Met de orkaan die de voorbije weken door het bankenlandschapen over de financiële markten raast, rijst de vraag naar de veiligheid van beleggingen. Dat geldt ook voor het pensioensparen, meer bepaald voor de pensioenspaarfondsen waarvan de waarde in het eerste kwartaal met bijna één miljard is gezakt.

Alles hangt af van de formule waarvoor u hebt gekozen. Hebt u een pensioenspaarverzekering, dan hebt u geluk en is uw geld relatief veilig. Pensioenspaarverzekeringen behoren tot het type van de individuele levensverzekering met kapitaalgarantie en een gegarandeerd rendement, dat in de huidige contracten doorgaans 3,25 à 3,50 procent bedraagt. Verzekeraars worden geacht om voldoende reserves aan te leggen, zodat ze aan het eind van het contract aan hun verplichtingen kunnen voldoen. Daartoe beleggen ze zeer conservatief, en dat onder toezicht van de Commissie voor het Bank, Financie- en Assurantiewezen (CBFA). Die moet er ook over waken dat de verzekeraars beschikken over een solvabiliteitsmarge. Een extra buffer om eventuele schokken op te vangen. Op de totale tegoeden uit levensverzekeringen van ruim 150 miljard euro, bedraagt de solvabiliteitsmarge momenteel 11 miljard euro. De meeste maatschappijen hebben een buffer aangelegd die 1,5 tot 2 keer zo groot is als technisch is vereist. Voorlopig zou dat moeten volstaan.

Tenzij een verzekeraar failliet gaat. ‘De klanten zijn dan bevoorrechte schuldeisers’, aldus een analist bij Budget Week. Het vermogen uit een verzekeringsproduct is in geval van faillissement volledig afgescheiden van de rest van de maatschappij.

Erger bent u eraan toe, wanneer u het geld van uw pensioensparen geïnvesteerd hebt in een pensioenspaarfonds. Dan moet u op dit moment rekening houden met een zwaar verlies. De pensioenspaarfondsen krijgen, naargelang ze in mindere of meerdere mate in aandelen hebben belegd, even zware klappen als de effecten waarin ze hebben belegd. Op basis van de wet van 17 mei 2004 mogen pensioenspaarfondsen dan al zeer gediversifieerde beleggingsvormen geworden zijn (met maximaal 75 procent beleggingen in aandelen), hun netto inventariswaarde is onderhevig aan koersschommelingen.

En die waren de laatste tijd bijzonder groot. De globale waarde van alle Belgische pensioenspaarfondsen zakte alleen al in het eerste kwartaal van 2008 met 950 miljoen euro, zo blijkt uit de meest recente cijfers van de BEAMA , Belgian Asset Managers Association, de koepel van de fondsbeheerders. Terwijl de veertien Belgische pensioenspaarfondsen op 31 december 2007 nog een nettoactief van 11,74 miljard euro vertegenwoordigden, bedroeg dat op 31 maart 2008 nog slechts 10,83 miljard euro. Als je daarbij weet dat in België 1,2 miljoen pensioenspaarders beleggen in een pensioenspaarfonds, betekent dat voor elke pensioenspaarder een gemiddeld verlies van een kleine 800 euro, alleen al voor het eerste kwartaal. Dat is bijna het hele bedrag dat je voor het inkomstenjaar 2008 fiscaal mag aftrekken (830 euro). En dat zijn nog voorzichtige inschattingen.

Uiteraard zijn pensioenspaarfondsen per definitie spaarproducten op lange termijn en moet je de opbrengsten over meerdere jaren bekijken. Zo blijkt dat het gemiddelde pensioenspaarfonds het voorbije jaar (cijfers 31 augustus 2008) een zwaar verlies boekte van 12,3 procent. ‘Daar staat tegenover dat het rendement over de laatste vijf jaar 8,5 procent bedroeg’, aldus Erwin Schoeters, voorzitter van de BEAMA. Over tien jaar was de return dan weer slechts 3 procent, als gevolg van de koersdalingen in 2001 en 2003.

De boodschap lijkt duidelijk. ‘Wie de pensioenleeftijd heeft bereikt en het zich kan veroorloven om in deze barre tijden niet te incasseren, kan zijn geld het best laten staan tot de storm is gaan liggen. Dat kan bij een pensioenspaarfonds. Op die manier kun je het verlies misschien nog gedeeltelijk goedmaken’, aldus Schoeters. Maar dan zal het beursklimaat wel snel moeten keren.

Wat als de uitgevende bank failliet gaat, of wanneer twee banken fuseren? ‘Als een bank over de kop gaat, worden de effecten uit het fonds afgezonderd van de boedel van de activa van de bank’, klinkt het bij Budget Week. Het pensioenfonds kan vervolgens door een andere bank of een andere fondsbeheerder worden overgenomen. Of het kan fuseren met een ander pensioenspaarfonds. Wat Fortis en BNP Paribas van plan zijn, valt nog te bezien.

DOOR INGRID VAN DAELE

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content