Barack Obama maakt vier documenten over de ‘harde verhoormethodes’ van de CIA openbaar én neemt agenten die de foltertechnieken hebben toegepast in bescherming.
De bedoeling was om de discussie over de foltermethoden van de CIA in rustiger banen te leiden. Maar sinds Barack Obama vier memorandums uit de jaren 2002-2005 over het toepassen van speciale ondervragingstechnieken openbaar heeft gemaakt, is Amerika in twee kampen uiteengevallen. Conservatieven verwijten Obama dat hij de nationale veiligheid in gevaar brengt, mensenrechtenorganisaties eisen nu nog stelliger dat de verantwoordelijken worden vervolgd.
Maar uitgerekend president Obama zelf heeft de ondervragers van de CIA beloofd dat ze niet voor een rechter zullen moeten verschijnen. ‘Het zou niet eerlijk zijn’, zei hij, ‘dat mensen die hebben gehandeld binnen de krijtlijnen die door het ministerie van Justitie werden getrokken, daar achteraf ter verantwoording voor zouden worden geroepen.’ Dat klonk links Amerika dan weer als een soort amnestie in de oren.
De memorandums beschrijven heel precies de technieken die door president Bush werden toegestaan. Zo mag bij ‘ waterboarding’, een foltertechniek waarbij verdrinking wordt gesimuleerd, gedurende maximaal 40 seconden water van een hoogte van 30 tot 60 centimeter over de met een doek bedekte mond en neus van de ondervraagde vloeien. Daarna mag die drie of vier keer normaal ademhalen, waarna het proces wordt herhaald.
Er worden ook methoden beschreven die tot nog toe onbekend waren. Zo, bijvoorbeeld, een techniek waarbij de ondervraagde herhaaldelijk met grote kracht bruusk tegen een muur wordt gedrukt. Een ander memorandum uit 2002 keurt uitdrukkelijk het gebruik van (ongevaarlijke) insecten goed voor het verhoor van een commandant van Al-Qaeda, Abu Subeida, van wie bekend was dat hij een panische angst heeft voor kleine diertjes. De bedoeling was om hem urenlang in een kist vol insectenop te sluiten, maar dat planzou nooit zijn uitgevoerd.
Veel Amerikanen vinden dat de auteurs van de memorandums dienen te worden vervolgd. Zoals Jay Bybee, nu rechter in het beroepshof in San Francisco, en John Yoo, ondertussen professor aan de universiteit van Californië in Berkeley, die het memorandum over waterboarding schreven.’Zij maakten deel uit van de samenzwering om het gebruik van foltertechnieken te legaliseren’, zegt Michael Ratner van het Center for Constitutional Rights in New York. ‘Als we nu niets doen, is de boodschap duidelijk: schrijf wat memo’s en folter erop los.’
Invloedrijke Democraten zoals senator Pat Leahy willen dat er een onderzoekscommissie komt, om er zeker van te zijn dat zulke praktijken zich niet opnieuw kunnen voordoen. Medewerkers van Bush blijven de speciale technieken verdedigen. De voormalige CIA-directeur Michael Hayden en voormalig vicepresident Dick Cheney zien in de publicatie een gevaar voor de nationale veiligheid. Volgens Cheney leverde het folterprogramma ‘belangrijke resultaten’ op.
© Der Spiegel
