De gematigde katholiek John Hume over het akkoord dat een eind moet maken aan meer dan dertig jaar geweld in Noord-Ierland. “We moeten samenwerken met respect voor onze verschillen.”
Een van de stuwende krachten achter het “historische” akkoord dat net voor Pasen werd gesloten, is John Hume (61), voorzitter van de SDLP, de Social Democratic Labour Party. Hume, een gematigd katholiek, geniet een grote populariteit. Algemeen wordt aangenomen dat hij bij verkiezingen voor een Noord-Iers premier, zijn tegenspeler, de protestant David Trimble, gemakkelijk verslaat.
Maar Hume toont zich in de eerste plaats een realist. Een gesprek over de kansen op vrede.
Velen zien in het Goede-Vrijdagakkoord een overwinning van de katholieke nationalisten. Dominee Ian Paisley van de DUP (Democratische Unionisten), een man van de harde lijn, verkettert het “dictaat van Dublin”. U bent katholiek. Bent u de overwinnaar?
JOHN HUME: Doorheen het hele proces hebben we geprobeerd ervoor te zorgen dat geen enkele kant de overwinning kan opeisen. Wij zijn een verdeeld volk. De overwinning van één volksdeel brengt geen vrede. Iedereen moet zich gerespecteerd voelen. Onze SPLD heeft zich daaraan gehouden. En wat Paisley betreft, ik heb hem al vaak gezegd dat hij niet meer zou weten wat te zeggen als het woord “neen” uit de Engelse woordenschat wordt geschrapt.
Toch is het document maar voorlopig. De belangrijkste strijdpunten werden naar commissies doorgeschoven.
HUME: Het conflict in Noord-Ierland is complexer dan de verdeeldheid van het Noord-Ierse volk. De moeilijke relaties tussen Noord-Ierland en de Ierse republiek, tussen de republiek en Groot-Brittannië hangen daaraan vast. De belangrijkste vooruitgang was dat alle Noord-Ierse partijen én beide regeringen in hetzelfde gebouw aanwezig waren.
Zonder rechtstreeks met elkaar te praten.
HUME: Maar wel met een akkoord als resultaat.
De unionisten zeggen dat de band met Londen nu strakker is geworden. De republikeinen geloven dat het de eerste stap is naar een hereniging van het hele eiland. Dat is een heel verschillende interpretatie.
HUME: Er zijn altijd mensen die een tekst ombuigen tot hij hen past. Wij wilden het Europese model voor conflictoplossing volgen. Dat wil zeggen dat het akkoord voor Noord-Ierland instellingen voorziet, waardoor de beide bevolkingsgroepen kunnen samenwerken voor alles wat hen beiden tot voordeel strekt. Eenzelfde model geldt voor wat Noord-Ieren en Ieren aangaat. Als we samenwerken tot nut van de economische welvaart van ons allen, dan zullen de barrières die ons eeuwenlang gescheiden hielden, afbrokkelen.
Wat heeft dat met Europa te maken?
HUME: In Europa hebben volkeren die elkaar eeuwenlang naar het leven stonden, instellingen uit de grond gestampt die de samenwerking mogelijk maken, met respect voor elkaars verschillen. Dat moet het verdrag in Ierland brengen. We moeten samenwerken in de plaats van elkaar af te slachten.
Toch is de ontwapening een heikel punt dat maar heel voorzichtig beschreven wordt.
HUME: Dat is niet waar. Het verdrag stipuleert duidelijk dat een internationale commissie zich daarover zal buigen. Maar het gaat er niet om enkele mensen tot capitulatie te dwingen. De vraag is: hebben de gewapende groepen het geweld afgezworen? Dàt is belangrijk. Anders geven ze ’s maandags hun wapens af en kopen er dinsdag nieuwe. Dit verdrag heeft één opperste bedoeling: het geweld in Noord-Ierland voor altijd uitsluiten. Daarin zijn we – denk ik – geslaagd.
Eenzelfde verdrag hield 25 jaar geleden geen vijf maanden stand.
HUME: Er is een verschil. Er komt een referendum voor het hele eiland. Het is de eerste keer in onze geschiedenis dat Noord en Zuid samen stemmen voor gezamenlijke instellingen. Het referendum legt de basis van de latere stabiliteit. Het kan later door niemand genegeerd worden.
De kiezers stemmen dus toe.
HUME: Ik weet uit ervaring dat een overgrote meerderheid van de Ieren een duurzame vrede wil en dus ja zegt op 22 mei.
De Amerikaanse senator George Mitchel die de onderhandelingen leidde, vreest dat er opnieuw geweld losbarst.
HUME: Een nieuwe golf van geweld kan alleen veroorzaakt worden door splintergroepen die van bij de aanvang het vredesproces wilden saboteren. Vroeger konden zulke groepen geloven dat ze vochten voor het recht op zelfbeschikking. Dat recht is nu onderworpen aan een referendum, we hebben zelfbeschikking veroverd.
Copyright Knack/Der Spiegel.
