Het Forum: plein in Rome, tussen Capitool en Palatijn, waar burgers samenkwamen om publieke zaken te bespreken en recht te doen.
Mijnheer Rogge, in De Standaard stond een oproep van ‘experts in arbeidsrecht’ om het verschil tussen arbeiders en bedienden af te schaffen.
Jacques Rogge: Dat onderscheid is een erfenis van het industriële tijdperk en zal in onze huidige kennismaatschappij hoe dan ook verdwijnen. Er ontstaat een nieuwe economische samenleving waarin niemand een vaste job zal hebben en waarin men regelmatig van werkgever en arbeidsrichting zal veranderen. Mensen zullen telkens weer nieuwe vaardigheden moeten aanleren, of ze verdwijnen uit de markt. De kunstmatige indeling tussen blue collar en white collar beantwoordt niet meer aan de realiteit. Maar het zal een tijdje duren vooraleer onze structuren daaraan aangepast zijn. Het VBO duwt voorlopig op de rem, en in de vakbonden zijn bestaande baronieën en feodaliteiten ook niet zomaar bereid hun territorium op te geven.
Wie zal de gelijkschakeling tussen arbeiders en bedienden betalen?
Rogge: Die operatie moet zoveel mogelijk neutraal zijn. Je kan niet zomaar de opzegvergoedingen en sociale voordelen van de bedienden uitbreiden tot alle werknemers. Wat er bij de ene categorie bij komt, moet er bij de andere af. Dat wordt een delicate evenwichtsoefening, maar er is geen alternatief als we onze concurrentiepositie willen behouden in het eengemaakte Europa met zijn eenheidsmunt, en zijn vrij verkeer van mensen, kapitalen, goederen en diensten. Landen als België zullen een deel van hun gesofistikeerde sociale voordelen moeten afbouwen om niet uit de boot te vallen tegenover landen waar veel minder sociale voorzieningen zijn. Er is geen concurrentie meer mogelijk op basis van selectieve devaluaties of invoerrechten. Het is de combinatie van productiviteit en loonkosten die de economische bloei bepaalt. Wij zijn zeer productief, maar hebben hoge loonkosten. Als de lagelonenlanden hun achterstand inzake productiviteit inhalen, rest ons geen andere uitweg dan onze eigen loonkosten te verlagen. Maar dat brengt dan weer onze sociale welvaartsstaat in gevaar. Het is een onrustwekkend vooruitzicht.
Het wegvallen van de scheiding arbeiders-bedienden, zal ook de overheid geld kosten. En deze regering geeft al zoveel uit.
Rogge: Door de gunstige conjunctuur is er een klein spaarpotje vrijgekomen, waar gretig in gegraaid wordt. Voeg daarbij de stijgende olieprijzen die de economische groei bedreigen, en dat spaarpotje zou even snel weer leeg kunnen zijn. Ik neem aan dat de budgettaire orthodoxie, onder strenge Europese controle, gerespecteerd zal worden. Maar op een fikse belastingverlaging zou ik alvast niet hopen.
Binnenkort komt het eerste hoogactieve kernafval uit La Hague terug naar Dessel. Wordt het gevaar van het kernafval onderschat?
Rogge: België geniet op het gebied van kernenergie een goede reputatie. Die wordt al opgebouwd sinds de tijd toen wij uranium uit Congo verhandelden. In Mol en Dessel zijn ze al vele jaren bezig met geavanceerd onderzoek terzake. Ik vertrouw erop dat ze deze materie beheersen. Want het kernafval en het transport ervan blijven een probleem. Maar dat is de prijs die we betalen voor onze welvaart. Door het stilaan uitdrogen van de oliebronnen, worden we steeds meer afhankelijk van kernenergie.
De Raad van State heeft de benoeming van Danièle Reynders tot voorzitster van de rechtbank in Luik vernietigd. En de commissies voor regularisaties zijn zuiver partijpolitiek samengesteld. Ook deze regering bezondigt zich blijkbaar aan politieke benoemingen.
Rogge: Die kwalijke reflexen uit het verleden zijn niet een-twee-drie volledig uit te roeien. Toch heeft er een gunstige kentering plaatsgevonden. Om te beginnen, houdt de pers de politici veel scherper in de gaten dan vroeger, en de publieke opinie slikt de vriendjespolitiek niet langer. Daarnaast zijn op sommige niveaus mechanismen ingebouwd om komaf te maken met partijpolitieke benoemingen. Justitie is daarvan het opvallendste voorbeeld. In de toekomst beslist de Hoge Raad voor Justitie, en wordt de macht van de partijen ingeperkt. De bevordering van mevrouw Reynders was een van de laatste volgens het oude systeem, waarbij de minister het laatste woord had. Het is verkeerd om hiervoor met de vinger naar Marc Verwilghen te wijzen, want het spreekt vanzelf dat de benoeming van Reynders een afspraak binnen de regering was, of op zijn minst binnen het kernkabinet.
De Brusselse burgemeester de Donnéa heeft de Oostenrijkse dienst voor toerisme geweerd van het Vakantiesalon, al zwakte hij dat nadien af. België blijft zich profileren in de internationale politiek.
Rogge: Laten we dat een handige poging noemen om ons imago weer wat glans te geven. Ik kan getuigen dat België in het buitenland de voorbije jaren bijzonder veel aanzien heeft verloren. De zaak-Dutroux, de Agusta-affaire met de veroordeling van onze secretaris-generaal van de NAVO, de dioxinecrisis, de verlammende communautaire spanningen waarvan het buitenland niets begrijpt… die slechte reputatie werd op de duur een handicap die je in alle internationale contacten eerst moest overwinnen. Dat wordt door Louis Michel op een slimme manier omgebogen. Door het protest tegen Pinochet en Haider, vervullen we plotseling de rol van voortrekker in morele kwesties, zoals ook de Scandinavische landen dat doen. Daar kunnen wel wat sarcastische opmerkingen bij gemaakt worden, maar die nieuwe profilering is een goede zaak. Want het slechte imago speelde ons op vele terreinen parten.
Met het aanklagen van de Iraanse president Rafsanjani komen we wel op glad ijs terecht.
Rogge: Ik denk dat Verhofstadt en Michel die actie al minder op prijs stellen, maar ze hebben zich neer te leggen bij de scheiding van de machten. Als de onderzoeksrechter een onderzoek tegen Rafsanjani wil instellen, staat hem dat vrij. Al maakt zo’n procedure internationaal geen enkele kans en is het belangrijkste effect ervan dat de Iraniërs de gelederen sluiten achter hun president. Die mensen leven in een andere politieke cultuur en begrijpen niet dat bij ons een minister van Justitie een onderzoeksrechter niet aan banden kan leggen. Maar verder zal dit incident wel koelen zonder blazen.
Moet het Westen zich niet veel feller afzetten tegen de folteringen in Iran?
Rogge: Moreel gezien wel, maar realpolitik staat vaak haaks op ethische overwegingen. Men pleit voor zelfbeschikkingsrecht voor de volkeren, maar Kosovo mag niet onafhankelijk worden. Kroatië mocht het wel, moest het zelfs, omdat de Duitsers het wilden. De voorbeelden liggen voor het grijpen. In Koeweit is er een verpletterende invasie geweest omdat de Iraakse bezetting de oliebevoorrading in gevaar bracht, terwijl men Tsjetsjenië zonder meer plat laat bombarderen. Hypocrisie is een vast onderdeel van internationale politiek, consequentie is dat niet. We kunnen schendingen van de mensenrechten aan de kaak stellen, wie verder wil gaan, moet ook bereid zijn daarvan de prijs te berekenen en zo nodig te betalen.
Na Super Tuesday zijn George Bush en Al Gore zeker van hun nominatie voor de presidentsverkiezingen.
Rogge: Voor Bush zou dat een Pyrrusoverwinning kunnen zijn. Niet alleen heeft hij een zware ruk naar rechts gemaakt om McCain te verslaan, hij heeft ook het grootste gedeelte van zijn financiële middelen moeten gebruiken. En dat kan hem in de strijd om het Witte Huis zuur opbreken. De Amerikaanse verkiezingscampagnes komen in Europa grotesk en weinig geloofwaardig over. De primaries kan je in het beste geval een element van democratie binnen de politieke partijen noemen. Bij ons hebben die een veel sterkere greep op kandidaturen en lijstvormingen. Maar naast dat positieve punt staat de smakeloosheid van heel wat campagnes, en de openlijke financiering ervan door grote bedrijven en belangengroepen, die daar uiteraard een wederdienst voor willen. De Amerikaanse verkiezingen, dat is Agusta tot de vierde macht. Ze zijn een uitholling van het begrip democratie. John McCain vecht daartegen, maar is verplicht dezelfde technieken toe te passen of hij wordt niet gehoord. In België en in ons omringende landen, zijn de politieke zeden in een gunstiger richting geëvolueerd door een strenge reglementering van de partijfinanciering.
In Duitsland betaalt Helmut Kohl de tol van de oude misbruiken. Hij moet op bedeltocht om de boete van de CDU te kunnen betalen.
Rogge: Een vernederend en zielig tafereel. Het getuigt van weinig respect voor een van de grootste staatsmannen van de eeuw. De man die de hereniging van Duitsland heeft doorgevoerd tegen de wil van Gorbatsjov, Mitterrand, en heel wat westerse leiders in, verdient een beter lot dan te worden gebrandmerkt als schuldige voor een gebruik waarvan zovelen geprofiteerd hebben. Het strekt Kohl tot eer dat hij ook onder deze druk de belofte van geheimhouding aan zijn financiers niet schendt. Hopelijk laat men hem voortaan met rust, en moet hij niet ook nog voor de rechtbank verschijnen.
In Mozambique zijn vele honderdduizenden mensen getroffen door de watersnood. De internationale hulpverlening is te traag op gang gekomen.
Rogge: Er kan werk gemaakt worden van een goed uitgerust en getraind internationaal hulpteam dat permanent paraat staat. Maar ook dan zijn drama’s als Mozambique niet te vermijden. Het is nu eenmaal erg moeilijk om een hulpactie uit te voeren in een land waar nauwelijks infrastructuur en communicatiemiddelen voorhanden zijn. Graca Machel zegt dat de wereld pas reageert als er voldoende doden geteld zijn. Maar meer nog zijn het de media die bepalen wanneer iets een echte catastrofe is en de hulpverlening in gang moet worden gezet. Madagascar is even erg getroffen door de watersnood, maar omdat we daarvan geen beelden zien wordt er nauwelijks van gesproken. De aardbeving in Turkije was binnen de halve minuut wereldnieuws, omdat CNN een bureau in Istanbul heeft dat meteen in actie schiet. Mozambique is een arm land zonder strategische betekenis of politiek gewicht. Daar zijn geen correspondenten van de grote media. Het is onrechtvaardig, maar het is zo.
Op het Chinese Volkscongres is weer scherpe taal gesproken tegen Taiwan, waar volgend weekend een nieuwe president gekozen wordt.
Rogge: Taiwan vormt voor China geen bedreiging, en is vooral nuttig voor intern politiek gebruik. De Chinezen zijn altijd gevoelig geweest voor hun autonomie en hebben enclaves onder buitenlands bestuur steeds beschouwd als een inbreuk op hun soevereiniteit. Vandaar het belang van de recente teruggave van Hongkong en Macao. Taiwan is een ander geval, omdat het bestuur er in handen van Chinezen is, maar een eventuele onafhankelijkheid is voor de Volksrepubliek een onduldbare aantasting van het grondgebied. Maar die externe dreiging wordt graag gebruikt om interne problemen te maskeren.
Die interne problemen hebben onder meer te maken met corruptie. Zowel president Jiang Zemin als premier Zhu Rongji hebben al een paar keer harde maatregelen aangekondigd, maar zonder succes. Gaat China dezelfde weg op als Rusland?
Rogge: Ik denk het niet. Corruptie is bijna inherent aan het Chinese systeem, want de uitgestrektheid van het land en de bestuurlijke decentralisatie hebben tot gevolg dat er veel lokale potentaten zijn, die min of meer autonoom beslissen over overheidsbestedingen, reglementen, vergunningen en zo meer. In China ontbreken de beste twee wapens in de strijd tegen corruptie: een onafhankelijk gerecht en een vrije pers, die misbruiken aanklagen. Maar de centrale overheid geeft het probleem openlijk toe, en wil ertegen strijden. Dat wordt ook geëist door de internationale zakenwereld, en vermits de Chinezen een economische grootmacht willen worden, zijn ze daar gevoelig voor. Voorlopig wordt de corruptie met harde repressie bestreden, maar de invoering van een echte pluralistische democratie zou een betere methode zijn.
JACQUES ROGGE
Koen Meulenaere
