Wereldwijd zijn er nog altijd meer dan acht- honderd miljoen mensen ondervoed.
Z aheda Begun was directrice van een organisatie die in Bangladesh de rechten verdedigt van landloze boeren en kleine vissers. Wàs, want Zaheda Begun werd op 27 juli laatstleden door de politie doodgeschoten. Ook drie van haar medewerkers werden vermoord omdat ze met hun gezinnen gronden hadden bezet, waarop enkele grote ondernemingen de hand wilden leggen.
Wat wilden Zaheda en het miljoen leden van haar beweging? Zij eisten het recht om braakliggende velden te kunnen bewerken en vrij te mogen vissen in de kustwateren. Kortom, het recht om te kunnen eten wat zij oogsten en vissen.
Dagelijks wordt een zo vanzelfsprekend mensenrecht als het recht op voedsel geschonden. Vandaag zijn er wereldwijd nog steeds meer dan 800 miljoen mensen ondervoed. Bijna 199 miljoen kinderen onder de vijf jaar lijden aan ernstig voedseltekort.
Hongersnood is geen natuurramp. Onze planeet beschikt vandaag over de nodige middelen en technologie om al zijn bewoners te voeden. Hongersnood en ondervoeding zijn uitingen van sociaal onrecht. Als de regering van een land grote multinationale ondernemingen in staat stelt de grond van de kleine boeren in te palmen, als het IMF de boeren verplicht om exportproducten te verbouwen in plaats van voor de lokale markt te produceren, dan wordt voedsel een banale handelswaar. Waarbij men vergeet dat voedsel een elementair recht is dat is ingeschreven in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
VOEDSEL MOET VOORRANG KRIJGEN
In 1996 vergaderden niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) in Rome in de marge van de Wereldvoedseltop. Zij stelden belangrijke lacunes vast in de internationale wetgeving: het recht op voedsel wordt in verschillende verdragteksten uitdrukkelijk bevestigd, maar nergens concreet gedefinieerd. De internationale gemeenschap heeft tot nog toe nagelaten om een duidelijke rechtspraak te formuleren over de rechten en verantwoordelijkheden op dit vlak van staten, privé-bedrijven, internationale instellingen en maatschappelijke organisaties.
Om deze lacune op te vullen, heeft Food First Information & Action Network (FIAN), een internationale ngo die opkomt voor het universeel recht op voedsel, een ontwerptekst voor een “Gedragscode voor het recht op voldoende voeding” opgesteld. Wereldwijd hebben al meer dan achthonderd organisaties, volksbewegingen en prominenten deze gedragscode ondertekend. De ondertekenaars vragen de Wereldvoedselorganisatie (FAO) en de Commissie voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties om deze tekst formeel goed te keuren, zodat hij kan worden opgenomen in het internationaal recht.
De Gedragscode wijst op de verantwoordelijkheid van de staten voor de voedselzekerheid van hun onderdanen. De toegang tot voedsel blijft nauw verbonden met de toegang tot inkomen, land, onderwijs en vorming… De gedragscode stelt duidelijk dat het recht op voedsel steeds voorrang moet krijgen op handelsbelangen: “Ondernemingen, met inbegrip van de internationale handelsondernemingen, moeten bepaalde basisregels respecteren (…) zodat hun activiteiten geen enkele belemmering kunnen vormen voor de toegang tot voedsel of tot de hulpbronnen die nodig zijn om dit voedsel te bekomen of te produceren.”
Op de Wereldvoedseltop van 1996 verklaarde premier Dehaene: “De honger in de wereld is een fundamenteel en onaanvaardbaar onrecht. Dit onrecht moet bestreden worden.” Twee jaar later vragen wij de politieke wereld om deze strijd eindelijk concreet gestalte te geven. Wij dringen er bij alle democratische politieke partijen op aan de “Gedragscode voor het recht op voldoende voedsel” in hun verkiezingsprogramma’s op te nemen en te verdedigen binnen het FAO en de VN.
Eens deze tekst door de VN is goedgekeurd, zal er een stevige wettelijke basis bestaan voor alle burgers, organisaties en staten, die zich inzetten om een einde te maken aan de schande van de honger in een wereld van overvloed.
Stefaan Declercq, Oxfam-Solidariteit.
Deze reeks is een gemeenschappelijk initiatief van de Liga voor Mensenrechten, Amnesty International Vlaanderen, Artsen zonder Grenzen, Oxfam-Solidariteit en de uitgever van Knack.
