Onderzoeksrechter Connerotte is vervangen, het onderzoek- Dutroux blijft in Neufchâteau : Cassatie in de rol van Salomon.
ROND 510 vóór Christus bedacht de archont Clisthenes zijn Athene met het ostracisme. De volksvergadering besliste elke winter of dit schervengerecht georganiseerd mocht worden. Indien ja, konden alle Atheners op een potscherf de naam kwijt van diegene die ze uit de stad wilden jagen. Zesduizend keer dezelfde naam betekende tien jaar verbanning en zo zag Athene maar ook Syracuse, Megara of Milete door wat doorging voor het summum van volksgerecht, briljante geesten vertrekken. De rechtstreekse raadpleging werd amper dertien jaar na invoering, stilletjes weer afgevoerd. Wegens onwerkzaam.
Afgaande op wat de media berichtten en het volk op straat eiste, leek het er vorige week even op als zou de juridische klok bijna 2.500 jaar teruggedraaid worden.
Als eerste in de opgewonden kakofonie ging de politieke wereld overstag. Nadat vice-premier Elio Di Rupo (PS) de affaire-Connerotte al herleid had tot een ?ongelukje? en premier Jean-Luc Dehaene (CVP) in hoogsteigen persoon gepleit had voor ?creativiteit? vanwege het Hof van Cassatie, kwamen de voorzitters van CVP en SP aan de beurt, gevolgd door een pleiade andere volksvertegenwoordigers. Of het zo’n verstandige zet was om uit deze hoek met pleidooien voor menselijkheid, vindingrijkheid en clementie naar de volksgunst te dingen, valt te betwijfelen. Iedereen die de zaak-Dutroux van ver of dichtbij volgt, heeft stilaan weet van de stoet politieke benoemingen in de magistratuur die de afgelopen decennia voorbijtrok, van de politieke inertie als het erop aankwam de gerechtelijke wereld met al haar tribale twisten en uitwassen te hervormen. De creativiteit van de wetgevende macht was toen ver zoek. Maar alleen Louis Tobback bracht de eerlijkheid op toe te geven dat ook zijn partij zich bezondigd had aan politieke benoemingen. Voor sommigen klonk de tussenkomst van de SP-voorzitter en burgemeester van Leuven veeleer verdacht. Door het Hof van Cassatie verdoken de wacht aan te zeggen, zou Tobback de toon willen zetten voor een geding ( Agusta) dat later zijn eigen partij voor hetzelfde Hof kan brengen.
WITTE RIDDER.
Tegen het einde van de week was iedereen met enig gedrum zijn mening kwijtgeraakt. De VLD had er niet beter op gevonden dan de installatie van nog maar eens twee parlementaire onderzoekscommissies te eisen, papieren tijgers die zich tot nog toe het aureool aanmaten van niets ontziende speurders. De burgemeester van Antwerpen, Leona Detiege (SP), stelde haar stadhuis zelfs open als een ontmoetingscentrum voor de fanclub van Bourlet en Connerotte. De Antwerpse ex-rechter Armand Vandeplas, ooit een gereputeerd auteur van voetnoten in het Rechtskundig Weekblad, sloeg alles met de uitspraak dat er tenslotte niks ?over spaghetti in de wet staat.? Het vaktijdschrift Fiskoloog maakt elke week een minutieuze inventaris op van arresten van Hoven van Beroep over fiscale materies. Eén enkel nummer het jongste repertorieert uitspraken over Eurocontrol, de begeleiding van verslaafden, frituuruitbaters, tapijthandelaars, slechte weersomstandigheden en beerwagens, items of thema’s waar de wet evenmin met één letter over rept maar wat magistraten blijkbaar niet belet er zich met veel ijver over te buigen.
Tegen het weekeinde waren de gemoederen dermate opgehitst dat de Ardense Jagers uit de Eerste Wereldoorlog in gewone omstandigheden alleen aanspreekbaar over het tekort (eventueel teveel) aan regen of over hun kleine lichamelijke kwaaltjes plotseling bereid bleken hun musketten en zevenponders van onder het stof te halen. Ze gingen Brussel gewapenderhand innemen indien procureur des konings Michel Bourlet en onderzoeksrechter Jean-Marc Connerotte van de zaak-Dutroux gehaald zouden worden.
Al de commotie buiten de politieke en juridische wereld die bijna beroepshalve het probleem behartigt, blijkt terug te brengen tot de voorspelde val van een Witte Ridder in het drama-Dutroux. Toen schrijnend aan het licht was gekomen hoe de politiediensten in ons land wel eens klungelen en hoe het gerecht geregeld in de fout gaat, had de publieke opinie daarin zeker niet tegengesproken door de media in Connerotte de redder van het Avondland herkend. En uitgerekend die held gleed uit over een bananenschil.
ZOENOFFER.
Jean-Marc Connerotte joeg zijn onderzoekers de dagen en de week vóór de uitspraak van Cassatie tegen een ongemeen hoog tempo van de ene opdracht naar de andere. ?We hebben nu al recuperatie te goed tot iets na nieuwjaar,? meldde één van de vertwijfelde rechercheurs sarcastisch. De poging om nog een doorbraak te forceren voor Cassatie Connerotte zou terugfluiten, mislukte. Het graafwerk in de fameuze tunnel, het verwerken van nog eens een blik videocassettes, het opnieuw tegen het licht houden van de Tsjechische filière, het leverde niks op voor onmiddellijk gebruik. Ook op het puur formele vlak, in de juridische strijd om het dossier, bleef de onderzoeksrechter uit Neufchâteau van elk geluk gespeend.
Wat eerst een ongedwongen, spontaan feestje was geweest rond Sabine Dardenne en Laetitia Delhez, de twee meisjes die levend uit de kelders van Marc Dutroux waren gered, bleek later zuivere fundraising voor de verdediging van de burgerlijke partij. De voorzitter van de VZW Marc et Corine deed er ongevraagd nog een schep bovenop met de mededeling dat de twee magistraten op deze zonder twijfel met de beste bedoelingen opgezette bijeenkomst, een balpen gekregen hadden, plus bloemen voor hun vrouwen. Op dat ogenblik hielden scherpslijpers nog voor dat het Hof van Cassatie de aanwezigheid van het duo kon uitleggen als een onderzoeksdaad ; omdat zogenaamde moeilijke contacten met de twee meisjes de enquête stremden. Een ongedwongen samenzijn om de zaak weer op gang te trekken. Amper was deze piste geopend of de organisatoren van het spaghetti-avondje meldden dat beide heren zelfs geen woord met Sabine of Laetitia hadden gewisseld. Connerottes zoenoffer lag toen definitief vast. Maandag vond Cassatie dat een ?onderzoeksrechter nooit ophoudt een rechter te zijn die geen schijn van partijdigheid mag wekken bij de partijen of bij de publieke opinie ; dat geen enkele omstandigheid, hoe uitzonderlijk ook, hem van die verplichting ontslaat.?
Voelde het Hof van Cassatie bij het in elkaar steken van het Salomonsoordeel de druk van de publieke opinie ? De niet mis te interpreteren vingerwijzingen van de uitvoerende en wetgevende macht ? Lieten de magistraten zich leiden door een mogelijke reprimande uit Straatsburg, door Dutroux’ verdediger Julien Pierre als ultiem rechtsorgaan achter de hand gehouden ? Wellicht speelden deze overwegingen slechts op het tweede plan. In wezen lag de kern van het dilemma overigens niet in Straatsburg. Een veroordeling door het Europees Hof wegens schending van de rechten van de mens, zou het Belgisch rechtswezen alleen in verlegenheid kunnen brengen. Maar welke uitspraak dan ook, ze zou Dutroux niet uit de cel halen.
SPOOKBEELD.
Cassatie had met de genuanceerde uitspraak, waardoor overigens ook procureur-generaal Eliane Liekendael niet in de wind werd gezet, wellicht andere ideeën in het achterhoofd. Bijvoorbeeld dat bij het overhevelen van het dossier naar, zeg maar, Brussel of andere arrondissementen, een stroom verzoeken op gang kon komen voor ontheffing van magistraten op grond van gewettigde verdenking. Verdenking op haar beurt gebaseerd op de meest uiteenlopende, futiele of spitsvondige redenen. Wellicht dacht Cassatie ook al een stap verder in deze zaak zelf, met name aan het latere proces-Dutroux. Bij een handhaven zonder meer van rechter Connerotte dook meteen het spookbeeld op van verdedigers die opnieuw zouden beginnen aan uitputtende en bij de publieke opinie grotendeels onbegrepen procedureslagen.
Recht spreken, bestaat er volgens jurist Marcel Storme (zie verderop in dit blad) in hart en verstand met elkaar te proberen verzoenen. Het Hof van Cassatie deed daar maandag een gezien de schrijnende en gruwelijke context, van tevoren tot mislukken gedoemde poging toe. Het resultaat ervan beviel lang niet iedereen. Ook de politieke wereld niet, die alsof er een andere mogelijkheid bestond, zich ?zou neerleggen bij het arrest.? Door nogal wat ondoordachte, demagogische reacties was opnieuw een mooie kans om te zwijgen teniet gedaan.
Jos Grobben
Het Hof van Cassatie probeerde hart en verstand met elkaar te verzoenen.
Jean-Marc Connerotte : de voorspelde val van de Witte Ridder.
