocaten ter wereld. ‘Zijn hele rechtenstudie lang wist hij met slimme trucjes zijn zwaktes te camoufleren’, zegt Gladwell. ‘Als kind al oefende hij zijn geheugen door heel goed te luisteren naar de verhalen die zijn ouders hem vertelden. Van jongs af aan was luisteren zijn enige manier om kennis te verwerven. Terwijl zijn medestudenten tijdens de colleges vlijtig zaten te noteren, concentreerde hij zich op alles wat de docent zei en sloeg het op in zijn inmiddels fenomenale geheugen. Tijdens het schrijven misten de andere studenten soms cruciale informatie. Af en toe dwaalden hun gedachten af en sommigen dommelden bijna in. Maar David Boies had daar geen last van: hij mocht dan wel een waardeloze lezer en schrijver zijn, ter compensatie had hij veel efficiëntere en interessantere vaardigheden ontwikkeld.’
Boies specialiseerde zich in het pleiten voor rechtbanken en jury’s, waar hij zich snel onderscheidde van de concurrentie door zijn superieur ontwikkelde vermogen tot luisteren. ‘Hij “hoort” de leugens en lacunes in de getuigenissen. Zijn dyslexie levert hem nog een bijkomende troef op: zijn pleidooien bestaan uit heldere, korte zinnen zonder moeilijke woorden, waardoor hij voor zowel rechters als juryleden beter verstaanbaar is dan advocaten van de tegenpartij. Underdog David Boies is zo goed in zijn werk omdat hij zijn gebrek moest compenseren. Dankzij, en niet ondanks, zijn dyslexie is hij nu topadvocaat.’
Van oliedom tot stinkend rijk
Gary Cohn groeide in de jaren zeventig op in een rustig Amerikaans stadje. Gladwell: ‘Op de basisschool lachten ze hem uit omdat hij niet kon lezen. Problemen zoals dyslexie werden toen nog niet gediagnosticeerd.’ De leraars werden wanhopig van dat oliedomme jongetje. ‘In die tijd hadden sommige leraars nog losse handjes. In het zesde leerjaar kreeg Gary na alweer een mislukte poging tot lezen een pak slaag. Alleen sloeg hij deze keer terug, waardoor hij van school werd gestuurd.’
Op de middelbare school ontpopte Gary Cohn zich tot de grapjas van dienst. ‘Hij had ontdekt dat hij door de clown uit te hangen toch enige vorm van respect kreeg. Voortstuderen had geen zin, en na het middelbaar ging hij aan de slag als verkoper van aluminiumstrips.’ In zijn vrije tijd speelde hij op de beurs. ‘Hij kon amper lezen, maar getallen fascineerden hem wel. Op een dag deelde hij bij toeval een taxi met een hoge pief uit Wall Street. Gary raakte met hem aan de praat en merkte tot zijn verbazing dat de beurskennis van die man amper iets voorstelde. De hele rit goochelde Gary met beleggerstermen: hij maakte zo’n indruk dat de man hem een job aanbood als makelaar.’
Vandaag is Gary Cohn directeur van Goldman Sachs. Gladwell: ‘Underdog Cohn speelde tijdens die bewuste taxirit een rol: hij deed alsof hij een ervaren makelaar was. De meesten van ons zouden in zo’n situatie hebben geblunderd. Cohn niet, want hij was het zijn hele leven toch al gewoon om de clown te spelen, in de hoop dat anderen hem niet langer als een volstrekte idioot zouden zien.’
Malcolm Gladwell, David en Goliath, De overwinning van de underdog, Business Contact, 304 blz., 19,95 euro
DOOR JAN STEVENS, ILLUSTRATIE BART SCHOOFS
‘Domme’ Gary hing de clown uit in een gesprek met een pief van Wall Street. Vandaag is hij directeur van Goldman Sachs.
