Dat alle politieke partijen tegenwoordig hetzelfde zeggen, is een mythe. Dat zegt politicoloog Nicolas Bouteca, die de partijprogramma’s van de afgelopen jaren bestudeerde.
De Gentse politicoloog Nicolas Bouteca constateert dat de Vlaamse partijen ideologisch steeds meer afstand van elkaar nemen. Dat staat te lezen in het boek België#2014, samengesteld door professor Carl Devos.
Van waar komt het idee dat alle partijen hetzelfde zeggen?
NICOLAS BOUTECA: Na WO II werden de verschillen tussen politieke partijen kleiner. Er zijn bijvoorbeeld geen partijen meer die de vrijemarkteconomie in twijfel trekken. Er zijn geen grote klassenverschillen meer, en dus vijlen de partijen de scherpe kantjes van hun programma. Bovendien hebben we een proportioneel kiessysteem en moeten partijen compromissen sluiten om te kunnen regeren. De traditionele partijen hebben lang samen geregeerd, waardoor de perceptie is ontstaan dat ze allemaal hetzelfde zeggen. Partijen worden afgerekend op de vier jaar beleid die ze voeren, niet op de twee maanden campagne.
Hoe evolueert het Vlaamse partijlandschap?
BOUTECA: Sinds 2003 neemt de polarisatie toe. Onder impuls van nieuwkomers als Lijst Dedecker of N-VA hebben de andere partijen zich moeten herpositioneren. De Open VLD is onder Alexander De Croo en Gwendolyn Rutten duidelijk weer opgeschoven naar rechts. CD&V heeft het moeilijker om zich een scherper profiel aan te meten omdat ze als centrumpartij tussen een centrumrechts en centrumlinks kiespubliek moet laveren. Ook de economische crisis zorgt ervoor dat de partijen zich herbronnen en hun klassieke standpunten opnieuw gaan benadrukken.
Onderscheidt de N-VA zich van de tradi-tionele partijen? Is zij echt ‘anders’?
BOUTECA: De N-VA is niet fundamenteel anders dan de traditionele partijen. Ze past perfect binnen de beleidsmatige bandbreedte die Vlamingen acceptabel vinden, maar maakt vooral het verschil met haar communicatie. Ze slaagt erin op het randje van het aanvaardbare te communiceren, zonder erover te gaan. N-VA wil een staatshervorming, maar het echte separatisme durft ze niet aan. Ze staat een rechts sociaaleconomisch beleid voor, maar wil absoluut niet raken aan de sociale zekerheid. In ons systeem is die duidelijkheid moeilijk vol te houden na de verkiezingen. Door de versplintering zijn compromissen onvermijdelijk.
Hoe is de situatie in Wallonië?
BOUTECA: Ook in Wallonië is er een evolutie naar meer ideologische verschillen, maar dan minder opvallend dan in Vlaanderen. De polarisatie gebeurt er vooral op de linkerkant, met Ecolo en PTB die de PS beconcurreren. Er zijn geen partijen die de MR naar rechts trekken.
Carl Devos (red.), België#2014, Borgerhoff&Lamberigts
Jeroen Zuallaert
‘De N-VA is niet fundamenteel anders dan de traditionele partijen.’
