Koen Meulenaere
Koen Meulenaere Van 1991 tot 2012 de satiricus van Knack

De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.

Mijnheer Muys, in zijn toespraak tot de gestelde lichamen prijst koning Albert de regering, en pleit hij nadrukkelijk voor het behoud van België.

Paul Muys: Een van de meest politieke toespraken die ik al heb gehoord van deze vorst. Het pleidooi om de Belgische eenheid te bewaren is nogal doorzichtig, want die is vanzelfsprekend van het grootste belang voor de koning en zijn entourage. De lofzang op het beleid van premier Dehaene, leek bijna verkiezingspropaganda. Anderzijds kan niemand eromheen dat de regering belangrijke doelstellingen heeft bereikt: het beginnend financieel herstel, en de normen voor de EMU. Het is wel de enorme druk vanuit Europa, die de regering tot daadkracht heeft aangespoord.

De vorst heeft in eigen familie ook wat opknapwerk voor de boeg.

Muys: Ik denk dat hij zich zorgen maakt over zijn opvolging. Steeds vaker blijkt dat in de koninklijke familie sommige elementen oncontroleerbaar zijn. Anderen zijn dan weer opvallend zwijgzaam. Ik ben niet zeker dat er in de nieuwe Europese context van de volgende eeuw, nog een koningshuis zal zijn. Misschien wordt onze perceptie vertekend door de sympathie die Albert opwekt, en de bijval die Boudewijn vooral naar het einde van zijn bewind genoot, wat zich uitte in een massale rouw bij zijn overlijden. Maar voordien heerste er onverschilligheid tegenover ons vorstenhuis, en die is opnieuw aan het groeien. Dat kan makkelijk omslaan in een negatieve houding. Brussel is een krachtiger cement voor de Belgische staat, dan de monarchie. Dat heeft Albert trouwens zelf onderstreept. Brussel is het grote, misschien het enige, internationale ontmoetingspunt in ons land. Het mogelijke verlies van Brussel, tempert vele Vlamingen in hun streven naar grotere autonomie of naar een confederatie.

De toespraak van Albert ondersteunt de opvatting dat het huidige beleid en de huidige coalitie moeten worden voortgezet. Dat wordt een self-fulfilling prophecy.

Muys: Mogelijk, al is het afwachten wat in Wallonië gebeurt. Houdt de PS stand na alle stormen? Dat kan, want op Philippe Busquin na maakt daar een nieuwe generatie de dienst uit. De PSC heeft meer redenen om angstig te zijn, door de verdeeldheid in eigen rangen en de afsplitsing van de groep rond haar oud-voorzitter. En dan heb je de PRL die zeer ambitieus is. De uitslag in het zuiden van het land zal van belang zijn voor de coalitie aan Vlaamse kant. Daar lijkt plots geen sprake meer van een aardverschuiving. Integendeel. De VLD, met Verhofstadt op kop, krijgt al een beetje het etiket van de verliezer opgekleefd. De liberalen komen niet uit de verf. “Met ons zal het beter gaan.” Tja, je kan moeilijk van jezelf het tegendeel verkondigen. De regering is precies op tijd met goede cijfers naar voren gekomen. De CVP ontleent daar een wat overdreven arrogantie aan, maar het duo Dehaene- Van Rompuy heeft bewezen dat het ’s lands financiën op een treffelijke manier kan beheren. Van Rompuy zou zeker een toekomstig premier kunnen zijn, ware het niet dat hij het charisma heeft van een dorpspastoor. Een Gezelle zonder poëzie.

SP en VLD menen het met de doorlichting van hun programma’s. Ze moeten enkel de professoren uitkiezen.

Muys: Dat “twee van ons en twee van jullie”, waarmee Vande Lanotte uitpakte, was storend. Een bewijs van hoe politici, ondanks alle grootspraak over nieuwe politieke cultuur, koppig blijven denken in termen van verzuiling. Ik zie het nut van dit onderzoek niet in, want de effecten van het VLD-plan zijn al berekend. Die professoren zullen tot de al bekende conclusie komen: het VLD-plan slaat een gat in de sociale zekerheid, en biedt onvoldoende oplossingen om het op te vullen. Het zou me verbazen mochten ze unisono uitroepen: “Ja, het VLD-plan klopt als een bus.” Wat heeft de VLD dan te winnen bij deze stunt? De partij zal het moeilijk hebben om de kiezer ervan te overtuigen dat ze een onmisbaar alternatief biedt voor het beleid of de equipe van Dehaene. Tenzij de conjunctuur, zo bepalend voor de succesvolle cijfers van de regering, voor 13 juni drastisch omslaat. Maar die kans is klein.

Het lijkt erop dat de woede van de Witte Mars is uitgedoofd. Het falen van gerecht en politie, is geen thema meer in deze kiescampagne. Het ontslag van Vande Lanotte en De Clerck zal meer effect hebben, maar dan ten gunste van de meerderheid, dan de hele context die eraan voorafging.

Het Hof van Cassatie ziet geen redenen om Theo Kelchtermans te vervolgen in de milieuboxzaak.

Muys: Daarmee is deze affaire niet uitgeklaard. Het gewone gerechtelijk onderzoek loopt nog, en ik vind dat Kelchtermans hoe dan ook politieke verantwoordelijkheid draagt. De meeste milieuboxen staan ongebruikt in de kelder, dat blijft een wat al te dure miskleun.

De Kamer past enkele regels van de assisenprocedure aan. Van afschaffing wordt voorlopig niet gesproken.

Muys: De jury staat meer ter discussie dan vroeger, omdat de impact van de media groter is geworden. Zeker bij belangrijke processen heeft de pers de teneur van de uitspraak al bepaald, lang voor de jury is samengesteld. Het is ook niet meer realistisch om een jury gedurende een proces af te schermen voor invloeden van buitenuit. Anderzijds geloof ik niet dat de jury er vaker naast zit dan professionele magistraten. Zowel openbaar ministerie als verdediging mogen juryleden wraken, wat een belangrijke garantie is. De advocaten bespelen de jury, maar dat doen ze net zo goed met professionele magistraten, in wie ik zeker geen blind vertrouwen heb. Zij zijn evenmin immuun voor beïnvloeding. Een assisenproces duurt lang genoeg om de jury te wapenen tegen advocatentoneel. Juryrechtspraak is een element van onze cultuur, we moeten ze behouden. Hoewel ze in veel andere landen niet bestaat, zonder dat de justitie daaronder lijdt.

VN-secretaris-generaal Kofi Annan, heeft bij zijn bezoek aan België een onderzoek naar de rol van de VN in het Rwandadrama in het vooruitzicht gesteld.

Muys: Laten we afwachten met welke kracht hij zich achter dat onderzoek zet. De nabestaanden zijn sceptisch, omdat Annan geen excuses heeft aangeboden. Maar dat moeten we, met alle respect voor het leed van de getroffen families, toch in zijn verband zien. Het ging om tien soldaten, in een oorlog die een miljoen slachtoffers heeft gemaakt. Het is te begrijpen dat de VN zich niet op tien van hen concentreert. Er is niets tegen een grondig onderzoek, waarbij eindelijk generaal Dallaire eens publiekelijk aan de tand wordt gevoeld. Maar spectaculaire resultaten moet men niet verwachten.

De Contactgroep voor ex-Joegoslavië stelt een ultimatum aan de Serviërs en de Kosovaren. Is een herhaling van het Dayton-akkoord mogelijk?

Muys: In Kosovo is uitzichtloosheid troef. De omstandigheden van Dayton, waarbij de gesprekspartners bij elkaar werden opgesloten tot ze een akkoord hadden, zijn verre van gerealiseerd. De VN-Veiligheidsraad kan geen bevel tot militaire actie geven, want Rusland stelt zijn veto. En de Navo aarzelt. Ook de Amerikanen, ondanks de retoriek. Amerikaanse presidenten lijken de jongste jaren recht te hebben op één spectaculaire interventie in het buitenland, op het moment dat ze die voor binnenlandse politieke consumptie nodig hebben. Clinton heeft die mogelijkheid vorige maand gebruikt, in Irak. De Europese Navoleden staan evenmin te springen, zeker niet met groene partijen in de Franse en Duitse regering. Waarom zou men in Kosovo een nieuwe ministaat creëren, die dan onder directe invloed staat van een land in complete chaos, met name Albanië? De ene kwaal verdrijven, is de andere binnenhalen. Ik vermoed dat men dit conflict via diplomatiek overleg zal proberen te bevriezen, zodat er niet te veel uitgemoorde dorpen meer op onze journaals te zien zijn. Maar een oplossing ten gronde zie ik niet.

Noch de VS noch de VN, krijgen mensen als Saddam Hoessein of Slobodan Milosevic op de knieën.

Muys:Milosevic speelt hetzelfde spel als Saddam. Hij is een merkwaardig restant van het vroegere Oostblok. Een van de weinigen die de val van het communisme overleefd heeft, en die het vroegere systeem grotendeels intact heeft gehouden, ook al is het met een schraal democratisch sausje overgoten. Nochtans kan hij niet erg geliefd zijn bij de bevolking, want door zijn schuld kreunt de economie onder de internationale boycot. Maar ze krijgen hem voorlopig niet weg, niet van binnenuit en niet van buitenaf.

In de Duitse regering is er tussen socialisten en groenen onenigheid over de afbouw van de kernenergie.

Muys: Dat scenario was te voorzien. Opmerkelijk is dat dit dispuut zich niet voordoet in Frankrijk. De Franse groenen stellen geen ultimatum tegen het militaire of burgerlijke atoomprogramma. Ze zijn minder sterk en minder geprofileerd dan hun Duitse collega’s, en laten de werkgelegenheid primeren op milieuvriendelijke energie. Vermoedelijk zal Gerhard Schröder deze contramine bezweren door een andere kalender te ontwerpen, en de afbouw van de kernenergie op de lange baan te schuiven.

Zullen de Duitse groenen zich even dwaas bij de neus laten nemen, als de Belgische met de ecotaks?

Muys: De Duitse hebben wel meer in ruil gekregen, ze zitten in de regering. Hun uitdaging is om een groene stempel op het beleid te drukken. Daaraan wordt volop gewerkt. En ze hebben met Joska Fischer een belangrijke ambassadeur. Ook al is wat die doet tot nu toe niet specifiek groen, hij bouwt zowel bij de collega’s als in de pers een stevige reputatie op. Wat de credibiliteit van de groenen als beleidspartij doet stijgen.

In Israël valt Likoed uiteen. Nu is ook Mordechai weg, en moet Netanyahu al Arens op Defensie zetten. Niet bepaald een medestander.

Muys: Het buitenland zal niet rouwen als deze Likoedleiding bij de verkiezingen wordt afgestraft. De vraag is: ten voordele van wie? Want als de kleine fanatieke partijtjes met de winst gaan lopen, wordt de toestand nog erger. Ze hebben al een te grote invloed op de wankele regeringscoalities. Het worden in elk geval interessante verkiezingen. Schuift Labour een even charismatische figuur als Peres naar voren? Wat is de electorale waarde van generaal Lipkin-Shahak? Wat is de invloed van oud-minister Sharon? En roept Arafat twee weken voor de verkiezingen zoals voorzien de Palestijnse staat uit? Dat zou een paar weken kunnen worden uitgesteld, maar het geduld van de Palestijnen is niet groot meer. Tot nu toe hebben ze weinig meer gekregen dan een onaantrekkelijk en klein gebied, en een gendarmerie die zich op bevel van Israël in de eerste plaats moet bezighouden met het bestrijden van het eigen terrorisme.

In de Verenigde Staten blijven de Republikeinen zich vastbijten in het afzettingsproces tegen Bill Clinton.

Muys: Ik moet mijn mening herzien. Ik vond dat het liegen en de meineed van de president inderdaad een proces billijkte. Maar intussen deel ik de mening dat hij enkel gelogen heeft over een loutere privé-zaak, waarmee niemand zich te moeien had. Het ging niet om iets wat hij uit hoofde van zijn functie deed. Dat impeachment sleept zo lang aan, en verslindt zoveel energie, dat het nefast is voor het imago van de politiek, in Amerika toch al niet hoog. Wat de Republikeinen beogen snap ik niet. In het licht van de komende presidentsverkiezingen, zouden ze deze soap beter stoppen. Tenzij ze met een puriteinse fatsoensrakker willen uitpakken, en zo mikken op de vele conservatieve kiezers, die nu moeten vaststellen dat de zonde is doorgedrongen tot in het Witte Huis.

PAUL MUYS

Koen Meulenaere

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content