Vijftig jaar na de start van haar carrière en veertig jaar na Woodstock staat folkzangeres Joan Baez er helemaal weer. Met een nieuw album, en twee concerten in België.

Joan Baez heeft haar afspraak met de geschiedenis niet gemist. Ze stond mee aan de wieg van de folkscene begin jaren zestig, ze had een liefdesrelatie met de piepjonge Bob Dylan en introduceerde hem in de muziekwereld, ze speelde op het legendarische Woodstockfestival, ze was bevriend met Martin Luther King en ze gaf Vaclav Havel een duw in de rug tijdens de Fluwelen Revolutie in het voormalige Tsjecho-Slowakije. Niet min om op je cv te zetten.

Vijftig jaar staat ze intussen op de scène. En met Day After Tomorrow heeft ze een indringend nieuw album opgenomen. Het is een ingetogen plaat geworden, minder militant dan vroeger, contemplatief haast. En dat gaat de frêle Baez, intussen bijna zeventig, bijzonder goed af. Haar stem is minder scherp dan vroeger, en dat is goed, en er is zoveel ziel bij gekomen. Zelf nummers schrijven komt er al zo’n goeie vijftien jaar niet meer van, maar met songs van Elvis Costello, de prachtige titelsong van Tom Waits en drie nummers van Steve Earle, die ook instond voor de productie, vertoeft Baez in uitstekend gezelschap.

De zeshonderd gelukkigen die een ticket kochten voor Baez’ eerste doortocht in ons land in de stadsschouwburg van Brugge, overigens een uitstekende zaal voor dit soort optredens, zagen een gulle Joan Baez aan het werk. Een selectie uit vijftig jaar songs: van Joe Hill, dat ze nog op Woodstock speelde, tot God is God uit haar nieuwe cd, en een aantal Bob Dylancovers waaronder Blowing in the Wind…. Baez heeft een schitterende begeleidingsgroep, maar het sterkst waren misschien nog de momenten dat ze eenzaam en alleen op de scène stond, en enkel met gitaar, en zelfs tot driemaal toe a capella, de Brugse stadsschouwburg muisstil kreeg.

Onlangs hebt u opgetreden op het Newport Folk Festival, waar het vijftig jaar geleden allemaal begonnen is. Hoe was dat?

JOAN BAEZ: Ik werd er niet geweldig nostalgisch van, ook al omdat het op een andere plek plaatsvond dan vijftig jaar geleden. En bovendien herinner ik me nauwelijks nog iets van toen. Maar het was leuk. Pete Seeger was er en voor hem wilde ik er absoluut bij zijn. Ze wilden dat ik Where Have All the Flowers Gone zou zingen, maar daar had ik geen zin in. Pete zong er al een boel traditionals en ik wilde nieuwe dingen zingen. Er zijn zoveel goeie songschrijvers, en zoveel goeie songs.

Op het internet zijn fantastische beelden te zien van u en een piepjonge Bob Dylan op dat festival, begin jaren zestig.

BAEZ: Er zijn zelfs nog oudere beelden, van Club 47, waar ik mijn eerste optredens heb gegeven. Ik wist niet eens dat er ca-mera’s waren toen. Die beelden zijn pas onlangs opgedoken. Een mevrouw had ze in haar diepvriezer liggen. Waarom ze die beelden daar had gelegd, weet ik niet, maar ze blijken in perfecte staat.

Hoe is het om die beelden terug te zien?

BAEZ: We waren nog zulke kinderen toen. Ik herinner mij vooral dat ik behoorlijk in de war was in die periode. Zoals elk jong meisje van zeventien, waarschijnlijk. En ik was verschrikkelijk nerveus voor elk optreden. Echt doodsbenauwd was ik. En dan plots, van de ene dag op de andere eigenlijk, werd ik de Queen of Folk. Dat was heel ingrijpend allemaal.

Klinkt niet echt als ‘gelukkige dagen’.

BAEZ: Nee. Ik denk dat ik te bang of te neurotisch was om te genieten van het succes dat ik toen had. Toen liet ik mezelf niet toe ervan te genieten. Ik wilde ab-so-luut niet commercieel worden. Och ja… misschien is het ook mijn redding geweest. Het is alleszins beter dan er helemaal in opgaan en jezelf kwijtspelen. Dylan ging daar indertijd veel makkelijker mee om. Hij was ook vanaf het begin veel commerciëler ingesteld. Eigenlijk denkt hij van zijn negentiende al aan geld.

Hebt u nog contact met Dylan?

BAEZ: Nooit. Al was hij wel lief voor mij in de documentaire die over mijn carrière werd gemaakt. Maar ik volg zijn muziek niet meer. Toevallig heb ik wel zijn laatste album gehoord. Dat kerst-album. Een van de muzikanten had het bij zich op de tourbus. Dat klinkt echt fantastisch.

Veel fans zijn niet opgezet met dat kerst-album. Ze vinden dat hij zijn ziel ver-koopt.

BAEZ: Wat een onzin. Hij klinkt zo verschrikkelijk en lief tegelijk… net Satchmo (bijnaam van Louis Armstrong, nvdr).

Hoe naïef was het jonge meisje dat op haar negentiende wereldberoemd werd en We Shall Overcome zong?

BAEZ: Ik denk dat ik nooit naïef ben geweest. Ik heb nooit gedacht dat ik de wereld zou veranderen. Ik begon aan alles met lage verwachtingen. Het is pas als je voor jezelf hoge verwachtingen hebt, dat je gefrustreerd raakt. Ik had een doel in die dagen, zowel sociaal als politiek, en daar ben ik nooit van afgeweken. En aan de basis van alles lag voor mij de geweldloosheid. Ik heb We Shall Overcome niet zolang geleden nog opgenomen in mijn woonkamer en het opgedragen aan de mensen in Irak. En ik heb het onlangs in Iran gezongen. Dan begrijp je opnieuw wat dat nummer kan betekenen. Mensen begonnen te huilen. In Amerika zing ik het niet meer. Daar is het alleen nog een nostalgietrip.

Als u niet naïef was, was het dan toch op zijn minst niet een beetje een naïeve pe-riode?

BAEZ: Allicht wel ja, maar we mogen ook niet vergeten dat er veel gebeurd is toen. Op het gebied van de mensenrechten en zo. Vandaag wordt vaak geklaagd dat we niet veel bereikt hebben indertijd, en dat er nog altijd veel racisme is, en dat is natuurlijk waar. Is Amerika vandaag klaar voor een zwarte president? Ik weet het niet. Er lopen veel gekken rond… mensen die gelijk wat van plan zijn.

Hoe bedoelt u?

BAEZ: Ik ben best wel bang dat Obama iets zou overkomen. Zelfs niet wegens wat er met Matin Luther King is gebeurd. Het heeft te maken met een mentaliteit die er hangt. Ik stel vast dat conservatieve mensen vandaag een veel sterkere overtuiging hebben dan progressieve mensen. De progressieven zijn zo bang geworden. In woord en daad. Zelfs als er iets afschuwelijks gebeurt, durven ze zich niet uit te spreken. Dat verontrust mij.

U hebt Barack Obama openlijk gesteund tijdens de presidentsverkiezingen.

BAEZ: Ik heb mijn hart gevolgd. Ik weet natuurlijk ook dat hij chef van het leger is, maar ik wilde hem toch steunen. Ik heb hem zelfs een brief geschreven.

Wat stond daarin?

BAEZ: Ik heb hem geschreven dat hij mij altijd mag bellen als hij iets wil doen rond non-violence, dat ik hem altijd zal steunen. Weet je wat bijzonder is aan Obama? Hij weigert bang en haatvol te zijn. Ik denk dat hij altijd een plan heeft. Ik denk dat hij medeleven heeft en slim is.

Als kind hebt u haast over heel de wereld gewoond, omdat uw vader voor de Unesco werkte. Tot zelfs in Irak toe. Komt daar uw sociaal engagement uit voort?

BAEZ: Het liet natuurlijk een diepe indruk na op mij en mijn twee zussen. Ik was tien toen ik in Irak woonde. Al dat reizen heeft me wel degelijk beïnvloed. Ik voelde me er anders en vreemd door. Niet veel kinderen maken zoiets mee. Wat ik me het best herinner uit dat jaar in Irak is dat mijn moeder me er het Dagboek van Anne Frank cadeau deed. Wat een openbaring. Ik heb dat boek dat jaar meerdere keren gelezen. Ik kon me zo goed vereenzelvigen met haar. Het was het begin van mijn sociale bewustzijn.

Uw nieuwe album is erg ingetogen, met een aantal songs over de dood, en over God. Het is haast een religieus album.

BAEZ: Daar kan ik me wel in vinden, ja. Ik heb een ander leven nu. Ik heb een grappige moeder van 96, aan wie ik mijn laatste album heb opgedragen. En ik heb een kleindochter van zes. Ik breng veel meer tijd met mijn familie door dan vroeger. Dus ik ben ook een ander mens geworden. Er is meer rust, meer harmonie. Day After Tomorrow is een album dat goed vertelt wie ik ben vandaag. En dat is goed.

JOAN BAEZ CONCERTEERT ZONDAG 8 NOVEMBER IN DE ARENBERGSCHOUWBURG IN ANTWERPEN.

door michael De Cock

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content