Hubert van Humbeeck

Marc Van Peel volgt zichzelf op als CVP- voorzitter. De partij moet het politiek debat blijven sturen, vindt hij, maar ook een open dialoog aangaan met de hele samenleving.

MARC VAN PEELWERD in juni voorzitter van de CVP, omdat Johan Van Hecke privé-problemen had. Zaterdag, op een congres over ?Voorrang voor kinderen,? wordt Van Peel als enige kandidaat herkozen. Intussen is het hele land in crisis. ?De feiten waarvoor Johan toen opstapte, lijken mij vandaag futiel in vergelijking met wat we sindsdien meemaakten,? zegt Van Peel. Het incident rond Van Hecke is vergeten, en over de onmisbaar gewaande ex-voorzitter zelf wordt nog amper gesproken.

Zijn opvolger deed wat van hem verlangd werd en zorgde voor stabiliteit. Na de voorzittersverkiezing verwacht de partij wellicht meer. Maar Van Peel blijft voorzichtig, lichtjes argwanend. Hij probeert het CVP-voorzitterschap te relativeren, verwijst geregeld naar de Nederlandse politieke cultuur waarbij een partijvoorzitter zich in de eerste plaats met de eigen organisatie en de screening van zijn personeel bezighoudt, en dus veel minder met het concrete bestuur van het land.

Voor Van Peel is een partij een beweging die een natuurlijke spanning met de regering opbouwt. Of beter : zo zou het moeten zijn. In de praktijk zijn politieke partijen gebiologeerd door de directe actualiteit en stellen ze zich te veel in de plaats van de bestuurders op de verschillende beleidsniveaus. De partij moet haar oor te luisteren leggen bij de bevolking, haar eigen agenda bepalen en controleren of daar op de verschillende bestuursniveaus wat mee gebeurt. ?Partijafdelingen moeten de helft van hun tijd zoeken naar wegen om aan te sluiten bij de bevolking.?

Dat is nodig, want Van Peel spreekt van een ?crisis van de representatieve democratie.? De democratie werkt alleen met partijen. Maar binnen die partijen zitten de kanalen verstopt. De politiek buigt zich wel over belangrijke zaken, maar veel signalen bereiken haar nooit. ?Elke dag ergert elke Vlaming zich aan de files of aan het feit dat hij als een sardien in het openbaar vervoer wordt gepropt. Maar dat is geen politiek onderwerp.? Volgens Van Peel frustreert dat niet alleen de gemiddelde Vlaming, maar ook zijn partijmilitanten.

?Waarom wordt het enthousiasme van onze partijleden gefnuikt ? Waarom hebben ze de indruk dat ze niks te zeggen hebben ? Omdat ze effectief niets te zeggen hebben. Op partijvergaderingen wordt alleen over de actualiteit gesproken. Vanzelfsprekend moet dan een beroep worden gedaan op het gezond verstand om de besluitvorming in de eindfase niet te dwarsbomen. Ik zie het meer in Nederlandse zin : de CVP komt met een doorgedreven vorm van interne democratie tot een bepaald besluit. Niet over actuele zaken, maar over onderwerpen die wij binnen zes maanden aan de orde van de dag willen. De partij moet voeling houden met wat er leeft en controleren of wie namens haar bestuurt, daar rekening meehoudt.?

AFREKENINGEN.

Van Peel wil er overigens niet van weten dat, in een reactie op de maatschappelijke malaise, de verschillende ?apparaten? van de samenleving met elkaar afrekenen. Hij verwijst naar de zaak rond de milieubox van Theo Kelchtermans (CVP) en de vermeende pedofilie van vice-premier Elio Di Rupo (PS). ?Ik weiger te geloven dat het gerecht afrekent met de politiek. Het lijkt mij veeleer zo dat een procureur onmiddellijk alle pennen laat vallen omdat in één of ander dossier de naam van een minister nog maar wordt genoemd. Het is hallucinant dat procureurs oordelen dat zij zelfs geen adressen meer kunnen verifiëren. Uit angst om zelf het volgende slachtoffer te worden, nemen ze hun verantwoordelijkheid niet op.?

Van Peel vindt dat er wat koelbloediger moet worden gereageerd, ook door de pers. ?Ik huiver voor journalistieke dooddoeners over de politici, die als een klasse in de grond worden geschreven. Omgekeerd hoor ik politici over journalisten praten… Ik zal u de details besparen. Maar het komt erop neer dat journalisten alleen uit zijn op oplage- en kijkcijfers. Alle morele bekommernissen zijn hen vreemd. Ook veel magistraten voelen zich ongelukkig over de wijze waarop inderdaad bestaande misstanden bij het gerecht worden veralgemeend. Dit soort afrekeningen tussen de apparaten is funest, leidt niet tot structurele oplossingen.?

Van Peel meent dat iedereen mede verantwoordelijk is voor de crisis : de instellingen, de politici, de pers en ook de burger zelf. Volgens het adagio : ?Hoe lager de persoonlijke moraal, hoe hoger de verwachtingen in de publieke moraal.? Zondenbokken zoeken, is zinloos. ?Het enige dat voor ons telt, is : waar ligt de verantwoordelijkheid van de CVP ??

Want de tijden zijn veranderd. ?Toen destijds het boek ?Het geld van de CVP? verscheen, bevatte dat voor sommigen nuttige informatie. Maar niemand reageerde daar furieus op. Niet de CVP, niet de andere partijen, niet het gerecht of de media. Zo werkte ons systeem nu eenmaal. Nu geeft het kleinste incident aanleiding tot schokgolven.? Volgens Van Peel is dat goed en slecht tegelijk. ?We maken ongetwijfeld een zuiveringsproces door. Maar het negatieve is dat mensen van dit klimaat profiteren om rekeningen te vereffenen.?

DIENSTBETOON.

Net zo min als de VLD op haar jongste statutencongres, wil de CVP snel komaf maken met de oude politieke cultuur die steunt op dienstbetoon en cliëntelisme. ?Ik ben tegen eenzijdige ontwapening,? zegt de voorzitter. Toch wil hij lessen trekken uit onder meer de partijfinanciering door een van de producenten van de milieubox. ?De wet op de partijfinanciering hield zijpoorten open. De studiediensten kunnen fiscale attesten uitschrijven voor giften al gebeurde dat bij onze studiedienst Cepess niet meer sinds 1993. Wij kunnen ervoor zorgen dat onze VZW’s geen geld meer aanvaarden, maar dat moet ook wettelijk worden geregeld. Het cliëntelisme wordt met goede voornemens alleen niet bestreden. We moeten dat wettelijk regelen, zoals de partijfinanciering. Een jaar geleden haalde Van Hecke fors uit naar de politisering van de magistratuur, en bij de CVP is de interne organisatie daarvoor afgeschaft. Maar daarmee is er in de praktijk niets verbeterd. Er zijn gewoon andere wegen bewandeld. Dat blijft zo tot er een wettelijke regeling komt.?

Van Peel is niet tegen dienstbetoon. ?Ik ben niet tegen afspraakuren. Mandatarissen moet hun zitdagen niet afschaffen. We moeten niet klagen over de kloof met de burger en tegelijk elke politicus verbieden om individuele mensen te ontmoeten. Maar als blijkt dat aanbevelingsbrieven tot favoritisme leiden, dan moet er worden gesanctioneerd.?

BOKSMATCH.

De CVP als een beweging die ideeën aanreikt en vervolgens nagaat of daar op beleidsniveau wat mee gebeurt : op die manier hoopt Van Peel het vertrouwen te herstellen. ?Dat veronderstelt een geloof in een politiek project. Dat geloof bestaat nog bij de bestuursleden, de militanten en een aantal kiezers, maar niet bij de meerderheid van de kiezers de verantwoordelijkheid van de burger gaat nochtans verder dan het slaken van kreten. Wij van onze kant moeten het geloof herstellen dat alleen politieke partijen met een breed concept oplossingen aanreiken. Vandaar mijn afkeer voor de one-issue-partijen. We zitten in een overgangsfase maar de antwoorden op de maatschappelijke vragen komen er niet door nu een groene stoot te geven, dan een anti-migrantenstoot en vervolgens een WOW-stoot. Ik zal de christen-democratische boodschap met overtuiging uitdragen, maar ik zal mij wel buiten de kring van de militanten begeven. En ik besef zeer goed dat we alleen door daden geloofwaardig kunnen zijn.?

De voorzitter wil meer mensen bij de CVP betrekken. Volgens hem functioneert de partij nog alsof het Vlaanderen van de jaren vijftig onveranderd overeind bleef. ?De CVP werkt nog altijd alsof wij de politieke emanatie zijn van een brede katholieke massa. Rationeel weten we dat dit niet het geval is, maar onze werkwijze bleef ongewijzigd. In landelijke en middelgrote gemeenten scoort de CVP beter omdat daar meer aansluiting bij de kiezers is. Daar zit de partij niet in de cocon zoals in de Wetstraat. We moeten een open dialoog aangaan, op alle niveaus, ook en dringend met onze eigen beweging van christelijke organisaties.?

Van Peel wil de democratie in de partij verfijnen. ?Wij denken dat er slechts sprake is van democratie, wanneer alles door de partijsluizen is gepasseerd. Maar het gaat om niet meer dan duizend mensen.?

GRUWELIJK.

De discussie rond het aanzwengelen van CVP-standpunten, is een riskante onderneming. Want tegengestelde meningen binnen één partij worden snel uitgespeeld als betrof het een boksmatch. ?Ik hoop rond nevralgieke zaken waarover in de partij verschillende meningen leven, een debat uit te lokken. Vertrekkend van een ontwerp-standpunt trekt één of ander parlementslid de boer op. Hij raadpleegt niet alleen de partijbasis, maar iedereen die met dat onderwerp bezig is, daarover een mening heeft en met ons wil praten. De Jef Vermassens (bekend strafpleiter) van deze wereld moeten niet in een apart hok met CVP-vernieuwers worden gestoken, maar moeten worden betrokken waar de partij haar standpunt bepaalt. Het is een illusie te denken dat de partij zich profileert door vervelend te doen over artikel 151 van de grondwet. Maar de CVP kan wel na een publiek debat haar standpunt over migrantenstemrecht of samenlevingscontracten bepalen en vervolgens op de politieke agenda schuiven. Nu beperken we dit soort zaken alleen voor de hoogmissen van de congressen.?

Een open debat is niet zonder risico, weet hij. ?Als natuurlijk de pers daarover niets anders brengt dan : zie ze daar bij de CVP over de vloer rollen, dan vervallen we in de oude praktijken van hoe belangrijker de beslissing, hoe kleiner de groep die ze neemt. Mensen worden dan te behoedzaam om hun idee te formuleren en dat leidt tot steriliteit en het achternahollen van de actualiteit.?

Van Peel wil ook de fracties anders laten werken. ?Van Hecke heeft de fracties grondig vernieuwd. Maar onlangs nog zei een parlementslid : mijn leven lang is mij gezegd wat ik moest doen en nu zegt niemand iets. Onze parlementairen worden gruwelijk onderbenut. Veel parlementsleden vragen mij : geef mij iets om in te bijten. En ik hoop dat ik u binnen zes maanden in verband met één of ander actueel dossier, naar een van onze parlementairen kan verwijzen. Het is toch niet belangrijk wat Van Peel over de affaire-Di Rupo denkt, als wij daar drie parlementairen in de commissie hebben zitten ? De CVP moet uit één mond spreken, maar dat moet niet altijd de mijne zijn.?

Hubert van Humbeeck Peter Renard

CVP-voorzitter Marc Van Peel voor de affiche van het komende congres : Waarom hebben onze militanten de indruk dat ze niks te zeggen hebben ? Omdat ze niks te zeggen hebben.

Marc Van Peel op het partijbureau : Er wordt alleen over de actualiteit gesproken.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content