De Tijd is met een tweeluik op tournee. ‘IJsberenrevue’ en ‘Zien kijken’ ademen de intieme sfeer van vrienden-onder-elkaar.

Het is tegenwoordig bon ton om het werk van regisseur-acteur Lucas Vandervost als ‘verteltheater’ te omschrijven. Alsof de artistiek leider van De Tijd en zijn acteurs hun publiek een afgerond verhaal, laat staan verhaaltjes, vertellen. Alsof ze niet staan te acteren, maar hooguit vertellers zijn. Goed, er kan begrip worden getoond voor de redenering: Vandervost en de zijnen gaan op een directe, intieme en haast samenzweerderige manier met de toeschouwer om. Bij hen blijven de grote gebaren en de hoge woorden afwezig. Hun theater bezit de gezellige warmte van vrienden-onder-elkaar, bij een etentje bijvoorbeeld, en als lekkerbekken proeven de acteurs met zoveel smaak van taal, woorden, zinnen en klanken dat de toeschouwer er het water van in de mond krijgt. Kortom: de mensen van De Tijd zijn fijnproevers en dat lijkt mij toch een mooiere omschrijving voor hun werk dan ‘verteltheater’.

Het kan haast geen toeval zijn dat IJsberenrevue, de ene helft van het tweeluik waarmee De Tijd dezer dagen op tournee is, ook een tekst bevat van Johannes van Dam, de culinaire fijnschrijver van De Morgen en Het Parool. Een tekst over het bereiden van martini dry: voor Van Dam volstaan enkele druppeltjes vermouth en citroen in een oceaan van gin. Volgens dat recept lijkt ook IJsberenrevue gemaakt. De korte fragmenten uit teksten van een lange reeks schrijvers zijn de druppels die samen een grote plas vormen. Erg uiteenlopende schrijvers komen er aan het woord. Duidelijk herkenbaar zijn de teksten van bijvoorbeeld Armando, Paul Auster, Samuel Beckett, Thomas Bernhard, Italo Calvino, Herman De Coninck, Guido Gezelle, Judith Herzberg, Robert Musil, Nijinski, Toon Tellegen en Filip Vanluchene, maar de herkomst doet er verder niet toe. Want samen vormen ze een heterogene speeltekst, die als losse nummers van een ernstige revue wordt gepresenteerd door zes acteurs (Dirk Buyse, Johan Van Assche, Wim van der Grijn, Lucas Vandervost, Johan Van Lierde en Hilde Wils). Even lichtvoetig als de titel van de productie laat vermoeden, al is de samenhang tussen de verschillende nummers wel eens zoek.

IJsberenrevue baadt in een knusse wintersfeer met de croonerstem van Perry Como, de pantomime van schaatsende acteurs en een lome ijsbeer op de achtergrond. De kans dat u een enigszins andere voorstelling zult zien dan degene die net is beschreven, is trouwens reëel. Telkens maken namelijk andere gastacteurs hun opwachting. Het gastoptreden van Warre Borgmans (als de toneelschrijver die steeds met nieuwe ideeën komt aanlopen), Mieke De Grootte, Bob De Moor en vogelimitator Albert Witters, die de premièrevoorstellingen opfleurden, zult u wellicht moeten missen.

HET MOMENT VAN DE KLIK

Met de zes ‘vaste’ acteurs van IJsberenrevue maakte Vandervost nog een tweede productie, Zien kijken, die een week na de eerste in première is gegaan. In tegenstelling tot de bonte chaos van IJsberenrevue hanteert Zien kijken een strakkere, maar ook wat strammere structuur. Met een tekst van fotografiejournalist Johan De Vos in de hand vroeg Vandervost zes auteurs (Claire Swyzen, Guido De Bruyn, Josse De Pauw, Wannes Van de Velde, Stefan Hertmans en Filip Vanluchene) om een tekst te schrijven bij foto’s van Henri Cartier-Bresson. De oprichter van het bekende fotoagentschap Magnum is gebiologeerd door het juiste moment van de klik, l’instant décisif zoals hij het in een essay noemde. Retouches of correcties achteraf in het fotolab zijn voor de Fransman uit den boze.

Het zijn foto’s die de toeschouwer in Zien kijken, dat oorspronkelijk Cartier-Bresson heette, ook te zien krijgt. In grenen kaders zijn ze vervat, de acteurs halen ze uit houten transportkisten en brengen ze letterlijk in beeld, terwijl ze met de teksten van de verschillende auteurs de foto’s in taal gaan besluipen. Het gevaar van een schoolse, docerende aanpak is niet denkbeeldig en het valt de acteurs en regisseur niet altijd makkelijk om die klip te omzeilen. Met de schijnbaar luchtige teksten (met name van Johan De Vos, Guido De Bruyn, Josse De Pauw en Filip Van Luchene) lukt dat gelukkig wel en krijgt de voorstelling de nodige vaart en lichtheid die ze elders ontbeert.

Voorstellingen IJsberenrevue: op 4.3 in Gent (Vooruit), 10-11.3 in Antwerpen (Monty) en 15-16.3 in Brussel (de Bottelarij). Zien kijken op 1.3 in Kortrijk (Schouwburg), 2-3.3 in Gent (Vooruit), 7 en 9.3 in Antwerpen (Monty), 14.3 in Brugge (De Biekorf) en 17-18.3 in Brussel (de Bottelarij).

Paul Verduyckt

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content