“Verlaten Perron” van Danuta Reah en “O staat voor onheil” van Sue Grafton.
De schrijfster slaat onmiddellijk toe. “Het was op een donderdagavond in december dat Debbie de moordenaar zag.” Zo begint Verlaten Perron ( Only Darkness) van Danuta Reah, door de uitgever aanbevolen als psychologische thriller. Op de cover wordt de titel gevisualiseerd: een verlaten perron, met dichtbij de rails een shawl, die er wat verloren bijligt. De achterflap doet er nog een schepje bovenop. “Wie huivert er niet bij het zien van een leeg, donker perron, een slechtverlichte parkeerplaats of een koude, akelige kelder?” Herkenbare angsten, vakkundig bespeeld door een auteur die haar griezelklassieken kent. Ze trekt, met succes, alle registers open: noodweer, stortregen, ijskoude wind, verlaten klein station, blonde vrouw die op andere donderdagavonden het tweede perron bevolkte, is er niet. Gebroken glas, van de vernielde lamp, die nog zwak flikkert. En bovenaan de trap, naar de enige uitgang, staat onbeweeglijk een forse gestalte.
Rillen en smullen, maar het behaaglijke grijnzen zal de lezer in de loop van het verhaal vergaan. De blonde vrouw van het andere perron blijkt vermoord: het vierde slachtoffer van ‘de spoorbaanwurger’, zo genoemd omdat de zwaar verminkte lijken naast spoorbanen werden aangetroffen.
Debbie Sykes, docente Engels aan het City College, heeft sinds die donderdagavond een kil gevoel van angst en dreiging, alsof iets onbekends haar observeert. Zelf niet afkerig van een prettige dosis griezelen – ze geeft haar leerlingen opdracht een griezelverhaal te schrijven ‘dat mij bang maakt’ – ziet ze haar leven vrij snel veranderen in een nachtmerrie. De auteur weet de spanning perfect op te bouwen.
Nadat een collega en ex-minnaar van Debbie, die een beroemd journalist wil worden, haar verhaal heeft gepubliceerd onder de kop ‘Ik zag de wurger’, met daarnaast haar foto, gebeuren er onverklaarbare dingen, op school en thuis. Een van haar leerlingen wordt vermoord en haar moeder overlijdt, nadat ze ’s nachts dronken van de trap lijkt te zijn gevallen. Spannende, angstaanjagende ingrediënten, maar wat Verlaten Perron werkelijk goed maakt, zijn de in het verhaal verweven gedachten, handelingen en vooral verledens van de diverse hoofdpersonen, die langzaam maar zeker onthuld worden. Noodlottige, wrede ervaringen, die mensen tot wanhoop brengen, hen tot slachtoffer, buitenstaander of moordenaar maken.
ALS EEN BESTE VRIENDIN
Het verleden speelt ook een belangrijke rol in het vijftiende boek van Sue Grafton, O staat voor Onheil. De schrijfster, die met haar titels de letters van het alfabet afwerkt, heeft er nog elf te gaan. Volgens haar tijdrekening – de eerste drie boeken, A, B en C, speelden zich af in 1982 – is het bij O 1986 geworden.
Haar protagoniste, hardboiled privé-detective Kinsey Millhone, moet het dan ook nog stellen zonder mobiele telefoon, internet etc., maar verlaat zich op ‘volharding, verbeeldingskracht en vindingrijkheid’. Het boek is opgedragen aan Graftons kleindochter, die de naam Kinsey heeft gekregen. Zo blijft het een grote familie: voor de schrijfster, die Kinsey Millhone als haar alter ego beschouwt, als degene die ze had kunnen zijn als ze niet getrouwd was en kinderen had gekregen; en voor de trouwe lezers, die K.M. inmiddels net zo goed kennen als hun beste vriendin. Ze wordt langzamer oud dan wij en is nu 36 jaar. Een sterke persoonlijkheid, die ook kwetsbaar is. Twee keer gescheiden, ex-politieagente, altijd gekleed in spijkerbroek en trui, in het bezit van één jurk voor speciale gelegenheden.
Weer een verhaal dat prettig leest, waarin geweld even beeldend en vloeiend wordt beschreven als de angst voor de tandarts en het eten van junkfood. Ditmaal wordt Kinsey hardhandig teruggeworpen in het verleden. Een onverwacht opgedoken doos met oude schoolspullen en andere onaangename verrassingen, voert haar naar iemand met wie ze al jaren geen contact meer heeft: haar eerste man, Mickey Magruder, voormalig rechercheur bij de zedenpolitie.
Indertijd beschuldigd van doodslag na een kroegruzie, vroeg hij Kinsey hem een alibi te verschaffen. Ze weigerde dat en verliet hem. Nu lijkt het erop dat hij onschuldig was. Tot overmaat van ramp hoort ze dat hij is neergeschoten en in coma ligt. Haar integriteit, eer- en schuldgevoel, dwingen haar tot een grondig onderzoek. Eind jaren zestig, begin zeventig, Vietnam, de ‘seksuele revolutie’: alles komt weer boven. Nonchalant, maar haarscherp opgetekende karakters, een goed uitgewerkte plot, en een einde dat Kinsey in staat stelt voort te gaan met haar leven. Ze is klaar voor het P-avontuur.
Danuta Reah, “Verlaten Perron”, De Boekerij, Amsterdam, 255 blz., 550 fr.
Sue Grafton, “O staat voor onheil”, De Boekerij, Amsterdam, 302 blz., 625 fr.
Ineke van den Bergen
