Originele drukken van Albrecht Dürer.

Het Petit Palais bezit een bijna integrale verzameling originele drukken van Albrecht Dürers houtsneden en kopergravures. Hoe bekend de prenten ook mogen zijn door de hedendaagse fotogravure, ook hier geldt dat een oorspronkelijke print eigen kwaliteiten heeft. Het fotografisch proces staat haaks op de graveertechniek, iets wat je sterk aanvoelt bij het doornemen van de catalogus.

De balans tussen inkt, papier, persen en opzuigen ligt in de drukkunst van vandaag helemaal anders. De graveerkunst is hier vooral een handlanger van het vertellen : prenten bij een tekst, in een boek, in sequensen. Alles is hier in beweging. Toch gaat men niet zomaar van prent naar prent, want iedere houtsnede en gravure is voorzien van een tegenwicht in te ontdekken details, hoog-middeleeuwse ornamentiek, een veelheid aan symbolen en referenties. Iedere prent vraagt een eigen concentratie.

Tussen houtsnede en kopergravure is de balans van vertellen en beschrijven verschillend : de houtsnede is omwille van haar techniek al beperkter in haar detaillering. De lijnen zijn schema’s, de figuren worden in een eenvoudiger emotie neergezet. De pathos van de houtsneden is groter en intenser. De beelden zijn in zekere zin sentimenteler, extremer. De kopergravure wordt door de kunstenaar zelf op de plaat ingegrift de houtsnede uitgevoerd aan de hand van tekeningen door een professioneel snijder. Ook technisch gezien is de kopergravure tot een veel grotere dichtheid en nuancering van lijnen in staat.

Emoties worden via subtieler weer te geven uitdrukkingen complexer en er komen veel meer details in het beeld : stofweergave, de huid van dingen, mensen en dieren worden zichtbaar in de gravure. Het is dan ook in dat laatste dat Dürer zijn werkelijke, grootste ambities legt. Ambities van velerlei aard : de vaardigheid van de graveur, maar ook de cultuur van de intellectueel, de theologische en mythologische kennis van de humanist, de wetenschappelijke kennis van het perspectief, de belangstelling voor de natuur. Overal triomfeert diversiteit.

De nieuwe technieken zijn er om die diversiteit te capteren, te vangen in één systeem om het van daaruit als een orkaan van verschil uit te laten waaieren. De ontreddering die zich van de kunstenaar meester maakt op het einde van zijn leven is des te aangrijpender. Aan de ene kant een vlucht zonder restricties in de meest virtuoze ornamentiek, aan de andere kant enkele etsen (een nieuwe techniek die hij uitprobeert) waarin iets als zuiver expressionisme zichtbaar wordt.

Dirk Lauwaert

?Albrecht Dürer, oeuvre gravé?, Musée du Petit Palais, Parijs, tot 21/8.

Albrecht Dürer, La Descente de croix, houtsnede, (1509-1510) : graveur, intellectueel, humanist.