astronomie

*De Unesco trapt het Internationale Jaar van de Astronomie af, 400 jaar nadat Galilei door zijn telescoop tuurde.

*In februari concluderen wetenschappers dat de zon niet alleen levensnoodzakelijke warmte levert, maar ook beschermt tegen kwalijke kosmische stralen.

*Mei is de lanceermaand. Het ruimteveer Atlantis vertrekt naar de ruimtetelescoop Hubble voor een laatste opknapbeurt. Een Ariane 5-draagraket stuurt telescopen de ruimte in om het ontstaan van sterren te onderzoeken, evenals de moleculaire samenstelling van het heelal en de kosmische achtergrondstraling.

*De Belgische astronaut Frank De Winne vliegt met een Sojoezraket naar het internationale ruimtestation ISS voor een verblijf van zes maanden. Hij landt op 1 december weer op aarde.

*Op de maan is er water. Dat blijkt uit de stofwolken na de inslag van een raket op 9 oktober in de Cabeuskrater, een ijskoude plaats die in duisternis is gehuld.

biochemie

*Ada Yonath, Venkatraman Ramakrishnan en Thomas Steitz krijgen de Nobelprijs voor de Chemie voor de opheldering van de structuur van ribosomen, de celonderdelen die de instructies van ons DNA omzetten in eiwitten.

biodiversiteit

*In mei waarschuwt een wetenschappelijk rapport dat we de mondiale doelstelling om minstens 10 procent van de bossen te beschermen niet halen. Tegelijk geeft het Europees Milieuagentschap (EEA) toe dat het voornemen om het verlies aan biodiversiteit in Europa tegen 2010 af te remmen mislukt is.

*Een methode om de dynamiek van ecosystemen te analyseren met satellietopnamen levert Eric Lambin (UCL) de Francquiprijs 2009 op.

*De impact van lawaai op biodiversiteit wordt onderschat. Geluidsbelasting beschadigt organen, remt de groei van sommige soorten en verstoort de onderlinge communicatie.

elementairedeeltjesfysica

*Een analyse in het vakblad Science toont aan dat het standaardmodel omtrent de elementaire bouwstenen van de materie redelijk betrouwbaar is.

*Een vogel die een stukje brood laat vallen blokkeert in november de Large Hadron Collider (LHC). De deeltjesversneller van het CERN was amper in gebruik na een heliumexplosie eind vorig jaar.

fysica

*Onderzoekers die aan de basis liggen van de digitale fotografie en de glasvezelcommunicatie delen de Nobelprijs voor de Natuurkunde. Charles Kao bedacht een manier om lichtsignalen over lange afstanden door te geven via glasvezels. Willard Boyle en George Smith zijn de uitvinders van de ccd-chip (charge-coupled device chip), het soort chip waarmee digitale camera’s beelden registreren en die ook gebruikt wordt in de ruimtetelescoop Hubble.

geneeskunde

*Amerikaanse wetenschappers construeren uit stamcellen een deel van het kaakgewricht en VUB-onderzoekers kweken uit embryonale stamcellen longweefsel, wat alternatieven biedt voor transplantaties. In een Aalsters ziekenhuis spuit dr. Jozef Bartunek een zwak hart in met stamcellen die zich moeten ontwikkelen tot hartspiercellen.

*In Nature verschijnen in juli drie studies die wijzen op een genetische basis voor schizofrenie.

*De Nobelprijs voor de Geneeskunde gaat naar Elizabeth Blackburn, Carol Greider en Jack Szostak voor hun onderzoek van het verouderingsmechanisme.

genoomonderzoek

*Door een verdubbeling van de hele DNA-molecule overleefden vele plantensoorten de ravage van de komeetinslag die 65 miljoen jaar geleden de dinosaurussen uitroeide. Tot die bevinding komt bio-informaticus Yves Van de Peer van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie.

*Een internationaal team van wetenschappers heeft het genoom van het paard ontrafeld. De mens staat genetisch dichter bij het paard dan bij de hond.

*Amerikanen ontcijferen de genetische code van phytophthora infestans, de aardappelziekte. Dat schept verwachtingen voor de ontwikkeling van een efficiënt bestrijdingsmiddel tegen de pseudoschimmelziekte die elk jaar miljarden euro schade aanricht.

klimatologie

*De door het IPCC, het Klimaatpanel van de Verenigde Naties, voorspelde zeespiegelstijging van 18 tot 59 centimeter tegen het eind van de eeuw is onderschat. Dat leert internationaal satellietonderzoek waarover Science rapporteert. Alleen al het smeltende Groenlandse ijs zal een stijging van 7,5 centimeter veroorzaken. Ook de IPCC-prognoses over de opwarming zijn volgens onderzoekers te optimistisch.

paleontologie

*Paleontoloog Jacques Verniers (UGent) bericht in Science over een fossiele plantenspore van 450 miljoen jaar oud uit Saudi-Arabië. Het fossiel leert dat de kolonisatie van het land door planten eerder begon dan wordt aangenomen.

*Een team van wetenschappers in de Verenigde Staten en Duitsland brengt het volledige DNA-profiel van de neanderthaler in kaart.

*Het fossiel Ida, een primaat van 47 miljoen jaar geleden, wordt in mei als missing link gepresenteerd, maar dat wordt later in het vakblad Nature bestreden.

*Minstens even belangwekkend is een in Spanje gevonden fossiel schedelfragment van een dier dat anoiapithecus gedoopt wordt en 12 miljoen jaar geleden een gemeenschappelijke voorloper van alle mensapen zou zijn geweest. De analyse in Proceedings of the National Academy of Sciences roept vragen op over de plaats waar de wieg van de mensheid stond.

*Ook Chinese paleontologen hebben vragen bij de ‘out of Africa’-theorie. De vondst van een 110.000 jaar oud fossiel kaakbeen van een homo sapiens in het zuiden van China is voor hen een argument om aan te nemen dat de homo sapiens geen Afrikaanse migrant was.

www.knack.be

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content