Meer sporten, stoppen met roken, minder alcohol drinken: hebt u ook weer goeie voornemens gemaakt? Ook minder koffie drinken staat op heel wat lijstjes. Hoeft niet, vindt toxicoloog Jan Tytgat.
Eerst was er het aperitief (‘Nee, voor mij geen gin-tonic, ik moet nog rijden. Heb je cava?’). Dan natuurlijk wijn bij het eten (‘Alleen rode bij het hoofdgerecht, ik moet nog rijden.’). En toen brak pa die pas gekregen fles single malt aan (‘Voor mij maar een wee dram, haha, ik moet nog rijden.’) Toen u opstond om op de bank uit te buiken, wist u hoe laat het was. Koffie. Een kop of drie.
Vergeefse moeite, zegt professor toxicologie Jan Tytgat (KU Leuven). ‘Cafeïne werkt niet ontnuchterend. Het enige wat dat wel doet, is tijd. Koffie maakt je natuurlijk wel alerter, dus je zult minder snel moe worden. Maar dat maakt de mix van alcohol en cafeïne net zo gevaarlijk. Die twee zijn als water en vuur: alcohol onderdrukt je bewustzijn, waardoor je in een roes terechtkomt. Maar cafeïne maskeert dat effect. Al die jongeren die op feestjes wodka-Red Bull drinken, worden dus snel dronken zonder het te beseffen. Een gevaarlijke evolutie.’
Is cafeïne op zich ook gevaarlijk?
JAN TYTGAT: Er zijn al heel wat studies uitgevoerd naar het langdurige gebruik van koffie, maar er zijn nooit toxische effecten gevonden. Integendeel, volgens sommige studies hebben koffiedrinkers zelfs minder risico op alzheimer. Koffie houdt ons dus ook op lange termijn alerter. Want over het opwekkende effect bestaat geen twijfel: cafeïne is een legaal genotsmiddel.
Is het dan ook verslavend?
TYTGAT: Als je alle dagen vijf à zeven koppen koffie drinkt, maanden aan een stuk, dan ontstaat er een vorm van hunkeren. Maar dat is louter psychische afhankelijkheid. Dat is hét grote verschil met pakweg alcohol, cocaïne of heroïne: er is niemand die een moord zal begaan omdat hij een dag geen koffie krijgt. En je zult ook niet gaan rillen of zweten.
Er zijn wel koffieverslaafden die klagen over hoofdpijn als ze geen cafeïne krijgen.
TYTGAT: Het valt heel moeilijk te bewijzen of dat door het gebrek aan cafeïne komt. Meer nog, zware koffiedrinkers krijgen soms hoofdpijn door het te veel aan cafeïne. Want de stof werkt ook vochtafdrijvend, en uitdroging kan hoofdpijn veroorzaken.
Zijn er nog andere nadelige effecten?
TYTGAT: Cafeïne kan het maagslijmvlies irriteren, dus wie een gevoelige maag heeft, blijft er best vanaf. Net als hart- en nierpatiënten. Cafeïne doet zowel de hartspier als de nieren harder werken. En er is ook een kleine groep met een zwakke lever, zoals hepatitispatiënten, die beter geen koffie drinkt. Onze lever zet cafeïne om in urinezuur, zodat we het uitplassen. Maar als de lever slecht functioneert, blijft de stof langer in ons lichaam zitten.
En hoe zit het met zwangere vrouwen en met kinderen?
TYTGAT: Cafeïne kan de foetus bereiken. We weten nog te weinig over de invloed op de vorming van organen, dus ik zou voorzichtigheid aanraden: met één of twee kopjes koffie per dag is niets mis, maar overdrijf niet. En voor kinderen geldt hetzelfde. Want cafeïne zit natuurlijk ook in thee, chocolade en energiedrankjes zoals cola. Omdat hun lichaam veel kleiner is, is de concentratie in hun organen groter en dus ook het effect.
Wat vindt u een gezonde dosis?
TYTGAT: Volgens de Hoge Gezondheidsraad mag een volwassene niet meer dan 300 à 400 mg cafeïne per dag opnemen, goed voor zes (gemiddelde) kopjes koffie. En zelfs wie dat overschrijdt, zal niet snel in de problemen komen. Cafeïne is een molecule die snel afbreekt, net als alcohol. Daarom is het beter om je cafeïnegebruik te verspreiden over de dag. In één ochtend tien koppen koffie naar binnen gieten, zou ik niet aanbevelen. Dat zou je bloeddruk de hoogte injagen, waardoor je zelfs zou kunnen overlijden.
Door STEFANIE VAN DEN BROECK
‘Wie teut is moet gewoon een paar uur wachten. Koffie werkt niet ontnuchterend.’
