Oekraïne doet de tweede ronde van de presidentsverkiezingen over.

Na twee weken van fel maar vreedzaam straatprotest gaf de Oekraïense politieke en economische elite het op. Het Hooggerechtshof vernietigde de uitslag van de brutaal vervalste tweede ronde van de presidentsverkiezingen. De aftredende, autoritaire president Leonid Koetsjma probeerde tot zaken te komen met oppositiekandidaat Viktor Joesjtsjenko. Een deel van de door de overheid gecontroleerde media draaide bij en er sloop aarzeling in de rangen van de zakenlui, die na Koetsjma graag premier Viktor Janoekovitsj aan het roer hadden gezien.

De grote verliezer van de crisis is de Russische president Vladimir Poetin. Zijn uitgesproken steun aan de pro-Russische kandidaat Janoekovitsj bracht hem frontaal in botsing met de Europese Unie en de Verenigde Staten – en hij kwam niet als overwinnaar uit die confrontatie. De Oekraïense onafhankelijkheid zat de Russen nooit lekker. Bijna een kwart van de Oekraïense bevolking heeft het Russisch als moedertaal. Het oosten van het land, de wijde omgeving van de stad Donetsk, was ooit het hart van de kolen- en staalindustrie van de Sovjet-Unie. Het strategisch belangrijke schiereiland Krim was tot 1954 binnen de Sovjet-Unie gewoon een deel van de Russische federatie. Het was ook de basis van de Zwarte Zeevloot, waarmee Rusland al sinds de tsarentijd probeerde om een rol te spelen in het hele gebied rond de Middellandse Zee.

Sinds de uitbreiding in mei van dit jaar zijn de Europese Unie en Oekraïne rechtstreekse buren. Het land grenst onder meer aan de nieuwe lidstaat Polen, waarmee het een groot deel van zijn geschiedenis gemeen heeft. Warschau kan het diplomatiek ook uitstekend vinden met de Verenigde Staten, die achter de schermen geld en expertise ter beschikking stellen van de beweging die de kliek rond Koetsjma en Janoekovitsj in Kiev van de macht willen verdrijven.

De door Viktor Joesjtsjenko beloofde toenadering tot het Westen werd daarom in Moskou als een directe interventie in de Russische achtertuin aangevoeld. Oekraïne is voor Rusland wat Schotland is voor Engeland, schreef het weekblad The Economist vorige week. Joestsjenko werkte tussen 1999 en 2002 als premier uitstekend met Moskou samen. Als hij over enkele weken toch tot president wordt verkozen, zal dat niet meer het geval zijn.

Daarmee is dus wellicht niet alles gezegd. Oekraïne bestaat duidelijk uit een deel dat de blik op Moskou gericht houdt en een deel dat naar Warschau en de EU kijkt. Als een deel zich afsplitst en aansluiting zoekt bij Rusland, zal dat dit keer niet zonder slag of stoot gebeuren.

Hubert van Humbeeck

Rusland heeft de onafhankelijkheid van Oekraïne nooit echt aanvaard.