Vergeet de Bijbelse verwijzingen en de bucolische schilderijen: het herderschap is in trek in 2020.
Je ziet ze steeds vaker op snelwegbermen en steile kanaal- oevers: dozijnen schapen die moeilijk bereikbare graslanden kort grazen. En op een afstandje de herder. Want die bestaat dus nog. Wie kiest daar nu voor, in 2020? Lange werkdagen, een grote verantwoordelijkheid en weinig of geen collega’s: veel kandidaten zijn er niet. Maar de vraag groeit bij Vlaamse steden, die ecologisch landschapsonderhoud verkiezen boven agressieve grasmaaiers en tractoren. Knack trok de Vlaamse velden in op zoek naar drie fulltime herders.
Yasmien Lenaerts (27): Schaapsherder bij Kemp vzw
Yasmien Lenaerts is herderin bij Kemp vzw en loodst haar kudde acht maanden per jaar over de Kempense heide. ‘Voor mij is schapen hoeden meer dan een job’, zegt ze. ‘Het is een manier van leven. Een overtuiging. Door mijn kudde in natuurgebieden te laten grazen, draag ik mijn steentje bij aan een ecologisch verantwoorde vorm van landschapsbeheer. En dat geeft me een goed gevoel.’
Lenaerts wuift naar wandelaars die een foto maken. ‘Ze denken weleens dat schapen hoeden een eenzame bezigheid is, maar dat is niet zo. Ik word meermaals per dag aangeklampt door mensen die een praaatje willen slaan. Ik geef ook geleide wandelingen. Daarbij kun je met mij en de kudde door de natuur trekken. Zo brengt een schaap mensen dichter bij elkaar en bij de natuur.’
Schapen moeten niet alleen gehoed maar ook geschoren worden. ‘Het voordeel van Kemp vzw is dat je er als herder niet alleen voor staat. Wanneer de schapen in de lente geschoren moeten worden, schakelt onze organisatie professionele scheerders in. Die verlossen onze 2000 schapen in twee dagen tijd van hun dikke winterjas. De berg wol die overblijft, verwerken we in ambachtelijke producten zoals kussens of dekbedden van het merk Molwol. En voor alle duidelijkheid: “Mol” slaat op de gemeente, niet op het dier.’
Chris Caerts (49): Belgisch kampioen schapen drijven
‘Ik ben allergisch voor het romantische beeld van de herder die op zijn fluit speelt terwijl zijn kudde aan het grazen is’, zegt Chris Caerts. ‘Voor mij zijn schapen een werk- instrument. Een middel om mijn doelen en dromen te kunnen verwezenlijken. En dat zijn er heel wat. Ik heb een ecologische begrazingsfirma, een teambuildingsbedrijf en een B&B-boerderij. En onlangs werd ik Belgisch kampioen in het schapen drijven, een sport waarbij je met bordercollies een kudde schapen naar een bepaalde plek moet drijven.’
Caerts is bezeten van de sport. ‘Om mezelf en mijn honden zo goed mogelijk te trainen, werken we enkele maanden per jaar in Schotland. De Schotse boeren laten hun dieren grazen in uitgestrekte en onherbergzame gebieden. Schotse schapen zijn schuw. Als je daar – samen met je honden – vat krijgt op een kudde, weet je dat je goed bezig bent.’
Caerts heeft ambitie. ‘Belgisch kampioen zijn, is leuk. Maar ik wil meer. Ik wil ook een gouden medaille op Europees niveau. Maar daarvoor zal ik hard moeten werken. Er zijn in Europa nog altijd een stuk of vijf drijvers voor wie ik de duimen moet leggen. Als ik nog enkele jaren hard werk aan mijn techniek, maak ik een kans.’
Lukas Janssens (23): Stadsherder in Antwerpen
‘Ik droomde er altijd van om boer te worden’, vertelt stadsherder Lukas Janssens, terwijl hij een van zijn schapen achter het oor kriebelt. ‘Mijn ouders begrepen er niets van. We woonden in een rijtjeshuis en hadden geen plaats voor koeien of een mesthoop. Maar ik was vast- beraden. Tot ik na mijn opleiding dier- en landbouwkunde op stage ging bij een schaapsherder in de Pyreneeën. Toen ik zag hoe boeiend het hoeden van een schapenkudde is, dacht ik meteen: als ik weer in België ben, word ik ook herder.
‘In tegenstelling tot traditionele herders hoed ik de schapen niet voor hun wol, melk of vlees. Voor mij zijn de dieren ecologisch verantwoorde grasmachines. Grazende bobcats die me helpen om moeilijk te bereiken plaatsen onkruidvrij te houden. En dat allemaal zonder lawaai of uitlaatgassen.
‘Ik noem mezelf een stadsherder omdat ik tussen april en december met mijn kuddes vooral in stedelijke omgeving graas. Of ik stress ken? Jazeker. Wanneer de schapen een plek kaal moeten eten, moet ik die volledig afbakenen met een voor- lopige afsluiting. Daar kruipt wat organisatie, tijd en denkwerk in.
‘In Antwerpen graas ik al met twee kuddes, en er komen nog dagelijks aanvragen bij. Tegenwoordig kun je als herder kuddes huren. Handig.’
